Qazaqstannan 120 myń lıtrden astam janar-jaǵarmaıdy zańsyz shyǵarmaq bolǵan
ASTANA. KAZINFORM – Ótken jyly Qazaqstannyń Reseı jáne Qyrǵyzstanmen shekarasynda 123,9 myń lıtr bolatyn munaı ónimin elden áketýge jasalǵan 1032 áreket toqtatyldy. Bul týraly Memlekettik kirister komıteti habarlaıdy.
Byltyr elimizdiń Reseı Federatsııasymen shekarasynda 115, 3 myń lıtrge munaı ónimderin áketýdiń 954 faktisi, al Qyrǵyzstanmen shekarada 8,6 myń lıtr munaı ónimderin áketpek bolǵan 78 faktiniń joly kesildi.
Qazir munaı ónimderin (1 aqpannan bastap avtokólik jáne temir jolmen), qara jáne tústi metaldardyń (kóliktiń barlyq túrimen), aǵash materıaldarynyń (kóliktiń barlyq túrimen), bolat daıyndamalardyń (quımalardaǵy nemese basqa da bastapqy nysandardaǵy temir men legırlenbegen bolat) (kóliktiń barlyq túrimen), suıytylǵan qaldyqtaryn (kóliktiń barlyq túrimen), munaı gazy men analyq mal basyn (avtokólik jáne temir jolmen) Qazaqstannan shyǵarýǵa tyıym salyndy.
Memlekettik kirister komıtetiniń aqparaty boıynsha, elimizden janar-jaǵarmaıdy zańsyz áketý áreketteri negizinen Qazaqstannyń Reseımen jáne Qyrǵyzstanmen shekaralas aımaqtarynda joly kesildi. Júrgizýshiler kórshi elderge bizdiń arzan benzın men dızeldi qos tsısternalarǵa shyǵarýǵa tyrysady, al jeńil kólikter elge bir kúnde birneshe ret kirip-shyǵady.
- Uıymdasqan qylmystyq toptyń jumys isteıtini týraly aqparat boldy, bári uıymdastyrylǵan. Elden áketý aǵyny toqtar emes, jalpy másele burynnan bar. Janar-jaǵarmaı baǵasynyń qatań rettelýine baılanysty memleket «sur» ımportqa tap boldy. Sebebi biryńǵaı ekonomıkalyq odaq aıasynda kedendik shekara joq, - dedi «PetroCouncil» Qazaqstan munaı-gaz keńesiniń tóraǵasy Asylbek Jaqıev.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstannyń biryńǵaı otyn odaǵyna kirýi janar-jaǵarmaı baǵasyn avtomatty túrde arttyrýǵa múmkindik beredi. Sodan keıin benzınniń quny reseılik baǵamen salystyrylady. Bul óz kezeginde kórshi elder turǵyndarynan bizdiń arzan janar-jaǵarmaıǵa suranysty joıady jáne zańsyz áketýdi toqtatady.
Sonymen qatar, sarapshynyń málimdeýinshe, janar-jaǵarmaı baǵasynyń ósýi halyq qaltasyna áser etpeýi úshin áleýmettik osal topqa jatatyn azamattardyń kirisin ataýly áleýmettik kómek (AÁK) arqyly ındeksteý kerek.
- Janar-jaǵarmaı baǵasynyń kóterilýi bazalyq ónimderdiń qunyna áser etedi. Bul domıno effektisi. Sondyqtan jıyntyq sanaý, ındeksteý, tabysy kúnkóris deńgeıinen tómen turǵyndarǵa aı saıynǵy tólemder jasaý qajet, bul ataýly áleýmettik kómek alatyn adamdar. Eger tólem janarmaı quıý beketterinde ótelse, sybaılas jemqorlyq táýekeli bar, sondyqtan ındeksteý qajet, - deıdi ol.
Munaı taldaýshysy Asqar Ismaılov Qazaqstannan janar-jaǵarmaı zańsyz aǵyny jahandyq aýqymda eldegi otyn tapshylyǵyna eleýsiz áser etedi dep esepteıdi. Eger munaı óńdeý kólemimen salystyratyn bolsaq, «sur» eksporttyń kólemi mańyzdy emes.
Sarapshy munaı ónerkásibindegi ınvestıtsııanyń jetispeýshiligine nazar aýdardy.
- Naryqtaǵy jaǵdaıdyń ózi ınvestıtsııa jetispeýinen qalyptasty. Qazaqstandyq iri munaı óńdeý zaýyttary ádettegi jetkizýshileri álemdik munaımen salystyrǵanda tómendetilgen munaı quny boıynsha jumys isteıdi. Eger qazir shartty túrde munaı barreli 75-80 dollar aralyǵynda satylsa, atalǵan kompanııalar 20-25 dollardan satyp alady, ıaǵnı eki ese tómen. Sebebi olarda jobalaý ekonomıkasy óte tómen jáne marja salaǵa ınvestıtsııa salýǵa múmkindik bermeıdi. Bul belgili bir ýaqytta munaı óńdeý zaýyty úshin arzan munaı bolmaýyna ákelýi múmkin, óıtkeni bizdiń iri oıynshylarymyz bárin eksporttaıdy, - dep tolyqtyrdy Asqar Ismaılov.
Odan bólek, maman elimizdegi janar-jaǵarmaı baǵasyn basqa eldermen salystyrýdy quptamaıdy. Óıtkeni, halyqtyń tabysy men kúnkóris deńgeıi ár elde ártúrli.
Aıta keteıik, búginde TMD elderi arasynda eń arzan benzın baǵasy Túrkimenstan men Qazaqstanda, al qymbat baǵa Ózbekstan, Qyrǵyzstan jáne Reseıge tıesili.
Aıta keteıik, Energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıev BAQ ókildermen ótken baspasóz máslıhatynda elden temirjol arqyly janarmaı shyǵarýǵa nege tyıym salynǵanyn túsindirdi.