Qazaqstandyq ónertapqysh jasaǵan ushaqty amerıkalyq Boeing kompanııasy satyp aldy
- Meıirjan Shermanuly, áýeli «Shapaǵat» respýblıkalyq forýmy týraly aıtyp berińizshi. Qashannan beri ótip keledi, maqsaty qandaı?
- 2017 jyly «Shapaǵat» respýblıkalyq forýmy» ınternet-platformasy qurylǵan bolatyn. Bul platforma birqatar konkýrstardy biriktirdi. Olardyń ishine «Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen ónertapqyshy» qurmetti ataǵyn berý jónindegi baıqaý, «Shapaǵat» ónertapqyshtar baıqaýy, Nazarbayev Fund Schools Challenge joǵary synyp oqýshylary arasyndaǵy taǵy da basqa baıqaý kiredi.
Forýmnyń maqsaty – ónertapqyshtyq qyzmetti nasıhattaý jáne qoldaý, qoǵamdy osy sala týraly kóbirek qulaqtandyrý.
Forým aıasynda jas jetkinshekter arasynda baıqaýlar ótkizilip júr. Mysaly, oqýshylar arasynda Nazarbayev Fund Schools Challenge jáne «Bolashaq seniń qolyńda: oılap tap ta, jasa» atty úzdik esse baıqaýlary ótkiziledi.
- Sizderde úzdik atanǵandar halyqaralyq baıqaýlarǵa joldama ala ma sonda?
- Iá, Qazaqstandy qosa alǵanda 8 el múshesi bolyp sanalatyn Eýrazııalyq patenttik uıym sheńberinde úzdik ónertabys ıelerine jyl saıyn V.I. Blınnıkov atyndaǵy altyn medal beriledi.
2020 jyly osy medaldi QR Ulttyq Ǵylym akademııasynyń jáne Reseı ǵylym akademııasynyń akademıgi, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, Sátbaev ýnıversıtetiniń professory, Taý-ken jáne munaı isi salasyndaǵy óz ázirlemelerimen tanymal Tóregeldi Sharmanov jeńip aldy.
- Al jastardan úzdik tanylǵandar bar ma?
- Nazarbayev Fund Schools Challenge baıqaýyna qatysýshy jastardyń, joǵary synyp oqýshylarynyń aıaq alysy jaman emes. Osy baıqaýdyń jeńimpazdarynyń biri Evgenıı Demıdenko birneshe ret óz ıdeıasyn sátti júzege asyrdy deýge bolady. Konkýrsta tapsyrmany sátti oryndap, ushaqtyń jańa tujyrymdamalyq úlgisin jasaǵan bolatyn. Keıin ony amerıkalyq Boeing Company satyp aldy.
«Shapaǵat» ónertapqyshtar konkýrsyna hımııa, tehnıkalyq jáne tamaq ónerkásibi, gıdroenergetıkalyq jáne sanıtarlyq-gıgıenalyq salalar, tipti sport boıynsha da tyń ıedıalar usynylyp jatady.
Byltyr sms-daýys berý boıynsha Almaty qalasynan Aıdos Sadyqovtyń ulttyq sport oıyndarynda attyń ornyna arnalǵan qurylǵysy eń kóp daýys jınady.
Ekinshi oryndy Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda memlekettik ýnıversıtetiniń hımııalyq zertteýler jáne tehnologııalar ınstıtýtynyń dırektory, hımııa ǵylymdarynyń kandıdaty Nurbol Appazov ıelendi. Ol kúrish qaýyzy men munaı shlamynan belsendirilgen kómir alý tásilip oılap tapqan bolatyn. Osy arqyly salalyq qaldyqtardy qorshaǵan ortaǵa zııan keltirmesten paıdaly modelge aınaldyrý tásilin usyndy.
- «Shapaǵat» forýmynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen ónertapqyshy» ataǵy berilip júr. Bul ataqty qandaı ólshemder boıynsha beresizder?
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek sińirgen ónertapqyshy» ataǵy memlekettik mańyzy bar jáne óndiriske engizilgen asa mańyzdy jáne keńinen paıdalanylatyn ónertabystardyń avtorlaryna tehnıkalyq progreske jáne kópjyldyq jemisti ónertapqyshtyq qyzmetke úlken úles qosqany úshin beriledi.
Ataq jyl saıyn ótkiziletin konkýrs nátıjeleri boıynsha beriledi. Komıssııanyń jumys organy – Ulttyq zııatkerlik menshik ınstıtýtynyń saraptama uıymy.
Ótinimdi memlekettik organdar, ǵylymı uıymdar nemese qoǵamdyq birlestikter, ónertabysty (ónertabysty) óndiriske engizgen kásiporyndar, mekemeler nemese uıymdar bere alady. Usynylǵan ótinishhattar komıssııaǵa kelip túsken kezden bastap on jumys kúni ishinde qaralady. Eń kóp ball jınaǵan tulǵaǵa nemese tulǵalarǵa komıssııa «Eńbek sińirgen ónertapqysh» ataǵyn berý týraly sheshim qabyldaıdy.
- Bul ataq neshe adamǵa berildi?
- Atalǵan baıqaýdy Ádilet mınıstrligi 2013 jyldan beri ótkizip keledi. 7 jyldyń ishinde 27 jeńimpaz iriktelip, «Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen ónertapqyshy» degen ataq aldy.
- Covid-19 indeti konkýrsqa kedergisin tıgizip jatqan joq pa?
- «Shapaǵat» forýmy onlaın platformada ótetindikten, eshqandaı kedergi joq. Oqýshylar arasyndaǵy Nazarbayev Fund Schools Challenge baıqaýyn ǵana toqtatýǵa týra keldi. Bul konkýrstyń jeńimpazdary Ulybrıtanııadaǵy Krenfıld ýnıversıtetine aptalyq oqý-tanymdyq saıahta jasaıtyn. 2017-2019 jyldar aralyǵynda Krenfıldke Qazaqstannan 120 oqýshy bardy.
- Qazaqstanda óz ónertabys arqyly tabys tabý qanshalyqty múmkin dúnıe?
- Zııatkerlik menshikti kommertsııalandyrý máselesi kóp adamdy alańdatady. Ónertabystan nemese ónerkásiptik menshiktiń basqa obektisinen paıda alý tehnıkalyq sheshimdi ónerkásiptik paıdalanýǵa engizilgenine ǵana táýeldi degen jańsaq túsinik bar. Sońǵy 3 jylda «UZMI» RMK-da ónerkásiptik menshik obektilerine 1725 shart tirkeldi. Onyń ishinde 50 ónertabysqa aıryqsha paıdalaný quqyǵy berildi.
Patent ıeleri óz ónertabysynyń óndiriskeóz kúshimen engizgen jaǵdaılar da bolady. Mysaly, «PROTOM» JShS Qaraǵandy kásiporny otandyq patent negizinde jylý almasý modýlderin ornatty. Bul kásiporynnyń ónertapqyshy jáne jetekshisi 9 jyldan astam ýaqyt boıy óz ónimderin sátti júzege asyryp kele jatyr. Atalmysh tehnıkalyq sheshim Eýrazııalyq patentke de ıe bolǵan. Osylaısha, qazaqstandyq patent ıelenýshi óz ıdeıasyn Eýrazııalyq patenttik uıymnyń basqa elderinde de kommertsııalandyra alady.
-Áńgimeńizge raqmet
