Qazaqstandaǵy eń kóne memlekettik arhıvtiń ashylǵanyna 105 jyl toldy
SEMEI. KAZINFORM – Qazaqstandaǵy eń kóne memlekettik arhıv Semeı qalasynda ornalasqan. Dál búgin sol arhıvtiń ashylǵanyna 105 jyl tolyp otyr.
1920 jyly 29 naýryzda gýbernııalyq revolıýtsııalyq komıtet «ólke tarıhy boıynsha eń qundy qujattardy jınaý jáne saqtaý úshin gýbernııalyq arhıv qoryn qurý» týraly sheshim qabyldaǵan. Sóıtip, qazirgi Abaı oblysynyń memlekettik arhıvi ashyldy. Onyń tarıhyn bilý úshin Kazinform tilshisi arhıvtiń ǵylymı-anyqtamalyq apparat jáne qujattardy paıdalaný bóliminiń basshysy Laýra Qadyrova áńgimege tartty.
— Gýbernııalyq arhıv qorynyń birinshi meńgerýshisi Nıkolaı Konshın boldy. ıAroslavl zań lıtseıi men Máskeý ýnıversıtetinde bilim alǵan ólketanýshy muraǵattyq qujattarmen kóp jumys istedi. Ol arhıv jumysyna óńir tarıhyn jaqsy biletin basqa da ólketanýshylardy tartty. Áýelde shtatta barlyǵy 4 adam jumys istegen. 1920 jyldyń 1 sáýirinen bastap olar revolıýtsııaǵa deıingi kezeńdegi mekemelerdiń shashyrańqy jáne ıesiz muraǵattaryn jınaı bastady, — deıdi ol.
Azamattyq soǵys arhıv isine alapat zııan keltirgen. Sonyń saldarynan talaı mańyzdy qujat otyn tapshylyǵynan jaǵylyp ketti.
— 1923 jyly mamyrda arhıv basqarmasy gýbernııalyq atqarý Komıteti prezıdıýmynyń hatshylyǵy janyndaǵy gýbernııalyq arhıv bıýrosyna aınaldy. Arhıvtiń qaramaǵynda oblystyń ákimshilik mekemeleriniń isterin saqtaıtyn burynǵy Semeı oblystyq basqarmasynyń arhıvi, kazak stanıtsasy men polıtsııanyń burynǵy qalalyq jáne meşandyq basqarmalarynyń qujattary shoǵyrlanǵan arhıv, prokýrorlyq qadaǵalaýdyń burynǵy Semeı aýdandyq sotynyń, ýezdik jáne beıbitshilik sýdıalarynyń arhıvi boldy. 1925 jyly gýbernııalyq arhıv 12 qormen tolyqtyryldy, onyń 9-y revolıýtsııaǵa deıingi jáne 3-i revolıýtsııadan keıingi, — deıdi Laýra Qadyrova.
Qazirgi Abaı oblysynyń memlekettik arhıvi Shyǵys Qazaqstan, Pavlodar jáne Qaraǵandy óńirleriniń memlekettik arhıvterin qurýǵa, olardyń tarıhyna qatysty kóptegen qordy jınaqtaýǵa negiz bolǵan. Arhıvte saqtalǵan qujattarda Semeı tarıhynyń barlyq kezeńi — sotsıalızmniń qalyptasýy, postkeńestik kezeńdegi ekonomıka, mádenıet, densaýlyq saqtaý salalarynyń qalaı ózgerip otyrǵandyǵy taıǵa tańba basqandaı kórsetilgen. 1992 jyly arhıv qory burynǵy partııa muraǵatynyń 191 130 qujatymen tolyqty.
Arhıvten alashordalyqtarǵa qatysty talaı dúnıe tabylǵan. Laýra Qadyrova da bul turǵyda qara jaıaý emes. Tarıhtyń qatpar-qatpar betterin paraqtap, Shákárimniń úshinshi sýretin, Álıhan Bókeıhannyń óz qolymen jazǵan ótinishin tapqan. 2017 jyly qalyń qujattyń ishinen Alash partııasyna múshe bolǵan 9 adamnyń tizimi shyqty. Oǵan deıin kópshilik partııada kimder bolǵanyn naqty bile almaı júrgen. Osydan keıin barlyǵy belgili boldy.
— Qazirgi ýaqytta bizde 657 201 qujat, 8616 fotoqujat, 229 vıdeo, 1212 kınoqujat, 2377 ǵylymı-tehnıkalyq qujattama saqtalyp tur. Arhıvte jumys isteıtin árbir qyzmetker únemi izdeniste júredi. Bizdiń jumys ınemen qudyq qazǵandaı. Alda áli de jaǵymdy jańalyqtar bolady degen úmittemiz, — deıdi Abaı oblysy memlekettik arhıvi ǵylymı-anyqtamalyq apparat jáne qujattardy paıdalaný bóliminiń basshysy.
Eske salsaq, buǵan deıin Semeıde 110 jyl buryn eýropalyq úlgidegi tuńǵysh teatrlandyrylǵan qoıylym sahnalanǵany habarlanǵan.