Qazaqstanǵa degen súıispenshiligimdi júregimniń tórinde máńgilikke saqtaımyn - - Vılorıı Shın

QYZYLORDA. QazAqparat - Baýyryna talaı ultty syıǵyzyp, aırandaı uıyp otyrǵan qazaq jeriniń bir bólshegi - Syr eli. Kúrishti óńirde ár ulttyń ókilderi tatý-tátti ómir súrip keledi. Júregi qazaq dep soqqan, pedagogıkany ómirlik maqsatyna aınaldyrǵan «Qyzylorda kárister qaýymdastyǵy» oblystyq fılıaly tóraǵasynyń orynbasary Vılorıı Nıkolaevıch Shın týraly QazAqparat tilshisi baıan etedi.

Búkil ómirin ustazdyqqa arnaǵan Vılorıı Nıkolaevıch 1936 jyly Habarovsk qalasynda dúnıege kelgen. Ol óziniń qıyn-qystaý, talaıly taǵdyryn bylaısha eske alady: «Jasqa tolǵanda áke-sheshem repressııaǵa ushyrap, biz Qazaqstanǵa jer aýdaryldyq. Men ol kezde esimdi bilmeımin, kishkentaı sábı bolatynmyn. Sol kez koreı halqy úshin eń qıyn qystaý shaqtar boldy. Ókinishke oraı, ózim «ana, áke» degen sózdi aıtqan emespin. Sebebi olardan 1 jasta bolǵanymda aıyryldym. Ákem men anamnyń túrin kórý men úshin arman edi. Ne degenmen ómirden jasymadym. Ata-ájem men Sulýtóbe stantsııasyndaǵy nemere aǵam Innokentı Tshaıdyń qolynda turyp, M.Lomonosov atyndaǵy orta mektepte bilim aldym. Jas kezimnen sportty jaqsy kóretinmin. Sport meniń ustaz atanýyma úlken septigin tıgizdi.  Alǵashynda Qazaly aýdanyndaǵy №16 mekteptiń eńbek jáne syzý sabaǵynan dáris berdim. Sonan soń dene shynyqtyrý pániniń muǵalimi boldym. Jalpy ómir jolymdaǵy jetken jetistikterim úshin qazaq eline, onyń qonaqjaı halqyna basymdy ıip ótem. Qazaqstandy ózimniń Otanym, ósken jerim deı otyra, osy elge degen súıispenshiligimdi júregimniń tórinde máńgilikke saqtaımyn.  Biz qazaq halqyna shynynda boryshtarmyz. Qazaq­ halqy repressııaǵa ushyrap, qazaq dalasyna jer aýdarylǵan bar­lyq ulystarǵa týǵanyndaı járdem­desti. Ata-babalarymyz «Qazaq­tardy syılańdar, bizdiń tiri júr­genimiz, senderdiń amandyq­taryń tikeleı baýyrmal qazaq halqynyń arqasy», deıtin. Sol qamqorlyqty búgingi býyn da jaqsy sezinedi. Qazaq aǵaıynnyń qamqorlyǵyn kórgen barlyq ult, ulys ókilderi de osy oıda dep oılaımyn, olarǵa degen bizdiń alǵysymyz sheksiz», - deıdi ulaǵatty ustaz ótkenin eske alyp.

