Qazaqstanda jyl saıyn keminde 40 myń adam ınsýlt alady

ASTANA. KAZINFORM - Jastar arasynda ınsýlt jıilep barady. Onyń birden-bir sebebi energetıkalyq sýsyndarǵa táýeldilik. Astanada ótken «Insýlt mektebi – 2025» ǵylymı-praktıkalyq konferentsııasyna kelgen sarapshylar osylaı dep dabyl qaqty.

Jyl saıyn elimizde kem degende 40 myń adam ınsýlt alady. Onyń 5 myńy júrek talmasynan keıin 10 kúnniń ishinde qaıtys bolady. Taǵy 5 myńy 1 aıdyń ishinde kóz jumady. Múgedek bolyp qalatyndary da az emes.

Insýlt alǵandar arasyndaǵy ólim-jitim júrek aýrýlarynan keıingi ekinshi orynda tur. Dertke shaldyqqandardyń 35 paıyzy ómirmen qosh aıtysady. Al 30 paıyzǵa jýyǵynda nevrologııalyq ózgerister paıda bolady. Kóp jaǵdaıda bul tirek-qımyl apparaty jumysynyń buzylyp, óz betimen júrip-turýdan qalýy, sol sııaqty sóıleý, este saqtaý qabiletteriniń nasharlaýy. Insýltti tolyq emdeıtin dári ázirge joq. Biraq ony týdyratyn aýrýlardy aldyn ala anyqtap, boldyrmaýdyń emi jeterlik.

​Insýltti týdyratyn negizgi birqatar aýrý bar. Olar qan qysymynyń kóterilýi, qant dıabeti jáne júrek aýrýlary. Adamdar kóp jaǵdaıda osy aýrýlarǵa shaldyqqanyn baıqaı bermeıdi. Sondyqtan emdelmeı uzaq ýaqyt júrip qalýy múmkin. Sonyń kesirinen ınsýltten zardap shegip jatady. Sol sekildi zııandy ádetter, durys tamaqtanbaý, uıqynyń buzylýy jáne sharshap-shaldyǵý da tikeleı ınsýltke alyp kelýi múmkin.

Durys tamaqtaný aýrýdyń aldyn alatynyn bilse de elemeıtinder kóp. Máselen, Qazaqstanda tuz ben holesterınniń kúndelikti mólsheri qalyptan 2–3 ese asyp ketken. Bul – ınsýlttiń negizgi qaýip faktorlarynyń biri. Statıstıkaǵa qarasaq jurt táýligine 17 gramm tuz tutynady. Al, onyń normasy 5 gramm, holesterın de solaı. Dárigerler usynǵan mólsher 300 mıllıgramm bolǵanymen, qazaqstandyqtardyń tutyný kólemi 400 mıllıgrammnan asady.

-​Tuzdyń bir jaman jeri ol ózine sý tartatady da, qan qysymyn kóterip jiberedi. Sonyń saldarynan ınsýlt alady. Sodan keıin óte maıly taǵamdar, holesterın de ınsýlttyń bir sebebi. 20 paıyz adam dári-dármekti ishedi, 80 paıyzy ishpeıdi, - deıdi Ulttyq shuǵyl medıtsınany úılestirý ortalyǵynyń basqarma tóraǵasy Erjan Ádilbekov.

Bul dertpen qazir búkil álem kúresip jatyr. Eýropanyń ózinde aýrý 34 paıyzǵa ósken. Jyl saıyn jer betindegi mıllıondaǵan adam osy dertten kóz jumady. Álemniń túkpir-túkpirinen mamandardyń Elordaǵa jınalǵan sebebi osy. Eýropalyq ǵalymdar keseldiń aldyn alýdyń jańa tásilin usyndy.

-​ Biz aýrý kórsetkishin tómendetý joldaryn izdep jatyrmyz. Osy baǵytta jańa jobany bastadyq. Oǵan Qazaqstan da qosylýǵa nıet bildirdi. Biz usynǵan joba júzege assa onda 2030 jylǵa qaraı ınsýltke shaldyǵý kórsetkishin 80 paıyzǵa deıin túsirýge bolady. Búgin onyń tetikterin osy jıynda jan-jaqty talqylaımyz,-dedi Lıtva ınsýl qaýymdastyǵynyń basshysy Aleksandr Zelenskıı.

Qazir elimizde bul dertpen kúres ortalyqtary jeterlik. Sapasy da jaqsy, quraldar tolyq jańartylǵan. Biraq, azamattarymyz kóbine Ózbekstan men Qyrǵyzstan elderin tańdaýda. Birinshiden, bul qyp-qyzyl shyǵyn, ekinshiden shet el asyp barǵan mamandardyń kóbi bizdiń memlekette oqyp ketkender, deıdi sarapshylar.

Aıta keteıik, ınsýlttiń emi alǵashqy 4 jarym saǵat ishinde ǵana paıdaly. Odan keıingi áreketterden úmit az.

Osyǵan deıin densaýlyq saqtaý ınfraqurylymynyń tsıfrlyq kartasy ázirlenip jatqany týraly jazdyq.