Qazaqstanǵa baratynymdy estigen kásipkerler top bolyp erip keldi - Slovenııa Prezıdenti
ASTANA. KAZINFORM – Slovenııa Prezıdenti Natasha Pırts-Mýsar Kazinform agenttigine bergen eksklıýzıvti suhbaty barysynda Qazaqstanǵa saparynyń mán-mańyzy, eki el arasynda artyp kele jatqan dıplomatııalyq jáne ekonomıkalyq baılanystar men túrli saladaǵy yntymaqtastyqtyń áleýeti jaıynda aıtyp berdi. Sondaı-aq ol mýltılateralızm (kóptaraptylyqqa) mańyzyna, Slovenııanyń álemdik dıplomatııada artyp kele jatqan róline jáne Dımash Qudaıbergenniń mýzykasyna toqtaldy.
- Bul sapar - Slovenııa prezıdentiniń Qazaqstanǵa keıingi 15 jylda jasalǵan birinshi resmı sapary. Ol Astananyń da, Lıýblıananyń da ekijaqty saıası dıalog pen ekonomıkalyq yntymaqtastyqty tereńdetýge degen nyq beıilin baıqatady. Qazaqstan men Slovenııa qatynasynyń keleshegi týraly aıtyp berseńiz. Taıaýda Slovenııada ashylǵan Qazaqstan Elshiligi qosymsha qarym-qatynasqa serpin bere aldy ma?
- Eger saýalyńyzdyń sońǵy bóliginen bastasaq, Qazaqstannyń Lıýblıanada Elshilik ashý sheshimi tamasha oqıǵa boldy. Turaqty elshiniń bolýy dıplomattardyń jumysyn aıtarlyqtaı jeńildetedi. Bul olarǵa eldi, onyń iskerlik ortasy men saıası ómirin jete túsinýge septigin tıgizedi. Qazir biz Qazaqstanǵa beırezıdent elshini usyný úderisinde turmyz.
Árıne, sizdiń elińiz ne bári 2 mln turǵynmen álemniń barlyq memleketinde Elshilik asha almaıtyndyǵymyzdy túsinedi dep úmittenemin. Sondyqtan bizge basymdyqtardy jónge keltirip alýǵa týra keledi. Biz tek Qazaqstandy ǵana tolyǵymen nazarda ustaıtyn aıryqsha tapsyrmalar jónindegi elshi taǵaıyndaýdy usynyp otyrmyz. Taıaý keleshekte usynarymyz osy. Bul júzege asyrý protsesinde.
Biraq, eń aldymen Prezıdentterińizge - Toqaev myrzaǵa Qazaqstanǵa saparmen kelýge shaqyrǵany úshin rızashylyǵymdy bildirgim keledi. Biz alǵash ret, prezıdent laýazymyna kiriskenime ne bári jarty jyl bolǵan kezde Nıý-Iorkte, BUU Bas assambleıasynda kezdestik. Sol ýaqytta, shyn máninde mazmundy ári tolyqqandy áńgime boldy.
Dál sol sátte «Qazaqstan óte qyzyqty memleket» degen edim. Shyndyǵyn aıtqanda, saıası jáne ekonomıkalyq turǵyda geografııalyq shaǵyn elder joǵary derjavalarǵa qaraǵanda barynsha ashyq bolýy tıis. Qazirgi ýaqytta Slovenııa Qaýipsizdik keńesiniń turaqty emes múshesi jáne biz álemde ne bolyp jatqanynan jan-jaqty habardarmyz. Biraq, árıne, álemde ekonomıka kólemi jaǵynan úshinshi orynda turǵan Eýropalyq odaqtyń múshesi ekenimizdi de túsinemiz.