Vılorıı Nıkolaevıch eńbek jolyn Qazaly aýdanyndaǵy №16 mektepten bastady. Bilim ordasynda birneshe jyl eńbek etip, on bes jyl kólemindeı mektepti joǵary deńgeıde basqardy. 1970 jyly N.V.Gogol atyndaǵy Qyzylorda pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirip, dıplom alyp, bilimin odan ári jetildirdi. Óz isiniń has sheberi, shákirtterdiń boıyna bilim nárin sińirý jolynda aıanbaı ter tókti. Bala boıyna ata-anadan keıingi aqyl-oı, adamgershilik, ádeptilik, ar-uıat, ulttyq sana-sezimdi sińirýshi adam - muǵalim. Endeshe, óz isine berilgen, shákirtiniń janyna nur quıyp, ómirde baqytty bolyp, ózgelerdi baqytqa jetkizem dep eńbek etken onyń jóni de, joly da bólek. Búgingi tańda ulaǵatty ustaz, ardaqty áke, asyl ata Vılorıı Shınniń shákirtteri eldiń ár aımaǵynda bedeldi qyzmet atqaryp júr. Biri -Sháken Aımanov atyndaǵy qazaq kınostýdııasynyń prodıýsseri, biri - aq halatty abzal jan, endi biri - gaz salasynyń bilikti mamany, taǵy biri -ekonomıst. Atap aıtqanda, Ertaı Rahmanberdıev, Baýyrjan Aqanov, Islam Bekishov, Qaırat Asanbaev, Berik Serikbaev, Ákimjan Ábishev, Ondasyn Aımahanov, Ravıl Sháripqulov, Naǵıma Kúnbergenova, Serik Toqtabolatov, Nursultan Nazarov jáne taǵysyn taǵy jigerli de qaıratty shákirtterdi tárbıeledi. Búgingi kúni olar ustazyna barlyq jaǵynan qoldaý kórsetip, rýhanı kómekterin aıamaı júr. 2016 jyldyń qazan aıynda Vılorıı aqsaqaldyń 80 jasqa tolǵan mereıtoıy bolyp ótti. Oǵan Reseı Federatsııasy men  shet elderden at terletip ózi bilim nárimen sýsyndatqan shákirtteri keldi. Ustazdaryna degen rızashylyǵy men syı-sııapattaryn kórsetti. 

Vılorıı ustazdyń shákirti Qazaly aýdanynyń ekonomıka jáne bıýdjetti josparlaý bóliminiń ekonomısi Qazynagúl Bákenniń aıtýynsha, «Vılorıı aǵaı men úshin Syr eliniń zııaly azamattarynyń kóshbasshysy der edim. Ol óz aqyl parasatymen jastarǵa úlgi-ónege bola bildi. Onyń Qazaly aýdanynyń damýyna qosqan úlesi mol. Biz Vılorıı ustazdan sabaq aldyq, ol kisi tálim bergen árbir shákirtiniń boıyna adamzattyq qundylyqtardy darytty. Biz ómir boıy ol kisini ardaqtap ótemiz jáne osyndaı zerdeli de zerek ustazdyń shákirti bolǵanymyzǵa maqtanamyz. Biz 1981 jyly 47 túlek mektepti támamdadyq. Áli kúnge deıin ol kisimen habarlasyp, jaǵdaı bilisip, jaqyn baýyrdaı bolyp kettik» dedi.

Ol zeınetke shyqqannan keıin de qaladaǵy №6 orta mektepte sabaq berip, memleket jáne quqyq pániniń muǵalimi boldy. Pedagogıkadaǵy adal qyzmeti joǵary baǵalanyp, Qazaq SSR-niń bilim berý isiniń úzdigi atandy. Birneshe márte respýblıkalyq pedagogıkalyq oqýlarǵa qatysyp, óziniń baı tájirıbesimen bólisýden jalyqpady. Vılorıı ustaz úshin eń úlken marapat 2014 jyly Elbasynan alǵan «Qazaqstan halqy Assambleıasynyń qyzmetin damytýda qosqan úlesi úshin» berilgen «Qurmet gramotasy» boldy. Táýelsizdiktiń 25 jyldyǵyna oraı Vılorıı Shın Qazaqstan halqy Assambleıasynyń damý jolynda óz úlesin qosyp, jalpyhalyqtyq birlikti nyǵaıtýdaǵy etken eńbegi baǵalanyp, oblystyq Qazaqstan halqy assambleıasynyń uıytqysymen «Qazaqstan patrıoty» nomınatsııasyn ıelendi.

