Qazaqtyń qandaı brendi bar

ASTANA. QazAqparat - Sońǵy kezde dúkenderden «Made in KZ» belgisimen arnaıy sórelerdi kózińiz kóp shalǵan bolar?!Osy jyly Elorda kúniniń qurmetine Astanada tek qana otandyq ónimder satylatyn «Samǵaý» saýda ortalyǵy ashyldy. Almatydaǵy Grand Park ortalyǵyndaǵy ónimderdiń de basym kópshiligi elimizdiń óz óndirisinen bolǵandyǵy qýantady. Demek, bizde bir saýda ornyn tolyqtaı alatyn saýda belgileri qalyptasyp úlgergen. Endigi demeý - halyqtyń enshisinde. Osy oraıda Qazaqstanda jasalyp qana qoımaı, qazaqtyń mereıin ósirýge úles qosyp júrgen brendterdiń ondyǵyn nazarlaryńyzǵa usynamyz, dep jazady respýblıkalyq «Aıqyn» gazeti.

Daıashylardyń barlyǵy - qazaq jastary

Ashana dese, kóz aldymyzǵa plast­massa ydysqa salynǵan ta­maq, kóz tartarlyq ıntereri joq, tek qana júrek jalǵaýǵa ar­nal­ǵan jer elesteıdi. «Qaǵanatqa» qanaǵat tutqan halyqqa elıtaly ashanalardyń kóbeıýi unady, ras. Olaı deıtinimiz, Almatyda bıyl ashylǵan «Perekýsıtı», «Ba­zı­lık» syndy tamaqtaný oryndary bar. Biraq «Mádenıdi» erekshe atap otyrǵan sebebimiz - qaza­qy­lyq basym. Daıashylardyń bári qa­ra kózderimiz, mádenıetti ári ár kelýshige iltıpatpen qaraıdy. Ba­ǵalary ádettegi ashanalardan sál qymbat. Ortasha eseppen adam basyna - 1000-1500 teńge. «Má­denı» ashana jelisiniń basqarý­shy­sy Qýanysh Shońbaıdyń aı­týynsha, bul ashanany ashýǵa qal­tasynan aqsha jumsamaǵan. In­vestorlar ózderi suranyp, qa­rajat quıǵan. «Búginde salynǵan qarjy kólemi mıllıon dollardan astam. Aldaǵy ýaqytta ınvestor­lar jalpy kólemi 5 mıllıon berý­ge daıar» deıdi Qýanysh Shoń­baı. Taǵamdardy ázirleýge jer­gilik­ti azyq-túlikter alynady. Ázirge, bul brend Almaty jáne Astana qalalarynda ǵana. Aldaǵy ýaqytta Qazaqstannyń barlyq qalasynan ashý josparda bar. Sonymen birge Dýbaı men Nıý-Iork qalalarynan fılıaldary ashylmaq.

Toi Driver - óte qajet qosymsha
Uıaly telefonǵa arnalǵan bul qosymsha búginde brendke aına­lyp keledi. Ideıa avtorlary - 26 ja­sar Jandos Tursynbaev pen Dý­man Moldahanov atty kásip­kerler. Osy qosymshanyń kóme­gi­men toıdyń túr-túrin ótkizýdi tolyqtaı uıymdastyrýǵa bolady. Barsha qazaqstandyq artıster, vızajıster, asabalar, fotog­raftar men meıramhana ıeleriniń ba­zasy jasalǵan. Sol jerden ózińiz­diń turǵylyqty jerińiz, qa­rajatyńyzǵa baılanysty izdep tabýǵa bolady. «Tapsyrys berý­shi­lerge qosymsha tegin bolyp qa­la beredi. Al tapsyrys qabyl­daý­shylarǵa aldaǵy ýaqytta 500 teń­ge etip, aqyly qylatyn oıy­myz bar» deıdi Jandos pen Dý­man.
Qazaqstanda jasalatyn IT-jo­balardyń 90 paıyzyn shetel­dik, sonyń ishinde ýkraınalyq mamandar jasaıdy. Al Toi Driver-di ózimizdiń qazaq jigitter jasap shyq­qan. Qazaqtyń toıyn qazaq­tan artyq kim biledi? Jobaǵa «Bo­lashaq» baǵdarlamasymen oqyp kelgen jastar qolushyn be­ripti.

