«Qazaqtyń oıýlary ulttyq brendimiz bolý kerek» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 22 naýryz, seısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sany Naýryz meıramy men 20 naýryzda ótken saılaýdyń qorytyndysyna arnalyp otyr. Keshe Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Astanada Naýryz merekesine qatysty. Elbasy ádettegideı bul kúni sán-saltanaty kelisip, sap túzegen aqshańqan kıiz úıleri kóz tartqan etnoaýyldy aralap kórdi.

Árıne, bul kún ónerpaz bitken sándi kıinip, ulttyq naqyshqa malyndy. Aýyldyń aınalasy qyzyl-sary gúlge bólenip, jerdi de jasyl japqan. Astananyń áli de bolsa kóktemge boı aldyra qoımaǵan qara sýyǵy da bul kúni, dál osy etnoaýylda sap tyıylǵandaı. Kún jadyrap, aspanda án qalyqtap, aınalany shattyq kernedi.

Elbasy Naýryz toılanyp jatqan etnoaýylda Qazaqstan halqyn Ulystyń uly kúni - Naýryz meıramymen quttyqtady.

«Áz-Naýryz barsha halqymyzǵa qutty bol­syn! Osy jerge jınalǵan halyqqa, bar­lyq qazaqstandyqtarǵa shyn júregimmen baq-be­reke tileımin. Osynaý izgi mereke Par­lament saılaýyn ótkizý sharasymen qa­tar keldi. Qazaqstandyqtar bir úıdiń ba­lasyndaı tutastyǵyn kórsetti. Halqymyzdyń osy birligi myzǵymaıtyn bolsyn. Bizdiń jasap jatqanymyzdyń bári qazaqstandyqtardyń keıingi urpaǵyna mura bolyp qalady.Bizdiń bolashaqqa aparatyn jolymyz zor jetistikter men Táýelsizdigimizdiń ıgilikteri arqyly jarqyrap turatyn bolsyn. Barsha tabıǵat jańarǵan Naýryz merekesinde adamdar árdaıym bir-birine degen ókpe-renishin keshirgen, muqtajdarǵa kómektesken, baqyt tilep, aǵash otyrǵyzǵan jáne bulaq kózin ashqan. Halyq bul kúni tilegen tilekter mindetti túrde oryndalatynyn aıtady. Men árbir shańyraqqa baqyt, shattyq shýaǵyn jáne bar jaqsylyqty tileımin», - dedi Qazaqstan Prezıdenti.Bul maqala «Ulysty shattyqqa bólegen ulyq meıram» degen taqyryppen berilgen.

Bas basylymda «Almatylyqtar aǵash otyrǵyzý aktsııasyn bastady» atty materıal basyldy. Jasy úlkeni bar, kishisi bar degendeı, Almatynyń túrli ulttan quralǵan turǵyndary, ár salada qyzmet etip júrgen qalalyqtar bıyl da jınalyp, alma jáne basqa da aǵash kóshetterin otyrǵyzýdy jalǵastyratyn boldy. Bastamashy toptyń «Alma Qala» aktsııasyn uıymdastyrǵanyna úsh jyldan asty.

Nátıjesi de jaman emes. Máse­len, osy saýapty is qolǵa alyn­ǵan 2014 jyly aktsııaǵa 5 myń­daı adam qatysyp, 9500 aǵash kóshe­tin otyrǵyzǵan bolatyn. Al ótken jyly 15 myń túp daraq otyr­ǵyzyldy. Bul bastamanyń jaqsy bir jeri, qalanyń árbir turǵyny osy iske úlesin qosa alady. Aǵash otyr­ǵyzýdy qalaǵan jandar jaǵ­daıyna qaraı, bir túp kóshet satyp alyp, ózi otyrǵyzsa da bolady. Aǵash kóshetin qalanyń kez kelgen bazarynan, arnaıy ósimdik-aǵash dúkenderinen nemese tálimbaqtardan alýǵa bolady. Al aktsııa uıymdastyrý komıteti birqatar tálimbaqpen kelisimge kelgen - olar aktsııa naýqanynda kóshetterdi tómen baǵamen satady.

Al endi aǵashty da kóringen jerge otyrǵyza salýǵa bolmaıtyny belgili. Sondyqtan bastamashy top kóshetti aýlada otyrǵyzarda kórshilerimen, balasy oqıtyn mek­tep­te muǵalimderimen, keńse mańyn­da basshylarmen aqyldasyp alýǵa keńes beredi. Sonymen «Alma-Qala-16» ak­tsııa­sy 2016 jyldyń 12 naýryzynan bastalyp, 24 sáýirge deıin sozylady. Іs-shara jalpy Almaty qalasy boıynsha ótedi.

Ótken jyly atalmysh aktsııany Astana, Shymkent, Kókshetaý qalasynyń turǵyndary qoldaǵan bolatyn.