Joǵaryda aıta ketkendeı, Vılorıı Shınniń oblystyq Qazaqstan halqy assambleıasynyń damýyna qosqan úlesi zor. Ol dostyq qarym-qatynas pen aýyzbirlikti birinshi kezekke qoıady. «Qyzylorda kárister qaýymdastyǵy» oblystyq fılıaly tóraǵasynyń orynbasary Vılorıı Shınniń qazaqtarmen quda bolǵanyna 10 jyldan astam ýaqyt ótipti. Ózge etnos bolsa da, júregi qazaq dep soǵatyn aqsaqal bylaı dep aıtady: «Biz qazaq halqymen birge bite qaınasyp, asyq oınap, mal baǵyp, aıran iship, nan jaýyp óstik. Eldegi qýanyshty da, qaıǵyny da birge kórdik. Qazaqstanda turatyn árbir etnos ókilderiniń bir-birimen qarym-qatynasy, yntymaqtastyǵy joǵary. Qandaı jaǵdaıda da biz bárimiz birigip, árbir sharany bir úıdiń balasyndaı atqaramyz. Elbasymen júzdesken kezde ol káris etnos ókilderin «Bizdiń tórtinshi júzimiz» degen bolatyn. Rasynda elimiz barlyq ult pen ulystyń beıbitshilik ordasyna aınalyp, toleranttylyqtyń erekshe úlgisin jasap otyr. Sonyń ishinde álemde teńdesi joq birden-bir qurylym - Qazaqstan halqy Assambleıasyn qurý, ony jetildirý, basqa elge úlgi etý Elbasynyń sarabdal saıasatynyń nátıjesi. Oblysta 11 etnomádenı birlestik jumys jasaıdy. Olar memlekettik saıasatty qoldap, aımaqtyń órkendeýine ózindik úles qosyp keledi. Osydan birneshe jyl buryn Elbasymen júzdesý bizge úlken kúsh-qýat, jiger syılady. Búgingi kúni bizdiń birlestik umyt bolǵan salt-dástúrimizdi, aýyzeki sóıleý, jazý máselelerine mán berip, osy baǵytta jumys jasap jatyrmyz. Negizinde men ózim káris bolǵanymmen óz tilimdi jete bilmeımin. Týǵan tilim - qazaq tili men orys tili dep aıtamyn. Men qazaq eliniń patrıotymyn. Patrıot degen uǵymdy balanyń boıyna sábı kezinen sińirý kerek. Patrıot bolý Otandy súıýmen ǵana shektelmeıdi. Ol úshin bala kishkentaı kezinen óziniń otbasyn, óz aýylyn, bilim alǵan oqý ordasyn, ony tárbıelep ósirgen ata-anasy men ustazdaryn shyn nıetimen, júregimen súıýi kerek. Sonda ǵana adam naǵyz patrıot bola alady.

Bizdiń oblysqa kóbine Koreı Respýblıkasynan arnaýly ortalyqtar kelip, kishigirim kezdesýler ótip turady. Sondaı kezdesýdiń birinde maǵan koreı jýrnalısi bylaı dep suraq qoıǵan bolatyn «Siz, Ońtústik Koreıanyń halqyn jaqsy kóresiz be, álde Soltústik koreı  halqyn jaqsy kóresiz be?» dep. «Men beıbitshilikti jaqsy kóremin» dep qysqa jaýap berdim. Ol jaýabyma qanaǵattanbaı ketti. Bunymen aıtpaǵym, biz qazaq jerinde ómir súrgendikten oı-sanamyz basqasha, óıtkeni biz «Dostyq mekeninde» tárbıelengenbiz. Al, olar ózgeshe tálim-tárbıe alǵan» deıdi aqsaqal.

Biz qazir júzdegen etnos ókilderi bas qosqan elmiz. Aramyzda orys ta, nemis te, sheshen de bári bar. Bizderdi bir taǵdyr túıistirdi. Bir shańyraqtyń astynda birge tútin tútetip jatqannan keıin bizge qazaq pen qazaqtyń da, qazaq pen basqa otandasymyz arasynda dostyq ta óte qajet.

«Munsyz eldiń erteńin, jarqyn bolashaqty elestetý qıyn. Qazaq eliniń búgingi tizginin ustap otyrǵan Elbasymyz da «Bir bolaıyq. Bir bolmasaq, toz-tozymyz shyǵyp, eldikten aıyrylamyz» degendi jıi qaıtalaıdy. El aldynda turǵan jarqyn maqsatqa el birligin saqtaı otyryp qana jetetinimizdi udaıy eskertip keledi. Halyqtyń sózine qaraǵanda baq degeniń kez kelgen jerge taban tireı bermeıtin kórinedi. Yntymaq, aýyzbirshilik, jarasymdylyq uıalaǵan jerge baryp qonaqtaıdy. Sol baq qazir Qazaq elinde. Osy baqty saqtaý úshin biz bárimiz birligimizge bekem bolaıyq»,- deıdi júregi qazaq dep soqqan Vılorıı Nıkolaevıch.