Qazaqstandyq ǵalymdar tazynyń genetıkalyq qurylymyn zerttep, erekshe tuqym ekenin anyqtady
ASTANA. KAZINFORM - Qazaqy tazy ıt tuqymy – Qazaqstannyń naǵyz ulttyq qazynasy bolyp sanalady, óıtkeni ol óte mańyzdy genetıkalyq jáne mádenı murany aıqyndaıdy. Mundaı ıt tuqymynyń genetıkalyq qurylymy osy ýaqytqa deıin jumbaq kúıinde qalyp kelgen bolsa, endi QR «Genetıka jáne fızıologııa ınstıtýty» RMK ǵalymdary eń zamanaýı molekýlalyq-genetıkalyq ádisterdi qoldana otyryp, bul jumbaqtyń jaýabyn sheshýdi uıǵardy.
2021 jyly ınstıtýttyń ǵalymdary qazaqy tazy tuqymyn genetıkalyq turǵydan zertteýge grant utyp alǵan, olarǵa bıologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, aǵa ǵylymı qyzmetker Anastasııa Perfıleva jetekshilik etti. Joba 2023 jyly aıaqtaldy.
Tazy tuqymynyń genetıkalyq ártúrliligi men popýlıatsııalyq qurylymyn anyqtaý úshin ınstıtýt ǵalymdary zertteý barysynda genetıkalyq markerlerdiń eki túrin, mıkrosatellıtter men bir nýkleotıdti nusqalardy alǵash ret qoldandy.
«Taldaý nátıjesi tazy tuqymynyń genetıkalyq ártúrliligi joǵary, al ınbrıdıng deńgeıi tómen, biregeı erekshe tuqym ekendigin kórsetti. Bul tuqymnyń genetıkalyq áleýeti, ásirese, Ońtústik jáne Shyǵys Qazaqstanda kóbirek baıqalady, al Soltústik óńirde sáıkesinshe az ekendigi anyq. Zertteý nátıjesiniń eń qyzyqty jańalyqtarynyń biri – tazy ejelden kele jatqan, ári fılogenetıkalyq tarıhta berik oryn alǵan tuqym ekeniniń rastalǵany boldy.
Sondaı-aq tazy tuqymynyń popýlıatsııasy 50 shaqty urpaq buryn genetıkalyq turǵydan tyǵyryqqa tirelip, joıylyp ketý qaýpi tóngeni anyqtaldy», - dep atap ótti bıologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, professor Baqytjan Bekmanov.
Instıtýt qyzmetkerleriniń aıtýynsha, qazir tazy tuqymynyń ańshylyq jáne jumys isteý qabiletine jaýap beretin 18, 22 jáne 25 hromosomalardaǵy bes baǵyt erekshe qyzyǵýshylyq týdyryp otyr.
Al osy aımaqtarda ornalasqan 12 genniń ishindegi CAB39L geni tazy ıtiniń júgirý jyldamdyǵy men tózimdiligine áser etetin úmitker-gen bola alady.
Bul nátıjeler bolashaqta tazy tuqymyn odan ári jaqsartý men olardy saqtap qalý úshin jańa múmkindikter ashyp, tazy tuqymyn táýelsiz jeke tuqym retinde halyqaralyq deńgeıde moıyndaý týraly usynysqa qoldaý bola alady.
Sonymen qatar bul zertteýler tazy tuqymynyń genetıkalyq qupııasyn ashyp qana qoımaı, olardyń tarıhy men selektsııasy týraly túsinigimizdi tereńdete túseri anyq.