Eýropalyq odaqqa sózsiz basymdyq beremiz. Degenmen, Slovenııanyń muhıttyń ortasyndaǵy jalǵyz-jarym aral emestigin jıi aıtamyn. Bizge ózge eldermen de yntymaqtasý qajet. Basty ustanymym – eger bizde jaqsy saıası qatynas jolǵa qoıylsa, onda bul ekonomıkalyq ahýaldy aıtarlyqtaı jeńildetedi. Al bizdiń Qazaqstanmen sheshimin tappaǵan máselemiz joq jáne dıplomatııalyq qarym-qatynasymyz 33 jylǵa jetip otyr. Damyǵan ekonomıkany – áleýmettik turǵydan qamtamasyz etilgen memleket. Biz dál osyndaı ymyraǵa umtylamyz. Buǵan deıin aıtqanymdaı, saıası myǵym baılanys bızneske kóptegen múmkindik ashady. Sondyqtan da osynda kelip otyrmyn.
Qazaqstannyń jyly qabyldaýyna jáne álemniń barlyq elimen yntymaqtastyqqa daıyndyǵyna óte qýanyshtymyn. Menińshe, bul turǵyda biz múddelespiz. Árıne, Qazaqstan Slovenııadan 10 ese úlken. Sizder Ortalyq Azııada ekonomıka boıynsha kósh bastap tursyzdar. Qazirgi ýaqytta osynaý kereǵarlyq kóbeıip ketken, «essiz» álemde beıtarap saıası ustanymdy saqtaýǵa tyrysyp kelesizder.
Álem betpe-bet kelip otyrǵan osynaý kúrdeli ýaqytta tanytyp otyrǵan danalyqtaryńyz úshin prezıdentterińiz jáne elińiz tamsandyrady.
- Astanaǵa ózińizben birge Slovenııanyń jetekshi salalarynan iri bıznes delegatsııasy kelip, Qazaqstan-Slovenııa bıznes forýmyna qatysty. Sizdiń paıymyńyzsha, osy forým Astana men Lıýblıanaǵa qandaı ekonomıkalyq yqpal jasaı alady?
- Bir ǵana jol bar jáne ol - órleý joly. «Eger jyldam júrgińiz kelse, onda jalǵyz júrińiz, al eger alysqa barǵyńyz kelse, onda birge júrińiz». Men osyny jıi aıtamyn. Bul - saıasat úshin de, ekonomıka úshin de ádil.
Iá, bul - men Prezıdent laýazymynda otyrǵan 2 jyl 3 aıda Qazaqstanǵa ertip ákelgen eń iri delegatsııa. Onyń qatarynda 25 jetekshi kompanııa bar.
Ekijaqty ekonomıkalyq alys-beris ázirshe mardymsyz der edim – 163 mln eýro. Salystyrý úshin aıtsam, bizdiń eń iri saýda seriktesimiz – Shveıtsarııa. Negizinen farmatsevtıkalyq sektorda seriktespiz. Bul elmen aradaǵy saýda kólemi - jylyna 32 mlrd eýro. Aýqymy jaǵynan ekinshi orynda turǵan seriktesimiz - Germanııa (15 mlrd eýro).
Degenmen, Qazaqstanda Slovenııaǵa usynatyn dúnıeler bar jáne Slovenııa da Qazaqstanǵa óz taýarlaryn usyna alady. Munaı men tabıǵı gazyńyz bar, bul resýrstar – gaýharyńyz. Slovenııada mundaı joq. Sondyqtan bizge ózge salalarda ınnovatsııalyq tanytýǵa týra keledi. Farmatsevtıka – jetekshi salamyz, sondaı-aq orman sharýashylyǵy, tsıfrlandyrý men jasandy ıntellekt jas kásipkerlerimizdiń janyna jaqyn. Jasandy ıntellekt salasynda jumys isteıtin kóptegen startabymyz bar.
Astanadaǵy Jasanda ıntellekt ortalyǵynda, sonymen qatar Halyqaralyq qarjy ortalyǵynda boldym. Sheteldik ınvestorlar tartý boıynsha óte qarqyndy jumys istep jatqandaryńyzdy kórdim. Eýropalyq Odaq - Qazaqstandaǵy iri sheteldik ınvestor. Oǵan barlyq ınvestıtsııanyń jartysynan kóbi tıesili. Slovenııa - EO-nyń bóligi, 27 múshe memlekettiń biri. Biraq, ekonomıkalyq yntymaqtastyqty keńeıtý úshin, árıne bizge ekijaqty baılanysty damytý qajet. Qazaqstanǵa saparymnyń maqsaty da osy. Qazaqstanǵa baratynymdy estigen kezde kóptegen sloven kásipkeri birden: «Prezıdent hanym, biz de sizben birge barǵymyz keledi», - dedi. Olar prezıdenttiń Qazaqstanǵa sapary kóptegen esikti ashatynyn túsinedi.
