QAZAQSTANDYQ BATYRLAR: Álııa Moldaǵulova
1925 j. 25 qazanda Aqtóbe oblysy, Qobda aýdanynyń Bulaq aýylynda Sarqulov Nurmuhammed jáne Moldaǵulova Marjannyń otbasynda dúnıege kelgen. Bala kezinde anasynan aıyrylyp (1933 j.), keıinnen Almatyda aǵasynyń qolynda turǵan, al 1935 j. bastap Lenıngrad, Krasnogvardeıskıı aýdany, Gýrdın kóshesindegi №46-shy balalar úıinde tárbıelengen. Sankt-Peterbýrgtegi 9-orta mektebinde oqydy. [1] Oqýdaǵy ozattyǵy jáne úlgili tártibi úshin Álııa Qyrymdaǵy Búkilodaqtyq pıonerler lageri - Artekke jiberiledi. Artekte batyrlar taqtasyna Rýben Ibarrýrı, Tımýr Frýnze sııaqty batyrlarmen qatar Álııa Moldaǵulovanyń da sýreti engizilgen. Soǵys bastalǵan soń balalar úıimen birge ıAroslav oblysynyń Vıatskoe selosyna evakýatsııalanǵan. Vıatskoe orta mektebinen 7-synypty bitirisimen Rybınsk avıatsııalyq tehnıkýmyna túsedi, biraq kóp uzamaı (1942) JShQÁ-ǵa (Jumysshy-Sharýa Qyzyl Áskeri) maıdanǵa jiberý týraly ótinish jiberedi.
1943 j. Snaıperler daıyndaý ortalyq áıelder mektebin aıaqtaıdy. 1943 j. bastap 54-shi arnaıy atqyshtar brıgadasy 4-batalonynyń snaıperi bolǵan (22-shi ásker, 2-shi Baltyq jaǵalaýy fronty). Jaý áskeriniń 30-dan asa sarbazdary men ofıtserleriniń kózin joıǵan. 1944 j. 14 qańtarda Pskov oblysynyń soltústigindegi Novosokolnıkı aýdanynda qaza tapty.
Álııa Nurmuhambetqyzy Moldaǵulovaǵa 1944 j. 4 maýsymda Keńes Odaǵy Batyry ataǵy berildi. Lenın ordenimen marapattaldy.
Novosokolnıkı aýdanynyń Monakova aýylynda jerlengen.
Álııa esimimen kósheler, ondaǵan mektepter (Máskeýdegi № 891 orta mektebi, Shymkenttegi № 29 orta mektebi, Novosokolnıkı № 72 orta mektebi, Oraldaǵy № 38 orta mektebi), Áskerı-teńiz flotynyń kemeleri, Kaspıı júk tasıtyn teplohody atalǵan. Aqtóbe, Astana, Almaty, Máskeý, Sankt-Peterbor, Novosokolnıkı qalalarynda eskertkishter ornatylǵan. Aqtóbede oblystyq memorıaldy mýzeı jumys jasaıdy.
Álııa atyndaǵy eskertkishter
1.Novosokolnıkı qalasy (avtory M.Aınekov)
2.Aqtóbe (L.Rapýtov, E.Shtamm)
3.Aqtóbedegi Memorıaldy keshen (avtory B.Ábishev)
4.Álipbaısaı aýyly (B.Ábishev)
5.Almatydaǵy "Shyǵystyń qos juldyzy" atanǵan Álııa men Mánshúkke arnalǵan memorıaldyq keshen
6.Máskeýde eskertkish (B.Ábishev)
7.Memorıaldyq mýzeıdegi bıýsti (O.Shanov).
Á.Moldaǵulova atyndaǵy kósheler
Aqtóbe, Máskeý, Sankt-Peterbor, Taraz, Astana qalalarynda
Sýretter
"Álııa" (S.Álimbetov), "Máńgilikke sapar" (A.Anýfrıev), "Aýyl Bulaq" (A.Korvat), "Mergen Álııa Moldaǵulova" (A.Sapýgov), "Mergen Álııa"/kúrishten jasalǵan/ (F.Tereşenko), "Álııa" (O.Nurjumaev), "Bulaqtaǵy Álııanyń úıi" (N.Ótegenov), "Sońǵy kóktem" (T.Teleýshev).
Gobelender
"Álııa" (M.Nartov, N.Rahmanqulov), trıptıh "Álııa" (B.Atyraýbaev).
Álııa atty mýzeıler
Oblystyq memorıaldyq mýzeı /Aqtóbe qalasy/, №891 Máskeý orta mektebinde, №140 Sankt-Peterbýrg orta mektebinde, Álipbaısaıdaǵy patrıottyq ortalyǵy.
Álııa-án
"Álııa-Mánshúk" jınaǵy, "Pesn Pramaterı Hobdy" (A.Ýtegenov), "Gúl-ǵumyr"poemasy, án "On toǵyz jas" (E.Ashyqbaev), "Qyzǵaldaq-ǵumyr Álııa" men "Saǵynysh"áni (G.Aımahanova), "Álııa"áni (B.Tájibaev pen S.Baıterekov), "Arý qyz, erjúrek qyz, Álııa qyz" áni (kompozıtor Q.Qojanbaev), "Álııa"áni (Á.Sadýakasova), "Álııa"derekti povesi (Á.Oralbaı), "Álııa-Mánshúk" poemasy (T.Moldaǵalıev), "Álııanyń júregi" (ıA.Helemskıı), "Álııa Moldaǵulqyzy" povesi (J.Jumaqanov), "Álııa" dastany (S.Jıenbaev), "Shyǵys shynary" povesi (Á.Nurmahanova), "Álııa" poemalary (K.Derkachenko, R.Trofımov), balet "Álııa" (M.Saǵatov), "Álııa" atty derekti fılm (rejısser ıÝ.Pıskýnov) jáne «Snaıperler» fılmi (rej. B.Shámshıev), "Álııa" spektakli (Á.Tarazı), "Jaryq juldyzdar" poemasy (S.Jıenbaev). Seıdolla Báıterekovtiń "Álııa" ánin oryndaǵan ánshi Roza Rymbaeva dúnıejúzilik baıqaýda laýreat atandy.
Derekkóz: Vıkıpedııa
