«Kelimsekterge kedergi keltirmeıtinder kim?» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» basylymy «Álem nazaryndaǵy qurylys qarqyn aldy» degen taqyryppen «Astana Ekspo-2017» UK» AQ basqarma tóraǵasynyń keńesshisi Qanaǵat Tilemisovpen aradaǵy suhbatty kópshilik nazaryna usynyp otyr. «Búgingi kúni qansha ǵımarat bolatynyn sanaý qıyn. Biraq irileriniń ózi júzden asady. Eń bıigi - kórmeniń sımvoly bolyp qalatyn sfera-shar pishinindegi «Qazaqstan-Astana» ulttyq pavılony, onyń dıametri - 80, tuǵyrynyń bıiktigi 20 metr, jalpy bıiktigi 100 metrge jýyq. Onyń qurylysy maýsym aıynda bastalady. Báıterek sekildi Astanamyzdyń jańa sımvoly bolady dep úmittenemiz. 25 gektarǵa ornalasatyn kórme nysandarynyń ózi búgingi kúnde bekitilip bolyp qaldy. Ony bekitetin - Halyqaralyq kórmeler bıýrosy. Al qalǵan 148 gektarǵa ornalasatyn ǵımarattardyń kópshiligin ınvestıtsııa jolymen turǵyzýǵa Úkimet tarapynan múmkindik berilip otyr»,-deıdi ol.
Osy basylymnyń jazýynsha, elorda tórinde Túrki akademııasynyń uıytqy bolýymen, L. N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń jáne TIKA halyqaralyq uıymynyń qoldaý kórsetýimen «Túrki jazýy kúni» atty aıryqsha dataǵa oraı halyqaralyq forým uıymdastyryldy. «Úlken sharanyń ótkeni týraly habardy gazettiń keshegi nómirinde bergenbiz. Aıtýly kúndi ulyqtaǵan jıynda túrki jurty úshin baǵaly qazyna - túrki jazýyna qatysty ózekti máselelerdiń de bar ekenin bildik»,-dep jazady maqala avtory. Osy jaıynda tolyq bilgińiz kelse, onda « Asyl mura nemese «Túrki jazýy kúnin» ulyqtaýdyń ulaǵaty» atty kólemdi maqalany oqyp shyǵyńyz.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, keshe Májilistiń Áleýmettik-mádenı damý komıtetiniń hatshysy Maıra Aısınanyń jetekshiligindegi keńeıtilgen komıtet otyrysynda ishki kóshi-qon máselesi sóz boldy. Memleket basshysy arta túsken demografııalyq teńsizdik jańa kóshi-qon tolqynyn qalyptastyryp, áleýmettik shıelenisti kúsheıtetinin atap ótkeni belgili. Demografııalyq úderisterdi ózgertý - elimizdegi kóshi-qon saıasatyn aıqyndaıtyn basty baǵdarlardyń biri. Ol halyqtyń tabıǵı ósýiniń jáne kóshi-qonynyń qalyptasqan úrdisteriniń áserinen paıda bolady. Sońǵy eki jylda Qazaqstandaǵy kóshi-qon báseńsigen. 2012 jyly oralmandardy qabyldaýǵa kvota berýdi toqtatqan soń kelýshiler sany 2011 jyly 41,7 myń adamnan, 2013 jyly 33,9 adamǵa qysqarǵan. «Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý vıtse-mınıstriniń baıandaýynsha, ishki kóshi-qon máselesinde eńbek resýrstary men demografııa jaǵynda ońtústik pen soltústik aımaqtar arasynda teńsizdik oryn alyp keledi. Halyqtyń ósýiniń tómendeýi áserinen eńbek mamandarynyń jetispeýshiligi týyndaıdy. 2050 jyly osy jaǵdaıda soltústik aımaqtyń halqy mıllıon adamǵa azaıýy múmkin. Al sol kezde ońtústik aımaqta adam sany 5,2 mıllıonǵa ósýi yqımal. Osy máseleni arqaý etken maqala basylymnyń búgingi sanynda «Kósh bastalsa, kórkimiz kirer edi...» degen taqyryppen berilgen.
