Qazaqstanda «jasyl» ekonomıkaǵa kóshýge negizdelgen qanatqaqty jobalar nátıje bere me?
Quny 7 mln. eýro kólemindegi bul baǵdarlama ótken jyldyń jazynda iske qosylǵan bolatyn. Qarjynyń basym bóligi, ıaǵnı 70 paıyzy naqty qanatqaqty jobalarǵa baǵyttalady. Onyń ishinde 3 mln. eýro somasyndaǵy 4 jobany júzege asyrýdy bıyl bastaý josparlanyp otyr. Osy oraıda «jasyl» ekonomıka máseleleri aıasynda Astanada ótken jıynda atalǵan jobanyń menedjeri Gúljamal Isaeva keńinen baıandap berdi.
Memleket aýyldyq jerlerdi aýyz sýmen qamtamasyz etý maqsatynda «Aqbulaq» baǵdarlamasyn júzege asyrýda, degenmen de sý tartý máselesi áli de ózekti bolyp otyr.
Almaty oblysy Eńbekshiqazaq aýdany Aqshı aýylynda iske asyrylatyn birinshi joba arqyly halyqaralyq uıymdar atalǵan problemany sheshýdiń úlgisin kórsetýge nıetti.
«Sý únemdeıtin tehnologııalardy engizý jáne aýyz sý sapasyn jaqsartý, sondaı-aq aýyldyń káriz júıesin qaıta jańartý nysanyn salýda «jasyl» ınfraqurylym tehnologııalary paıdalanylady. Bul óz kezeginde ekologııalyq turǵyda qaýipsiz ári tıimdi, tehnıkalyq qyzmet kórsetýge arnaıy jabdyqtardy qajet etpeıdi», - dedi G. Isaeva
Ekinshi jobanyń maqsaty - shóleıtti jáne jartylaı shóleıtti jerlerde egin sharýashylyǵymen aınalysý múmkindigin dáleldeý. Bir fermerlik sharýashylyq úlgisin paıdalana otyryp, oazıstik sýarý múmkindigi tanystyrylady.
«Biz bul tehnologııa arqyly jem-shóp daqyldaryn ósirýge basymdyq beremiz. Osy rette mal sharýashylyǵyn damytý múmkindigi artady»,-dedi BUUDB menedjeri.
Taǵy bir jumys Aqtóbe oblysy aýmaǵyndaǵy eki sý qoımada júrgiziledi. Onyń biri - Aqtóbe sý qoımasy. Nysandaǵy jumystardy jetildirý úshin avtomattandyrylǵan baqylaý-ólsheý qurylǵylaryn ornatý qarastyrylýda, bul óz kezeginde sý qysymynyń artýy men onyń deńgeıiniń kóterilýi jóninde qyzmetkerlerge aldyn ala belgi beredi. «Bizdiń oıymyzsha, osy baǵyttaǵy sharalar tótenshe jaǵdaıdyń aldyn alýǵa múmkindik jasaıdy»,-dep qosty ol.
Ekinshi sý qoıma - ol Qarǵaly nysany. Bul sý qoımada týrıstik aýmaqty damytýǵa jaqsy jaǵdaılar bar. G. Isaevanyń sózine qaraǵanda, bul nysandy tabys kózine aınaldyrýǵa bolady jáne kiris qarjyny eskirgen ınfraqurylymdy jańartýǵa jumsaýǵa múmkindik bar. «Biz osy sý qoımanyń aınalasyna týrızmdi damytyp, balyq jáne jylyjaı sharýashylyqtaryn quryp, sondaı-aq shaǵyn sý elektr stansasyn salýǵa nıettimiz. Bul stansa barsha ınfraqurylymdy energııamen qamtamasyz ete alar edi»,-dedi ol.
Al sońǵy joba Astanada júzege asyrylýda jáne ol qalalyq jaǵdaıda aýyl sharýashylyǵyn damytýdyń úlgisi bolyp tabylady. Atap aıtqanda, bul joba soltústik óńirdiń jaǵdaıynda ekologııalyq taza ónimderdi básekege qabiletti baǵamen jyl boıy óndirýge múmkindik beredi.
«Bul turǵyda negizgi másele - ol jylý energııasy kóp jumsalatyn soltústik óńirlerde ónimniń ózindik qunyn qoljetimdi etý. Biz jańaratyn energııa esebinen shyǵyn kólemin qalaı tómendetýge bolatyndyǵyn kórsetemiz. Osy oraıda sýdy ysyrap etpeı, ony qaıta paıdalaný ádisterin keńinen qoldanamyz. Bul óte qyzyq joba jáne ol EKSPO kórmesi nysandarynyń biri bolady degen úmittemiz»,-dedi ol.
Árıne, halyqaralyq uıymdar Qazaqstannyń problemalaryn sheshe almaıdy. Bul tek «jasyl» tehnologııalardy damytý arqyly aýyldyq jerlerdi qalaısha kóterýdiń qanatqaqty úlgileri bolyp tabylady. Sonymen qatar bul baǵyttaǵy jobalar ozyq tehnologııalardy paıdalanýdyń tájirıbesin úırenip, budan eleýli tabys alý úshin óndirýshilerge jaqsy múmkindik beretindigin atap ótken jón.
Aıta keteıik, EO men BUU baǵdarlamasy naqty jobalardy júzege asyrýmen qatar, olar Qazaqstanǵa bul salada normatıvtik-quqyqtyq bazany damytýda jáne olardyń halyqaralyq zańnamamen úılestirýge, sondaı-aq mamandar men memlekettik qyzmetkerlerdi oqytýǵa óz kómekterin usynýda.
«Biz sý resýrstary salasynda mamandar úshin magıstrlik kýrsty ázirleýdemiz jáne ol Qazaqstannyń joǵary oqý oryndaryna engizilmek. Sonymen qatar memlekettik qyzmetkerler úshin biliktilikti arttyrý baǵdarlamasyn daıarlap jatyrmyz. Qazirgi kezde QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasymen kelissózder júrgizýdemiz. Osy oraıda bul kýrsty engizýge úmittimiz», - dep atap ótti G. Isaeva.
«Jasyl» jobalar óte qymbat jáne ózin aqtamaıdy degen taptaýryndy túsinik bar. Árıne, qysqa merzimdi bolashaqqa josparlasaq, onda qazir qoljetimdi ári keńinen paıdalanylyp júrgen tehnologııalardan «jasyl» jobalar qymbatyraq bolýy múmkin. Alaıda, eger de damyǵymyz kelse, onda kem degende ortasha merzimdi perspektıvaǵa josparlaýymyz qajet. Al bul baǵytta jasalǵan barlyq esepteýler ozyq tehnologııalar tıimdi nátıjeler berip, turaqty jáne qoljetimdi bolatynyn kórsetip otyr»,-dep túıdi sózin Gúljamal Isaeva.
