Em izdegen sheteldikter kóbine qaı elderden keledi - suhbat
ALMATY. KAZINFORM — Shetelde otandyq medıtsınany tanytyp, úgittep júrgen Qazaqstan medıtsınalyq týrızm qaýymdastyǵynyń prezıdenti Krıstına Krıvetspen agenttik tilshisi suhbattasty.
— Medıtsınalyq týrızm uǵymyna anyqtama berseńiz. Bul termındi qarapaıym sózben qalaı túsindirýge bolady?
— Medıtsınalyq týrızm — bul adamdardyń em alý úshin basqa elge saıahattaýy. ıAǵnı, adamnyń belgili bir elge medıtsınalyq qyzmet alý maqsatynda arnaıy jolǵa shyǵýy. Eger azamat Germanııaǵa demalýǵa baryp, saıahat kezinde densaýlyǵyn tekserip alǵysy kelse, bul medıtsınalyq týrızm bolyp sanalmaıdy. Óıtkeni bul jaǵdaıda sapardyń bastapqy maqsaty — demalys.
— Sheteldikter Qazaqstanda kóbine qandaı medıtsınalyq qyzmet túrlerin tańdaıdy? Elimizge kóbine qaı eldiń azamattary keledi?
— Sheteldikter Qazaqstanda kóbine birneshe medıtsınalyq qyzmet túrlerin tańdaıdy. Eń aldymen, bul dástúrli medıtsına: dıagnostıka jáne emdeý, sondaı-aq profılaktıkalyq tekserýler. Sonymen qatar hırýrgııa salasynda, ásirese ortopedııa, kardıohırýrgııa jáne plastıkalyq hırýrgııa baǵyttary erekshe suranysqa ıe. Stomatologııa da elimizdiń medıtsınalyq týrızminde mańyzdy oryn alady. Odan bólek adamdy jasartý protsedýralary, botoks ınektsııalary jáne kontýrlyq plastıka syndy estetıkalyq medıtsına qyzmetterine de sheteldikter jıi júginedi. Reprodýktıvti medıtsına, atap aıtqanda bedeýlikti emdeý jáne jasandy uryqtandyrý da sheteldik patsıentterdi erekshe qyzyqtyrady. Sondaı-aq saýyqtyrý men otadan keıingi qalpyna kelý baǵdarlamasy, onkologııalyq aýrýlardy emdeý jáne dıagnostıka qyzmetteriniń de barǵan saıyn tanymaldyǵy artyp keledi.
Jalpy Qazaqstannyń medıtsınalyq týrızmi 45 eldi qamtıdy. Degenmen, onyń basym kópshiligi — TMD elderiniń turǵyndary, olar jalpy týrıster sanynyń 90%-yn quraıdy, al qalǵan 10% — alys shetelden kelgen azamattar. Birinshi — Reseı. Geografııalyq jaqyndyq jáne eki el arasyndaǵy baılanys Qazaqstandy reseılik patsıentter úshin tartymdy etedi. Olar, ásirese, stomatologııa, kardıologııa jáne ortopedııa salalarynda medıtsınalyq kómek izdeıdi. Ekinshiden — Ózbekstan. Ózbekstandyqtar Qazaqstandy basqa eldermen salystyrǵanda qoljetimdi jáne jaqyn bolǵany úshin tańdaıdy, ásirese hırýrgııa jáne dıagnostıka qajet bolǵanda keledi. Qyrǵyzstan men Tájikstandy da atap ótý kerek. Bul elderdiń azamattary Qazaqstanǵa, ásirese Almaty sekildi iri qalalarǵa medıtsınalyq kómek alý úshin arnaıy keledi. Taǵy biri — Qytaı. Arnaıy medıtsınalyq qyzmet túrlerin izdeıtin qytaılyq patsıentterdiń sany artyp keledi. Olar Qazaqstan medıtsınasynyń qoljetimdi baǵasyna qyzyǵady.