Joǵary deńgeıge shyqqan Sulu sabyny
Elimizde ázirge jalpyulttyq deń­geıge shyǵyp, eýropalyq sa­pa­men sabyn shyǵaratyn kási­po­ryn ázirge osy ǵana. Bastapqyda 350 myń teńge ınvestıtsııa salyn­ǵan. Qazir sabynnyń 25 túrin shy­ǵarady. Jasaý úshin sabyn qaı­natýdyń ózindik dástúri qa­lyp­tasqan túrik tehnologııasyn paı­dalanady. Jaqynda ǵana «ha­lal» standartyna ıe bolǵan. Bren­dtiń negizin qalaýshy Ergen Seı­sebaevtyń aıtýynsha, mem­le­ket bóletin sýbsıdııalar men baǵ­darlamalarǵa qatysyp, qoldaý taýyp otyr. Sabyn baǵasy 60-380 teń­ge aralyǵynda. Aıyna 50 ton­naǵa jýyq sabyn jasalady. Ót­ken jyly 2 mıllıonnan astam sa­byn satylǵan.

Ulttyq kıim tigetin «Erke-Nur» sheberhanasy
Bul tigin sheberhanasy 1997 jyl­dan beri jumys istep keledi. Kez kelgen kıimderge tapsyrys qa­­byldansa da, basym baǵyt ult­tyq kıimderge beriledi. Negizin qalaýshy - Farıda Merha­mıt­qy­zy. «Erke-Nur» jaı atele emes, óz aldyna úlken kompanııa. Jyl­dyq tapsyrys kólemi - 600-1000 kıim shamasynda. Ortasha baǵasy - 300 myńǵa jýyq. Qymbat bolý sebebin kompanııadaǵylar mata men zattardyń sapasymen, to­lyq­­taı qoldan tigilgenimen baı­lanystyrady.

Qazaqtyń «Quraq kórpesi»
Quraq quraý - shydamdylyqqa tár­bıelep qana qoımaı, ysyrap­qor­lyqtan saqtaýǵa taptyrmas ádis. Ata-saltty saqtap, quraq kór­peni zamanaýı úlgide jasaıtyn «Quraq kórpe» kompanııasyn biri bil­se, biri bilmes.
Feshn-ındýstrııaǵa, dızaın sa­lasyna múldem qatysy joq Ja­nar Shoraeva táýekelge bel býyp, 2013 jyly kásibin bastaǵan. Keıin mamandarmen birlesip ja­saýǵa kirisedi. Ónimderin baıyrǵy buıymdardyń kóshirmesi degen­nen góri, qazirgi zamanǵy ınter­pre­tatsııasy degen durys bolar. Quraq kórpeden bólek, «Aına­laıyn», «Janym» sekildi prınt­teri bar jastyqtar jasaıdy. Kór­pesheniń baǵasy 10-20 myń teńge shamasynda. Sómke jáne sol sııaqty aksessýarlardy 5-18 myń teńgege satyp alýǵa bolady.

Otandyq beınebaıandar kórsetetin arna
Tek qana qazaq oryndaý­shy­la­ryn, otandyq ánshilerdiń beı­ne­baıandaryn kórsetetin jalǵyz te­learna bar. Ol - «Gákký TV». 2014 jyly ashylyp, elge taraı bas­tady. «Kanalda kúnine 500-den as­tam beınebaıan kórsetiledi. Já­ne bir ereksheligi - rotatsııa úshin aqy alynbaıdy. Eger klıpti jıi kór­setkenin qalaǵan jaǵdaıda ǵa­na aqysy úshin kelisýge bolady» deı­di arnanyń negizin salýshy San­jar Mustafın.
Bul arna - artısterden aqsha al­maıtyn ázirge jalǵyz bıznes-mo­del. Bularǵa aqsha qalaı ke­le­di? Olarda prodakshndar, ıvent-agenttikter bar. Solardyń ese­bi­nen telearna jumysy júrip otyr. Bul startap bıznestiń barlyq zań­dylyqtaryna sáıkes quryl­ǵan.