Árıne, sloven men qazaq kásipkerlerine sapaly ónimderdi kórsetý qajet. Menińshe, sonda ekijaqty yntymaqtastyqta shekara bolmaıdy.
- 2024 jyly qarashadaǵy saıası konsýltatsııa barysynda sloven delegatsııasynyń basshysy, Syrtqy jáne eýropalyq ister memlekettik hatshysy Marko Shtýtsın Qazaqstan men Eýropalyq odaq arasyndaǵy vıza rejımin yryqtandyrýdy qoldaıtyndyǵyn rastaǵan edi. Sizdiń paıymyńyzsha, bul protsesti jedeldetý úshin qandaı qadam jasaý qajet?
- Protsess qazirdiń ózinde bastalyp ketti. Óıtkeni Eýropalyq odaq, jańa aıtqanymdaı, Eýroodaqtan tys memlekettermen yntymaqtastyq jaqsy saıası jáne ekonomıkalyq qarym-qatynas úshin qajettigin túsinedi. Osylaısha, qysqa merzimdi vızalar berýdi, sondaı-aq Qazaqstan azamattaryna readmıssııany jeńildetý jumysy istelip jatyr. Degenmen, Eýropalyq odaqtyń saıası qurylymyn túsiný kerektigi sózsiz. Munda sheshim qabyldaý úshin barlyq 27 múshe memlekettiń pátýasy qajet. Slovenııa Qazaqstan úshin vızalyq rejımdi jeńildetýdi tabandy jaqtaýshy bolyp qala beretini sózsiz.
Aldymyzda turǵan jol osyndaı jáne sizderdiń elderińizdi bul baǵytta munan ary da qoldaýǵa nıettimin.
- Sol konsýltatsııa alańynda Marko Shtýtsın Qazaqstan Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń ókili Raýza Meńdalıevamen eki eldiń ýnıversıtetteri men ǵylymı ınstıtýttary arasyndaǵy yntymaqtastyqty talqylaý úshin kezdesken edi. Bul salada qandaı oqıǵany kúte alamyz? Sondaı-aq Qazaqstanda sloven ýnıversıtetteriniń fılıaldaryn ashý jospary jaıly da bilgimiz keledi.
- Bilim – árbir memleket nazar aýdarýy tıis mańyzdy taqyryp. Jastar bilim almaı, órleý bolmaıdy, bul – fakt. Bilimniń búkil álemge taralýy da qosymsha qundylyqqa ıe. Bilimdi ózińe saqtama, ony basqa adamdarmen, basqa halyqtarmen bólis. Bul turǵyda Slovenııa kóptegen usynys jasaı alady.
Qazaqstanda ýnıversıtet ashpaıtyndyǵymyz anyq. Biraq, tsıfrlandyrý men farmatsevtıka syndy salalarda kóptegen professorymyz bar. Bul - bizdiń myqty resýrsymyz jáne basymdyǵymyz. Dál sondyqtan shveıtsarııalyq kompanııalar Slovenııada zaýyttar ashady. Farmatsevtıka salasy boıynsha álemdik deńgeıde ekenimiz aıqyn.
Bizde óńirdegi iri ǵylymı ınstıtýt – Iojef Stefan atyndaǵy oqý orny bar. Onda búkil álemnen 900 ǵalym robototehnıka, jasandy ıntellekti men bıotehnologııa salalarynda zertteýmen aınalysady. Sondyqtan professorlar almasýdy jańa deńgeıge shyǵarý kerek.
Mýzyka men mádenıet te – slovendikter bólisýdi jaqsy kóretin salalar. Bizge ózge mádenıettermen, tildermen, ónermen tanysý qyzyqty. Bul salalar da barynsha damyǵanyn qalaımyn.