— Qazaqstan medıtsınalyq týrızm qaýymdastyǵynyń negizgi mindeti men maqsaty qandaı? Elimizdiń medıtsınalyq týrızm damytý baǵytynda qandaı jumystar atqarylyp jatyr?
— Qazaqstan medıtsınalyq týrızm qaýymdastyǵy medıtsınalyq týrızm salasynda jetekshi rólge ıe bola otyryp, úlken jumys atqardy. Biz bul salany únemi damytyp, jetildirýge tyrysamyz, mańyzdy is-sharalardy uıymdastyramyz jáne ózimiz de qatysamyz. Halyqaralyq arenada Qazaqstannyń medıtsınalyq týrızmin tanymal etý úshin biz elimizdiń medıtsınalyq mekemelerimen birge Abý-Dabı, Mınsk, Baký, Tashkent, Beıjiń jáne basqa da qalalarda ótetin halyqaralyq kórmelerge qatysamyz. Sondaı-aq sheteldik medıtsınalyq agenttikterdiń qazaqstandyq klınıkalarǵa senimin arttyrý maqsatynda aqparattyq týr uıymdastyramyz.
Taǵy bir mańyzdy baǵyt — medıtsınalyq qyzmetkerlerdiń biliktiligin arttyrý. Sheteldik sarapshylardy tarta otyryp, trenıngter men vebınarlar ótkizemiz. 2023 jyly Qazaqstan medıtsınalyq týrızm qaýymdastyǵy uıymdastyrǵan eń iri is-sharalardyń biri — Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdentiniń qatysýymen ótken «Astananyń 25 jyldyǵy: Astana — bolashaq qalasy» atty halyqaralyq forým boldy. Forým aıasynda eki mańyzdy paneldik sessııa ótti. Olar: «Týrızmniń jahandyq naryǵy: máseleler men ósim draıverleri» jáne «Astana medıtsınalyq týrızm kartasynda». Sessııalarǵa Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Reseı, Ázerbaıjan, Belarýs jáne Qytaı elderiniń medıtsınalyq týrızm qaýymdastyqtary shaqyryldy.
— Ózge elderge qaraǵanda Qazaqstannyń medıtsınalyq týrızmin tartymdy etetin basty sebepter qandaı?
— Elimiz sońǵy jyldary medıtsınalyq týrızm naryǵynda erekshe kóńil aýdaryp keledi. 2022 jyly 20 myńnan astam sheteldik medıtsınalyq qyzmet alý úshin Qazaqstandy tańdaǵan. Al 2024 jyly bul san 80 myńǵa jetti. Bul eldegi sapaly medıtsınalyq qyzmetke degen qyzyǵýshylyqtyń artqanyn kórsetedi. Jalpy Qazaqstandy medıtsınalyq týrızm úshin tartymdy etetin sebepterdiń biri — qoljetimdilik. Bizdegi qyzmet baǵasy Batys Eýropa nemese Soltústik Amerıka elderimen salystyrǵanda áldeqaıda tómen. Sonymen qatar Qazaqstan medıtsınalyq týrızmge arnalǵan ınfraqurylymdy belsendi túrde damytyp keledi.
Ekinshiden, memleketimizde medıtsınalyq jáne mádenı týrızmdi ózara biriktiretin biregeı baǵdarlamalar bar. Patsıentter tek densaýlyǵyn jaqsartyp qana qoımaı, sonymen birge eldiń tarıhyna men mádenıetine boılaı alady, kórikti qalalardy aralap, jergilikti ashanadan dám tata alady. Sonymen qatar eldegi 9 medıtsınalyq mekemeniń halyqaralyq JCI (Joint Commission International) akkredıtatsııasy bar ekenin atap ótken jón. Bul Qazaqstannyń medıtsınalyq týrızmin jahandyq naryqta ilgeriletýge aıtarlyqtaı kómektesedi. Kem degende, Qazaqstannyń eki megapolısi — Astana men Almaty medıtsınalyq týrızm kartasynda áldeqashan mańyzdy orynǵa ıe boldy dep aıta alamyz.
