Qazir jaǵdaı ózgerdi: depýtat Aımaǵambetov mınıstr kezindegi sheshimine qarsy shyqty
ASTANA. KAZINFORM — Májilis depýtaty Ashat Aımaǵambetov Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligine magıstratýra men doktorantýraǵa qabyldaý tártibin ózgertý máselesi týraly depýtattyq saýal joldady.
— Bekitilgen talap boıynsha magıstratýra men doktorantýraǵa túsý úshin talapkerler aǵylshyn tilinen emtıhan tapsyrýy mindetti. Oqý qazaq nemese orys tilinde júrgizilse de, bul talap bárine ortaq. Mysaly, qazaq fılologııasy, etnografııa, mýzyka sııaqty mamandyqtarǵa túsetin jastar da aldymen aǵylshyn tilinen emtıhan tapsyrýy kerek. Árıne, ǵylymmen aınalysý úshin aǵylshyn tilin bilý mańyzdy. Sebebi kún saıyn jarııalanyp jatqan ǵylymı jańalyqtardyń kópshiligi aǵylshyn tilinde shyǵady. Olardy oqý, túsiný, paıdalaný ár zertteýshige qajet. Sondyqtan bul talap kezinde zamanǵa saı, oryndy sheshim boldy. Ashyǵyn aıtqanda, bul talapty kezinde mınıstr bolǵanda qoldaǵan da, bekitken de ózim bolatynmyn. Alaıda qazir jaǵdaı ózgerdi. Biz bes jyl ishinde jasandy ıntellekt dáýirine qadam bastyq, tehnologııalyq revolıýtsııa oryn aldy. Qazir ChatGPT, Gemini sııaqty quraldardyń kómegimen kez kelgen aǵylshyn mátinin sanaýly sekýndta, sapaly túrde qazaq nemese orys tiline aýdarýǵa bolady, — dedi A. Aımaǵambetov Májilistiń jalpy otyrysynda.
Onyń aıtýynsha, aǵylshyn tili ǵylym úshin áli de qajet jáne qajet bolady da. Biraq qazirgi tehnologııalardyń arqasynda bul talap magıstratýra men doktorantýraǵa túsýge kedergi bolmaýy tıis. Óıtkeni endi osy tehnologııalarmen jastar ǵylymı jumysyn bastaı alady. Atalǵan talap (talapkerlerdiń aǵylshyn tilinen emtıhan tapsyrýy mindeti) stýdentterdiń tildik deńgeıin aıtarlyqtaı kótere alǵan joq. Eń qıyny — qazaq ádebıeti men ónerin zerttegisi keletin jastar aǵylshyn emtıhanynan óte almaǵany úshin magıstratýra men doktorantýraǵa túse almaı júr.
— Ne isteý kerek? Árıne, aǵylshyn tilin qoldaı otyryp, bul talaptardy ózgertýimiz kerek. Birinshiden, aǵylshyn tilin erte — mektepten bastap sapaly túrde oqytýdy ári qaraı kúsheıtý qajet. Kezinde Prezıdenttiń tapsyrmasyna sáıkes, 3-4 synyptar men
10-11-synyptarda aǵylshyn tili saǵatyn aptasyna 3 sabaqtan 5 sabaqqa deıin kóbeıtýdi qolǵa alǵanbyz. Biraq bul bastama tolyq iske aspady. Osy baǵytty naqty iske asyrýymyz kerek. Ekinshiden, oqytý tili qazaq nemese orys tilinde júrgiziletin baǵyttarda aǵylshyn tilinen emtıhandy túsý kezinde emes, oqý aıaqtalǵan soń tapsyrýdy qarastyrǵan jón. Al sol kezeńge deıin aǵylshyn tilin bakalarvrıat, magıstratýra men doktorantýranyń oqý baǵdarlamasyna kirgizip, tereńdetip oqytqan durys. Sonda naqty nátıje bolady. Úshinshiden, aǵylshyn tilinde oqytatyn nemese qos dıplomdy baǵdarlamalar men fılıaldar úshin bul talapty kerisinshe kúsheıtken jón, ıaǵnı ár baǵytqa qaraı saralaý qajet. Tórtinshiden, Scopus pen Web of Science bazalarynda maqala jarııalaý talabyn da mamandyqtyń ereksheligine qaraı qarastyrǵan jón. Mysaly, qazaq fılologııasy, mýzyka sııaqty salalarda balama joldar usynylýy tıis. Bastysy — dıssertatsııanyń sapasy men ǵylymı ortaǵa qosqan naqty úlesi mańyzdy. Ony konferentsııalarda talqylaý men ǵylymı jumystyń naqty paıdasy kerek, — dedi depýtat.
Buǵan deıin «Bolashaqqa» aýyldyq kvotamen qatysatyndarǵa aǵylshyn tilin bilý talaptary jeńildeıtinin jazǵan edik.