Sizge bir jaıtty aıtýǵa ruqsat etseńiz. Búgin premer-mınıstrlerińizben túski as ishtim jáne onda oqý-aǵartý mınıstrlerińiz de boldy. Ol Qazaqstannyń sheteldik bilim alý tujyrymdamasy jaıly aıtyp berdi. Búkil álemnen kóptegen ýnıversıtet Qazaqstanǵa professorlaryn jiberip, fılıaldaryn ashyp jatyr. Munyń sebebi – jastardy Otanynda ustap qalýǵa jáne olarǵa bilim alý úshin eń úzdik jaǵdaılar jasaýǵa umtylys. Quptarlyq ustanym. Óıtkeni, jastar elden jyraqqa ketpeı-aq sheteldik bilim alý múmkindigine ıe bolady.
Ruqsat etseńiz kishkentaı bir qupııanyń syryn ashaıyn. Qytaı da dál osylaı istep otyr, arab elderi de. Sondyqtan keıbir amerıkalyq ýnıversıtetterde qıyndyqtar paıda bolyp jatyr – endi sheteldik stýdentter AQSh-qa barmaıdy, úılerinde qalyp Qurama Shtattardy qosa alǵanda búkil álemniń asa kórnekti professorlarynan bilim alady. Bul - óte qyzyqty joba jáne ol shyn máninde jumys isteıdi. Óıtkeni, mınıstr maǵan aıtqandaı, elde qalatyn jastardyń legi artyp keledi.
- Nazarbayev University-de dáris oqydyńyz. Stýdentterge ne jaıynda aıttyńyz?
- Shetelge saparǵa shyqqanymda ýnıversıtetterden dáris oqýǵa shaqyrtý alý - men úshin zor mártebe jáne Nazarbayev University shaqyrýyn qýana qabyl aldym. Zal meni, meniń ne aıtatynymdy, ne aıtqym kelgenin tyńdaýǵa jınalǵan jastarǵa, talantty stýdentterge lyq toly boldy. Dárisimniń taqyryby – «Shaǵyn elder jáne olardyń qazir biz ómir súrip jatqan geosaıası alýan túrli álemdegi jaǵdaıy». Stýdentterge «Shekteý tek basymyzda ǵana bolatynyn» aıttym.
Shaǵyn geografııalyq kólemge qaramastan, biz ǵalamsharymyzdyń ilgerileýine septigin tıgizetin ıdeıalardyń kómegimen álemge yqpal etýge umtylamyz. Qozǵaǵan taqyryptarymnyń arasynda genderlik teńdik pen jasandy ıntellekt boldy. Óıtkeni, jasandy ıntellekt kóptegen jaqsy dúnıe beredi. Biraq, onyń teris jaǵy da bar. Sol sebepti osynaý sýpertsıfrlyq quraldardy ázirleý barysynda abaı bolýymyz qajet. Bir jaı ǵana ustanym únemi basymyzda bolýy tıis: qoǵamǵa tek jaqsylyq jasaıyq. Mine sondyqtan da jasandy ıntellekt retteý men shekteýdi qajet etedi. Tym kóp emes, degenmen olar qalaı degende de bolýy tıis.
Sondaı-aq klımattyń ózgerýi nemese basqasha sózben aıtqanda klımat daǵdarysy jaıynda sóz qozǵadym. Maqsat - Jerdiń ortasha temperatýrasynyń ındýstrııalandyrýǵa deıingi deńgeımen salystyrǵanda 1,5 gradýstan asýyna jol bermeý edi. Ótken jyldyń qarashasynda biz bul shekten asyp kettik, qazir 1,5 gradýstan joǵary bolyp tur. Bul durys emes.
Eýropanyń 4 elin qosa alǵanda G20 memleketteri barlyq kómir qyshqyl gazynyń 80 paıyzyn shyǵarady. Bul qalǵan 20 paıyz el tek baqylap, tys qalýy jáne G20 elderinde ne bolyp jatqanyna qarap otyrýy tıis degendi bildirmeıdi. Joq, osynaý ǵalamshardaǵy árbir el, árbir adam saqtap qalýymyz qajet jasyl ǵalamshardyń mozaıkasynyń kishkentaı bólshegin qalaýy tıis. Mine sondyqtan, Slovenııa osy máselege mán beredi.