***

«Ulystyń uly kúnine balanatyn Naýryz - jyl basy, kóktem merekesi, jańarý men tazarý kúni, alys-jaqyn týystarmen kórisý, kórshi-qolań, aǵaıynmen qaýyshyp, jaqyndasý meıramy.Shyny kerek, ult zııaly­lary osy kúnge deıin Naýryzdyń toılanýyna kóńilderiniń tolmaı­ty­nyn aıtyp, onyń naýqandyq sıpatta ótip, kıiz úı tigilip, shapan kıilip, kóje ishýmen shekteletin qoıylymǵa aınal­ǵanyn baspasóz betterinde talaı synap júrdi. Dese de, elimizde sońǵy jyldary keń kólemde toılan­ǵan Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵy men Táýelsizdiktiń tuǵyrynyń bıikteı túsýi Naýryzdyń da tereń mazmundyq sıpatqa ıe bolyp, tek qazaq halqyn emes, jalpy, qazaqstandyqtardyń basyn biriktiretin, ózara jaqyndas­tyryp, eldik rýhty álemge pash etetin deńgeıge jetkenin el azamattary qýanyshpen moıyndap otyr»,-dep jazady «Aıqyn» gazeti «Naýryzdy toılaýdyń mazmuny tereńdep jatyr» atty maqalasynda.

Naýryz Qazaqstanda turatyn qazaq ulty men túrkitildes, baýyrlas ha­lyqtar úshin tól merekesi bolsa, ózge etnos ókilderine áý bastan sál tań­syq­taý meıram bolǵany málim. Dese de, Naý­ryzdyń 1988 jyldan beri turaqty túrde ári keń kólemde atalyp ótýi bar­sha qazaqstandyqtardyń basyn birik­tirýge oń yqpal etýde. Búginde elimizde turatyn orystar men nemister, ýk­raın­dar men kárister de naýryzdy asyǵa kútetinin jetkizedi. Naýryz úsh kún boıy demalatyn mereke sıpatynan shyǵyp, úsh kún boıy el aralap, kórshi-qolańdy quttyqtap, ózara jaqynda­sýdyń meıramyna, bylaısha aıtsaq, ultty uıystyratyn aıtýly kúnderdiń birine aınalyp otyr.

Osy basylymda «Teń de tolymdy báseke boldy» degen maqala jarııalandy.Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde ótken brıfıngte úkimettik emes uıym músheleri de Parlament Májilisiniń saılaýyna joǵary baǵa berdi.

Olar saılaý barysyn tolyq qadaǵalaǵandaryn, eshqandaı zańbuzýshylyq bolmaǵanyn, eń bastysy, halyqtyń saılaýǵa belsendi túrde qatysqanyn atap ótti.

***

«Ana tili»gazetiniń sońǵy sanynda belgili sýretshi, dızaıner Erlan Janahmetuly Qojabaevpen bolǵan suhbat kópshilik nazaryna usynylyp otyr.

Birqatar baspalarda kórkemdeýshi redaktor qyzmetin atqaryp, T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynda shákirt tárbıelegen ustaz. Respýblıkalyq jáne halyqaralyq baıqaýlardyń dıplomdarymen marapattalǵan. Ol jýyrda ǵana oqyrman qaýymǵa jol tartqan «Qazaq oıýlary» kitabynyń avtory. Avtor sońǵy jyldary qazaqtyń oıýlaryn tereń zertteýmen aınalysýda. Kásibı sýretshimen órbitken suhbat ta osy tóńirektegi máseleler jóninde bolmaq.

«Qazaqtyń ulttyq oıý-órnegi kóp­tegen ǵalymdardyń - ónerta­ný­shylar men etnograftardyń zertteý nysanyna aınalyp, birqatar ǵylymı eńbektiń ózegi bolǵany belgili. Bul taqyryp Á.H.Marǵulannyń, Q.Murataev pen B.Ibraevtyń, sondaı-aq A.Qajyǵalıulynyń kitap­tarynda keńinen kórinis tapqan. Ulttyq órnektiń túrleri men quramdas bólikterin jiti zerttegen mamandardyń pikirine súıensek, oıý - ulttyq dúnıetanymnyń negizgi tu­jyrymdaryn ón boıyna jınaq­taǵan beıneleý óneriniń biregeı túri. Áıtse de, qazaq oıýlarynyń keı­bir aspektileri, órnekterde kórinis tapqan ata-babalarymyzdyń kos­mogonıkalyq, astraldi, dinı jáne fılosofııalyq tanymy áli tereń zert­telmegen. Qazaq oıý-órneginiń qazaqpen ejelden qońsy turǵan kórshi halyqtardyń dúnıetanymymen baılanysy da ǵalymdar nazarynan tys qalyp keledi. Meniń bul jumyspen aınalys­qa­nyma 8 jyldaı ýaqyt boldy»,-deıdi E. Qojabaev. Osy jaıynda tolyq bilgińiz kelse, «Qazaqtyń oıýlary ulttyq brendimiz bolý kerek» degen suhbatty qarap shyǵyńyz.