Osy basylymda «Kelimsekterge kedergi keltirmeıtinder kim?» atty maqala jarııalandy. Іshki ister mınıstrligi mamyrdyń 19-23-i aralyǵynda elimizde zańsyz júrgen sheteldik azamattardy anyqtap, eńbek mıgranttaryn retteý maqsatynda respýblıkalyq «Nelegal» sharasyn júrgizip jatyr. Syrttan halyq kóp keletin, elimizdegi iri bıznes ortalyǵy - Almaty qalasynan jyl saıyn shetelderden keletin myńdaǵan zańsyz eńbek mıgranttary anyqtalyp, deportatsııa jasalyp jatady. Biraq zańsyz kelimsekterdiń jolyna tolyqtaı tosqaýyl qoıý múmkin emes. Almaty ishki ister departamentiniń habarlaýynsha, bir kúnniń ishinde júrgizilgen shara barysynda kóshi-qon zańyn buzǵan 261 sheteldik azamat jaýapqa tartylǵan. Olardyń ishinde ekinshi márte zań buzǵan 25 sheteldik kelimsek eline májbúrli túrde qaıtaryldy, taǵy 35-ine kóshi-qon zańyn ártúrli jaǵdaılarmen buzǵany úshin Qazaqstanda bolý merzimin qysqartý týraly sheshim shyǵaryldy, al 82 adam ákimshilik qamaýǵa alynǵan.
***
«Jas qazaq» gazetiniń ınternet nusqasynda bıyl birinshi synypqa baratyn oqýshylardyń ata-analary balalarynyń psıhologııalyq testileýden ótý problemasyna alańdaýly ekeni jazylǵan. Olardy alańdatyp otyrǵany testileýge engizilgen saýaldar. Osy oraıda «Alańdaýǵa negiz bar ma?» degen taqyryppen Qazaq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń zerthana meńgerýshisi, psıhologııalyq ǵylym doktory, professor Raýshan Kárimovamen aradaǵy suhbat usynylyp otyr. «Psıhologııalyq testileý mańyzdy, biraq birinshi synyp oqýshylary úshin olar belgili nársege baǵyttalýy tıisti. Psıholog birinshi kezekte oqýshynyń oılaý deńgeıi onyń jasyna saı keletindigin (jeti jasqa qaraı onda sózdik-logıkalyq oılaý túri qalyptasýy kerek), onyń jumysqa qabilettik deńgeıin, nazaryn, oqýǵa degen yntasyn anyqtaýy tıis. Jazbasha tildi qalyptastyrýǵa kerek saýsaqtarynyń ıkemdiligin, keńistiktegi ózin ustaýyn mektepaldy daıyndyq ázirleýi kerek. Eger sábı usaq motorıka fýnktsııasyn ıgermese, onyń mektep baǵdarlamasyna ıkemdelýi kúrdeli bolady. Qysqasyn aıtqanda psıholog mindeti - qandaı da bir balanyń tanymdyq salasynyń ustazǵa kerek negizgi alǵy sharttaryn anyqtaýy kerek. Eger psıholog oqýshynyń mektepke daıyn emestigin anyqtaıtyn bolsa, onda pedagog oqý úderisine túzetýler engizýi tıisti»,-deıdi professor.
***
«Ekspress-K» basylymynyń búgingi sanynda «Samı my ne mestnye...» degen maqala berilgen. Májilis depýtattary elorda kóshelerindegi qaıyr tilep júrgen balalardyń máselesin kóterip, polıtseılerge olardy kóshelerden tazartyp, jetkinshekterdi mektep partalaryna otyrǵyzýdy talap etti. Óz kezeginde QR ІІM osy máseleni retke keltirýge ýáde berdi.