Basa aıtqym keletin taǵy bir taqyryp – ara. Osynaý kishkentaı ǵana tirshilik ıesi ǵalamsharda árbir úshinshi qasyq azyqty qamtamasyz etip otyr. Qorshaǵan ortanyń lastanýy saldarynan aralar joǵalý aldynda tur. Biz buǵan jol bere almaımyz. Slovenııa BUU aıasynda Búkilálemdik aralar kúnin atap ótý úshin belsendi jumys istedi jáne 20 mamyr resmı túrde Búkilálemdik aralar kúni bolyp belgilendi. Bul tamasha jaıt jáne biz ony «Aralar álem úshin» (Bees for Peace) dep ataımyz.
Buǵan deıin eske salǵanymdaı, Slovenııa BUU-ǵa adamnyń taza jáne salaýatty qorshaǵan orta quqyǵyn tanýdy usynǵan elderdiń biri boldy. Bul bizdiń jetistigimizge aınaldy.
Genderlik teńdik salasynda da belsendi jumys isteımiz. Meksıkamen jáne Ispanııamen birge BUU ishindegi genderlik kezektesý jobasynyń senimdi jaqtaýshysymyn.
Kelesi jyly BUU Bas assambleıasynyń 80-otyrysy ótedi. Siz uıym tarıhynda Bas assambleıa tóraǵasy laýazymynda áıelderdiń qansha ret bolǵanyn bilesiz be? Ne bári tórt-aq ret. Bul - ádiletsizdik. Syrtqy saıasattaǵy femınızm taqyrybyn talqylaǵan saıyn, genderlik teńdikti talqylaǵan saıyn men esh ýaqytta erlerdiń áldeneden qur qalǵanyn qalamaımyn, áıelderdiń teńdeı múmkindik alǵanyn qalaımyn. Biz soǵan umtylamyz.
Taǵy bir jaıt: BUU jumys istep turǵan 80 jyldyń ishinde bas hatshy laýazymynda bir ret te bolsyn áıel adam bolmady. Bul - men umtylatyn taǵy bir maqsat jáne Qazaqstan bul máselede bizdi qoldaıdy dep úmittenemin.
Shekteý tek sizdiń basyńyzda ǵana bar. Eger siz bir nársege senseńiz, onda sony jasańyz. Meniń uranym osy.
- Aralarǵa oralsaq, bul másele Sizdiń elordalyq mektepterdiń birinde oqyǵan lektsııańyzdyń negizgi taqyryby boldy. Osy jaıynda tolyǵyraq aıtyp berseńiz...
- Bul qazaqstandyq balalarmen ótkizgen tamasha ýaqyt boldy. Olar aralardyń sýretin salsa, men ózimmen ala kelgen sýretterdi kórsettim. Slovenııadan ózim turyp jatqan Domjale mýnıtsıpalıtetinen bal alyp keldim. Mekteptiń qabyrǵasyna jergilikti oqýshylar men domjalelik oqýshylardyń sýretteri qatar ilindi. Qysqa dárisim barysynda men olarǵa: «Aralar men tabıǵatty qorǵańdar. Óıtkeni bul - senderdiń jáne keler urpaqtyń bolashaǵy», - dep aıttym.
Ǵalamshardy saqtap qalý úshin siz jasaı alatyn árbir is-qımyl - artyqshylyq. Ol - kishkentaı qadam bolsa da, barlyq elde turaqty damýǵa, tuıyq kezeń ekonomıkasyna, jasyl kún tártibine, lastanýmen kúreske, kómirtegi gazdarynyń úlesin azaıtýǵa jáne jańartylatyn energııany damytýǵa jasalǵan qadam.