— Al sheteldikterge elimizde em alýdy tańdaýǵa jıi kedergi keltiretin qandaı tosqaýyldar bar?
— Qazaqstandaǵy medıtsınalyq týrızmniń damýyn kedergi bolatyn ishki sebepterdi atasaq: álemdik áýe kompanııalardyń tikeleı reısteriniń az bolýy, medıtsınalyq týrıster boıynsha senimdi statıstıkalyq derekterdiń bolmaýy, medıtsınalyq uıymdardyń álsiz marketıngi jáne basqa da. Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda medıtsınalyq týrızmdi anyqtaıtyn jáne retteıtin normatıvtik-quqyqtyq aktiniń bolmaýy — bul salanyń memlekettik deńgeıde damýyn aıtarlyqtaı tejeıtin faktor desek bolady.
Al sheteldikter tarapynan aqparattyń jetkiliksizdigi, til men mádenı aıyrmashylyqtar Qazaqstanǵa em alý úshin kelmeýge sebep bolýy múmkin. Eń aldymen, kóptegen patsıentter Qazaqstanda em alý múmkindikteri, emhanalar men mamandar týraly bilmeıdi. Odan bólek sheteldik azamattar medıtsına qyzmetkerlerimen qarym-qatynas kezinde til bilmeýge baılanysty túsinbeýshilikten qorqýy múmkin. Bul tosqaýyldardy joıý úshin Qazaqstan medıtsınalyq týrızm qaýymdastyǵy resmı saıtty, áleýmettik jelilerdi belsendi júrgizip, halyqaralyq kórmelerge qatysady jáne sheteldik medıtsınalyq agenttikter úshin aqparattyq týr uıymdastyrady.
— Qazaqstanda sheteldikter tarapynan erekshe baǵalanatyn biregeı medıtsınalyq qyzmet bar ma?
— 2017 jyly elordadaǵy Ulttyq ǵylymı kardıohırýrgııa ortalyǵynda alǵash ret tolyǵymen jasandy CARMAT júregin ımplantatsııalaý otasy jasaldy. 2021 jyly Astanadaǵy Ulttyq neırohırýrgııa ortalyǵynda Shvetsııada jasalǵan zamanaýı «Gamma-pyshaq» kesheni iske qosyldy. Bul — mı isikterin, qan tamyrlary men fýnktsıonaldyq aýrýlardy emdeýge arnalǵan radıohırýrgııalyq qurylǵy. Osylaısha, Qazaqstan TMD elderiniń ishinde úshinshi jáne Ortalyq Azııada alǵashqy bolyp mundaı joǵary tehnologııalyq jabdyqty iske qosty.
Sonymen qatar elimizde birqatar erekshe medıtsınalyq qyzmet túrleri bar, olar basqa eldermen salystyrǵanda anaǵurlym qoljetimdi bolýy múmkin. Mysaly, klımatoterapııa — Almatyda jáne Kaspıı teńizi jaǵalaýyndaǵy shıpajaılarda tynys alý joldarynyń aýrýlaryn, allergııany jáne basqa da dertterdi taza aýa jáne tabıǵat arqyly emdeý keń taralǵan. Oǵan qosa, Býrabaı men Qapshaǵaıda ornalasqan shıpajaılarda túrli aýrýlardy emdeýge arnalǵan mıneraldy sý protsedýralary usynylady. Qazaqstannyń keıbir emhanalarynda býyn jáne omyrtqa aýrýlaryn emdeýde artroskopııa jáne endoprotezdeý (jasandy býyn ornatý) sııaqty biregeı ádister damyǵanyn atap ótken jón.
Eske salaıyq, byltyr Qazaqstan medıtsınalyq týrızm qaýymdastyǵynyń prezıdenti Krıstına Krıvets sheteldik týrısterdi elimizdiń medıtsınasynyń qaı salalary qyzyqtyratynyn aıtqan edi.
Buǵan deıin keıingi úsh jylda elimizde ekotýrıster sany 40%-ǵa óskenin jazǵanbyz.