«Qazaqstanda pıramıda bar ma?»- baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» basylymynyń búgingi sanynda «Qazaqstanda pıramıda bar ma?» atty maqala basyldy. Qazirge pıramıda dep aıtýǵa kele me, kelmeı me, Qazaqstanda pıramıda bar eken. Sol sııaqty elimizde Túrkııadaǵy Pamýkkalege uqsaıtyn Shyǵanaq-Qamqaly tuzdy kóli, Maıdaken, Sorbulaq tuz kenderi bar ekenin bilmeımiz. Osy ýaqytqa deıin bizder Sharyn sııaqty shatqal álemniń eki memleketinde ǵana bar dep keldik. Sharyn sekildi bolmasa da kórkemdigi odan bir mysqal da kem emes Kómeı, Saıranbaı deıtin shatqaldardy da eki qazaqtyń biri bile bermeıdi. «Qarataý silemderinen 300 metr bıiktikte ornalasqan tabıǵı pıramıda. Ýaqyt mújigen bul pıramıdany adam turǵyzdy ma, álde Tabıǵat-Ananyń sheber qolynan shyqty ma, bir Allaǵa aıan. Bir aqıqaty, bul jerde qupııasy ashylmaǵan jumbaq tastar da, úńgirler de kóp. Pıramıdanyń dál irgesinde Qaraýyltóbe bar. Jońǵar, qalmaq shapqynshylyqtary kezinde osy úńgirde elimizdi qorǵaǵan babalarymyz damyldap, qaraýyldap jatqan desedi. Jaý kele jatqanda osy tóbeden tútin shyǵaryp, belgi bergen kórinedi», - dep jazady maqala avtory.
Osy gazette «QazMunaıGaz» qaýipsizdikti qamtamasyz etedi» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. «QazMunaıGaz» kompanııalar tobynyń óndiristik nysandary jumysyna zańsyz aralasý, lańkester týyndatqan tótenshe jaǵdaılarda tıimdi jáne jumyla áreket ete bilýge daıyndaıtyn, sondaı-aq qajetti is-qımyldy oqyp-úırený jattyǵýy «QazTransOıl» AQ Batys fılıalynyń «Aqtaý» bas munaı aıdaý stansasy bazasynda ótti. 50-ge jýyq órt sóndirý jáne apattan qutqarý tehnıkalary shoǵyrlanyp, «oqıǵaǵa» qajettiligi bar ózge de qural-jabdyqtarmen qamtylǵan keń alańǵa «QazMunaıGaz» quramyndaǵy 20-dan astam korporatıvtik qaýipsizdik qyzmetiniń qyzmetkerleri bar, mobıldi kúzet toptary, Mańǵystaý oblysyndaǵy qaýipsizdik organdary men ishki ister salasynyń qyzmetkerleri, sondaı-aq qutqarý qyzmeti men órt qaýipsizdigi salasy qyzmetkerleri bar, óńirdegi munaı-gaz mekemeleri basshylary bar - barlyǵy 200-den astam adam jıyldy.
***
«Ana tili» basylymynyń sońǵy sanynda «Ataýlardy ózgertýde asyǵystyq tanytpaıyq» degen taqyryppen A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty onomastıka bóliminiń meńgerýshisi, fılologııa ǵylymdarynyń doktory Qyzdarhan Rysbergenmen aradaǵy suhbatty jarııalady. «Kez kelgen onomastıkalyq ataýlardyń sol eldiń ornalasqan jerine, tabıǵatyna baılanysty qoıylsa, durys bolady. Máselen, Pavlodar qalasy Ertis ózeniniń jaǵasynda ornalasqan qala bolǵandyqtan, qalanyń ataýyn nege Ertis dep atamasqa. Petropavl qalasynyń burynnan kele jatqan Qyzyljar ataýy bar. Tarıhqa zer salsaq, onomastıkalyq ataýlardyń berilý sebepteri ártúrli. Men olardyń negizgi sebepterin, túrlerin ózimniń «Ulttyq onomastıkanyń lıngvokognıtıvtik negizderi» atty monografııamda jazdym. Al endi onomastıkalyq ataýlardy qazaqshalaýǵa keletin bolsaq, meniń oıymsha, muny aqylmen, parasatpen sheshý kerek. Bul máseleni saıasılandyrýǵa bolmaıdy. Salystyrmaly túrde qaraıtyn bolsaq, táýelsizdik alǵan jyldardan beri qanshama ataýlar qazaqshalanyp, kóptegen tarıhı ataýlar qaıtaryldy. Munyń barlyǵy az jumys emes», - deıdi Qyzdarhan Rysbergen.
***
«Jas qazaq» basylymynyń sońǵy sanynda «Dert» degen taqyryppen maqala jarııalandy. Zamanaýı esirtkiniń túrin jasaıtyndar onyń quramyna shokolad, vanıl jáne shıeniń dámin aralastyryp jiberedi. Jastar buǵan qalaı baılanyp qalǵanyn bilmeı qalady. Soraqysy sol, bulardy adam qanynan anyqtaý qıyn... Mine, osyndaı adam shoshytarlyq derekter Almatydaǵy narkologııa ortalyǵynda ótken jıynda aıtyldy. Osy oraıda basylym bul basqosýda aıtylǵan keıbir ózekti pikirlerdi usynyp otyr. Baqytbek Tileýbaev, dáriger-narkolog: - Iá, qazir geroın suranystan qalyp barady. Sebebi jastar arasynda ekstazı nemese «legalka» dep atalyp ketken esirtkiniń túri keń tarap kele jatyr. Meniń bilýimshe, qazir qalalyq ortalyqta tirkeýde turǵan 8 jasóspirim bar. Al tirkelmegenderi qansha? Bular negizinen men aıtqan ekstazıdi qoldanady. Negizinde esirtkiniń bul túri marıhýana men nashadan (gashısh) da qaýipti. «Legalka» adam aǵzasyn, birinshi kezekte júıe júıesin zaqymdaıdy. Esirtkiniń bul túrin qoldanǵandardyń kópshiligi óz-ózine qol jumsaıdy.
***
«Ekspress-K» basylymynyń búgingi sanynda «Kaırat Kelımbetov: vtoroı volny devalvatsıı ne býdet» atty maqala berilgen. «Qazaqstanda eshqandaı da devalvatsııa bolmaıdy, al ol týraly áńgimeler tek qańqý sóz», - deıdi UB basshysy. Sonymen qatar ol resmı baǵam plıýs-mınýs 3 teńge aralyǵynda bir dollar úshin 185 teńge deńgeıinde belgilengenin eske salyp ótti. Q. Kelimbetovtiń sózine qaraǵanda, valıýtalyq alypsatarlardyń is-qımyldary saldarynan devalvatsııa týraly ósek-aıań jylyna ortasha eseppen 13 ret qaıtalanady eken.