Men bul máselelerdi mártebeli Prezıdentterińiz - Toqaev myrzamen de talqyladym. Ol jasyl kún tártibiniń mańyzdylyǵyn shynymen de túsinedi jáne bizde bolashaqta búkil ǵalamshar úshin mańyzdy taqyryptardy talqylaýǵa kóptegen múmkindik bolady dep shyn júrekten úmittenemin.
Árıne, soǵys bizge eshqandaı paıda ákelmeıdi. Qazirgi ýaqytta 55 qarýly qaqtyǵys bolyp jatyr. Mundaı jaǵdaı ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıingi ýaqytta bolmaǵan. Mine sondyqtan, bul taǵy da shaǵyn elderge qatysty. Men kóptaraptylyqqa (mýltılateralızmge) senemin. Bul - ilgerileýdiń jalǵyz joly ǵana.
Іri derjavalardyń ǵalamshar halqynyń aldynda orasan zor mindetteri bar. Biraq Birikken Ulttar Uıymynda bir el – bir daýys. Birikken Ulttar Uıymyna múshe elderdiń 20 paıyzy – shaǵyn aral-memleketter. Klımattyń ózgerýine baılanysty olardyń jerlerin sý basyp, aýmaqtarynan aıyrylyp jatyr. Olardyń BUU-da daýys berý múmkindigi bar. Sondyqtan BUU-ny saqtap qalý asa mańyzdy. Prezıdentterińiz Jenevada, BUU-da jumys istedi jáne nelikten kóptaraptylyqtyń mańyzdy ekenin túsinedi.
Slovenııa BUU Qaýipsizdik keńesiniń múshesi retinde shyn máninde mańyzdy máselelerge qatysty batyl málimdemeler jasaıdy. Óte batyl. Sondyqtan, BUU «kópjaqty» - pishimi jaǵynan biregeı, jahandyq platforma bolyp qala beredi dep úmittenemin. Meniń senetinim osy jáne bul týraly únemi aıtam.
- Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaev ta Birikken Ulttar Uıymynyń jahandyq róli jaıynda aıtqanda dál osyndaı paıymdy jıi alǵa tartady. Jahandyq yntymaqtastyqqa yqpaldasý úshin BUU syndy biregeı platformany nyǵaıtý keleshegi qandaı?
- Bilesiz be, keıde BUU zor qıyndyqtarǵa tap bolǵan sııaqty kórinedi. Shyndyǵynda da solaı. Sońǵy 25 jyl boıy biz BUU-ny reformalaý jaıyn talqylaǵanymyzben tabysqa jete almaı otyrmyz. Onyń sebebi, veto qoıý quqyǵyna ıe Qaýipsizdik keńesiniń 5 turaqty múshesiniń jappaı qoldaýynsyz reformany júzege asyrý múmkin emestiginde.
Keıde mende Nıý-Iorktegi Qaýipsizdik keńesinde qandaı da bir gıbrıdtik soǵys júrip jatqandaı sezim bolady. Óıtkeni elder ártúrli saıası toptaǵy saıası odaqtastaryn qoldaý úshin veto quqyǵyn paıdalanady. Kórip otyrǵanym maǵan unamaıdy. Sondyqtan onyń negizine – Qaýipsizdik keńesindegi veto quqyǵyn reformalaýǵa tereńirek úńilý qajet. Jappaı qatigezdik jaıynda sóz bolǵanda veto quqyǵyn eshqashan qoldanýǵa bolmaıdy dep esepteımin. Bul - múldem ádiletsiz dúnıe. Zań tazalyǵy turǵysynan da Qaýipsizdik keńesinde máselesi talqylanatyn eldiń, Qaýipsizdik Keńesinde turaqty orny bolsyn/bolmasyn, eshteńege qaramastan daýys berý quqyǵy bolmaýy kerek.
Sondyqtan talqylaıtyn, oılanatyn nárse kóp jáne biz Birikken Ulttar Uıymy sońǵy ǵasyrdaǵy eń surapyl soǵys - ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin qurylǵanyn este ustaýymyz kerek. Al turaqty orynǵa ıe jáne veto quqyǵy bar Qaýipsizdik keńesiniń turaqty bes múshesi – ekinshi dúnıejúzilik soǵysta jeńiske jetken elder.