«Ádemi-Aıdyń» ásem buıymdaryn-aı!
Bul kompanııanyń naryqta júr­genine 16 jyl boldy. 2000 jy­ly qurylǵan «Ádemi-Aı» ult­tyq naqyshtaǵy qolóner buıym­daryn, kádesyılar jasaıdy. Bú­ginde elimizdiń barlyq qala­la­ryn­da bólimsheleri bar. Taýar­la­rynyń baǵasy qoljetimdi dep aı­týǵa kelmeıdi. Biraq Empire syndy ulttyq buıymdar dúke­ni­men salystyrǵanda arzanyraq. Máselen, kádesyılardyń baǵasy - 20 myń teńgeden joǵary, al ji­bek oramaldar - 11 myń teńge sha­masynda. Esesine buıym­dar­dyń dızaıny men sapasy kózge uryp tur.

Qurtafello ma, Rafaello ma?
Bul brend elimizde byltyr ǵa­na dúnıege keldi. Ataýy barshaǵa tanys Rafaello sekildi bolǵa­ny­men, táttige qatysy joq. Ataýyn­da­ǵy «qurt» jurnaǵy aıtyp tur­ǵan­daı, aýyldyń qurty. Mundaı tap­qyrlyqty Ońtústik Qazaqstan oblysynyń turǵyny, jas ká­sip­ker Aınash Ýbaıdýllaeva oılap tap­qan. Ataýyna baılanysty av­­­torlyq quqyq boıynsha da As­tana qalasynyń mamandarymen keńese otyryp, bekitken. Qurt ba­ǵasy - 60 teńgeden 150 teńgege deıin­gi aralyqta. Biraq qap­ta­ma­sy qymbatqa shyǵyp ketkendikten bir qoraby 250 teńgeden satylady. Ázir­ge, qorapty qoldan jasaıdy. Bi­raq bıznes jaqsy damyp ketse, arnaıy qaptama jasaıtyn ap­pa­rat alý oıynda bar.

Mukajan - ulttyq buıymdar kompanııasy
Negizinen, ulttyq buıymdar ja­saýmen aınalysatyn jas kom­panııa. Bir ereksheligi osy bız­nes­ti bastaý úshin nesıe aly­n­baǵan. Taýarlardyń basym kópshiligi te­riden jasalady. Sonyń ishinde ámııan, jol dorba, sómke, uıaly te­lefonǵa arnalǵan qaptar ja­saıdy. Buıymdardyń barlyǵy qol­dan jasalady. Sol sebepti bi­raz qymbatqa túsedi. Sómkeler 20 myńnan joǵary, al uıaly te­lefon qaptary 2 myń teńgeden bas­talady.

Bar balaǵa arnalǵan «Bal bala»
Oıynshyq balany tynysh­tan­dyryp qana qoımaı, damytýy da tıis. Osy rette belgili pro­dıý­ser, kásipker Qydyráli Bolmanov jaq­sy sheshim usyndy. 2010 jyly «Bal bala» atty ınteraktıv oıyn­shyqtar jasaıtyn kompanııa qur­ǵan. Bir ereksheligi barlyq oıyn­shyqtar prototıpi - ózi­miz­diń ertegi keıipkerleri. Má­se­len, Aldar kóse, Tazsha bala, Er Tóstik oıynshyqtary jasalady. Son­daı-aq Qaraqat Ábildınanyń da qýyrshaq túri bar. Baǵalary na­ryqqa saı. Máselen, Aldar kóse 7 myńǵa jýyq, oıynshyq ba­rys­tyń baǵasy - 3 myń teńge­den.

P.S. Otandyq ónimderdi qoldaý úshin arnaıy baǵdarlamalar qabyldanýda. Sonymen birge jyl saıyn «Qazaqstanda jasalǵan» atty kórme uıymdastyrylady. Sol jerde ár kásipker óz ónimine jarnama jasaýyna bolady. Bıyl Astanada ótken mundaı kórmege 300-den asa kompanııa qatysqan. Bul da bolsa, elimizde shaǵyn jáne orta bıznestiń damý qarqyny ósip keletindigin kórsetip otyr. Eger básekelestik osylaısha artatyn bolsa, otandyq kásiporyndardan naǵyz «bým» kútýge bolady.

Jadyra AQQAIYR