Álemdegi kóptegen el olarǵa veto quqyǵyn bermek buryn uzaq oılandy. Biraq biz olarǵa sendik. Óıtkeni olardyń beıbitshilik pen turaqtylyq - kóp kúsh salýdy qajet etetin dúnıe ekendigin túsindi dep sendik. Búginde jaǵdaı ózgerdi jáne de men bul uıymnyń kúshti «kók dýlyǵalarymen», bitimgershilik kúshterimen jáne shekteýli veto quqymen qaıtadan myqty bolǵanyn qalaımyn. Onsyz biz qaıta-qaıta problemalarǵa tap bolamyz.
- Sizge Dımash Qudaıbergenniń shyǵarmashylyǵy unaıtynyn bildik. Ol – Qazaqstannyń maqtanyshy. Elimizdiń mádenıeti men ónerin álemdik arenada pash etip júr. Onyń mýzykasyn sonshalyqty biregeı etetin ne dep oılaısyz? Jalpy onyń shyǵarmashylyǵy Qazaqstandy álemniń qabyldaýyna qalaı yqpal etedi?
- Mýzyka – beıbitshilik, Qudaıbergen myrzanyń da buǵan ılanatyndyǵyna shyn júrekten senemin. Men onyń daýsyn alǵash ret 2018 jyly, 24 jasynda estidim. Onyń jeti oktava dıapazony bar ádemi, erekshe daýsy ǵalamshardaǵy sanaýly ǵana ónerpazǵa daryǵan. Beınebaıandy kórmeı onyń frantsýz tilindegi «S.O.S» ánin tyńdaǵan kezimde maǵan eki adam án aıtyp turǵandaı kórindi. Biraq beınebaıandy qarasam, bir ánshi ǵana eken, ol – Dımash.
2018 jyldan keıin onyń búkil álemdegi kontsertterin qadaǵalaı bastadym. 2019 jyly bılet satyp alyp, ony tyńdaý úshin Sankt-Peterborǵa bardym. Onda odan beter tań qaldym. Óıtkeni mundaı mýzykantty bir zalda turyp tyńdaǵanda, daýsynyń naǵyz múmkindikterin estısiń, sezinesiń. Ol - shynymen de biregeı daryn. Qazaqstannyń ǵana emes, búkil ǵalamshardyń gaýhary.
Osy saparymda onymen júzdeskenime óte qatty qýandym. Ol maǵan gúl shoǵyn syılady. Tildeskenime óte qýanyshtymyn. Men sizge Dımash týraly taǵy bir nárseni aıtaıyn: 2019 jyly onyń Sankt-Peterbordaǵy kontsertine barǵanymdy aıtqannan keıin kóptegen otandasym Dımashty tyńdaı bastady. Al qazir Slovenııada Dımash Qudaıbergenniń fan-klýby bar. Demek, ol meniń elimde de tanymal.
- Suhbatymyzǵa taǵy ne qosar edińiz?
- Múmkin bir nárse ǵana. Slovender saıahattaýdy jaqsy kóredi jáne bıznes delegatsııamnyń quramynda týrıstik agenttikterdiń ókilderi de bar. Slovenııanyń týrızmde usynary kóp. Endi men Prezıdent retinde elderińizge kelgennen keıin, Qazaqstan halqy ınternetten izdep, elimniń sulýlyǵyn tanýǵa ýaqyt bóledi dep senemin. Taıaý bolashaqta qazaqstandyqtar Slovenııaǵa kelip, ony jaqynnan tanýǵa umtylatynyna shynaıy úmit artamyn. Taǵy bir detal: jerimizdiń 58 paıyzyn áli kúnge deıin orman alyp jatyr. Bizdi «Eýropanyń jasyl qazynasy» nemese «Eýropanyń ókpesi» dep ataıdy. Mine, biz osyndaı elmiz.
- Keremet! Aldaǵy ýaqytta da solaı bolady degen oıdamyn.
- Dál solaı bolady, men oǵan senimdimin.
Aǵylshyn tilindegi túpnusqa materıaldy myna jerden oqýǵa bolady.