Qazaqstanda qorǵanshylyq qyzmetkerleriniń sany artyp, jalaqysy kóteriledi — Dınara Zákıeva

ASTANA. KAZINFORM — Balalar ombýdsmeni Facebook-tegi paraqshasynda Úkimettiń normatıvtik quqyqtyq aktilerge engizilgen tıisti túzetýlerdi qoldaǵanyn jazdy.

QR Bala quqyqtary jónindegi ýákil Dınara Zákıeva balalardy qorǵaý jolynda taǵy bir mańyzdy qadam jasalǵanyn atap ótti.

— Qurmetti dostar, balalardy qorǵaý úshin taǵy bir mańyzdy qadamnyń jasalǵanymen bóliskim keledi. Bul — úlken jeńis. Bizdiń qamqorshylyq organdary qyzmetkerleri sanynyń normatıvine qatysty engizgen túzetýimiz Úkimet tarapynan qoldaý tapty. Bul túzetýdi biz bir jylǵa jýyq ázirlep, qorǵap keldik. Túzetý qamqorshylyq organdary qyzmetkerleriniń sanyn normatıvke sáıkes arttyrýǵa múmkindik beredi. ıAǵnı, 5 myń balaǵa keminde 1 qyzmetker anyqtalýy tıis. Mysaly, Shymkent qalasynda qazir jarty mıllıon balaǵa 5 qyzmetker ǵana jumys isteıdi, túzetý qabyldanǵannan keıin óńirdegi balalar sanyna sáıkes 90 qyzmetker bolmaq. Bul bala quqyqtaryn qorǵaý júıesin túbegeıli nyǵaıtyp, ýaqtyly áreket etýge, qorǵaý jáne aldyn alý fýnktsııalaryn tolyq kólemde oryndaýǵa múmkindik beredi. Júıe saldarlarmen emes, olardyń aldyn alýmen aınalysatyn bolady, — dedi ol.

Zákıevanyń sózinshe, túzetý boıynsha jumys 2023 jylǵy jeltoqsan aıynda bastaldy.

— Prezıdent tapsyrmasymen Memlekettik keńesshi Qarın E.T., Prezıdent kómekshisi Jeldibaı R.S. qoldaýymen, QR PÁ ishki saıasat bólimi, Balalardyń quqyqtaryn qorǵaý komıteti, Májilis depýtaty Kýchınskaıa ıÝ.V. birlesip, qamqorshylyq organdarynyń sanyn normatıvtik túrde zańnamalyq turǵyda bekitýmen jumys istedik. Nátıjesinde, túzetý Áleýmettik-mádenı damý komıtetiniń qoldaýymen zań jobasyna engizilip, Úkimet qorytyndysyna jiberildi. Úkimet tarapynan kelisim alý biraz qıyndyq týǵyzdy, óıtkeni biz úshin normatıvti zańda bekitý mańyzdy-tyn. Úkimet qorytyndysymen jumys aıasynda 8 aı boıy biz ákimdiktermen qarjylandyrý máselesin, al memlekettik organdarmen júzege asyrý tásilderin talqyladyq. Túzetý birneshe ret qaıta qaralyp, pysyqtaldy. Qaıshy pikirler kóp boldy: normatıvti tek buıryq deńgeıinde bekitip, al zańda tek quzyrettilikti kórsetý usynylyp jatty. Alaıda bul onyń oryndalýyna kepildik bermes edi jáne eń bastysy, qyzmetkerler qazirgideı qysqartýǵa ushyraýy múmkin edi. Uzaq talqylaý, túrli nusqalardy qaraý jáne eskertýlerdiń bárin eskere otyryp pysyqtaýdan keıin, normatıvti bekitý jónindegi pozıtsııa usynylǵan redaktsııada qoldaý tapty. Aldaǵy ýaqytta bul túzetý Parlamentte qaralady. Májilis pen Senattyń qoldaýymen qabyldanatynyna senimdimin, — dedi Balalar ombýdsmeni.

Zákıeva atap ótkendeı, Qamqorshylyq organdary qyzmetkerleri — balalar quqyqtaryn qorǵaý fýnktsııalaryn jergilikti jerlerde júzege asyratyn jalǵyz ýákiletti organ. Elimizde 2023 jyldyń sońyndaǵy derek boıynsha 6,8 mln balaǵa 303 qyzmetker ǵana bolǵan. Túzetý qabyldanǵannan keıin olardyń sany keminde 1350-ge jetedi. Usynylǵan túzetýge sáıkes: Almaty oblysynda qazir 8 qyzmetker bar, al qabyldanǵannan keıin — 109 bolady (óńirdegi balalar sanyna sáıkes). Túrkistan oblysynda mıllıonǵa jýyq balaǵa 19 qyzmetker bolsa, túzetý qabyldanǵannan keıin 180 qyzmetker bolady. Ár aýdanda (árqaısysynda 70 aýylǵa deıin) 10-12 qyzmetker jumys isteıtin bolady. Balalardy qınaý, óltirý, olarǵa zorlyq-zombylyq kórsetý, sııaqty aýyr qylmystardyń, olardyń óliminiń sebepteriniń biri — ýákiletti organdardyń, atap aıtqanda qamqorshylyq jáne qorǵanshylyq organdarynyń der kezinde áreket etpeýi jáne tıisti deńgeıde jumys istemeýi. Qamqorshylyq qyzmeti — bul bala quqyqtaryn qorǵaý júıesiniń negizi.

Qyzmetkerler balalarǵa qatysty zorlyq-zombylyq isteri boıynsha qylmystyq protsesterge qatysyp, bala quqyqtary men qaýipsizdigi tolyq qamtamasyz etilýi úshin onyń múddesin qorǵaıdy, sot protsesterine qatysady, bala quqyqtarynyń buzylýy, zorlyq-zombylyq nemese qıyn ómirlik jaǵdaılar týraly málimetterge jedel áreket etip, otbasyna kómek kórsetý qajettiligi týraly aqparatty Otbasyn qoldaý ortalyǵyna joldaıdy, jalpy 34-ten astam fýnktsııany oryndaıdy. Alaıda, 70 aýyly men 58 myń balasy bar aýdanǵa nemese jarty mıllıon balasy bar qalaǵa tek 1-7 qyzmetker ǵana jumys istese, olar óz qyzmetterin sapaly oryndaı almaıdy, balaǵa der kezinde jete almaıdy, ásirese, bala men onyń otbasy shalǵaı aýylda tursa.

— Qamqorshylyq organdarynda qyzmetkerlerdiń jetispeýshiligi máselesi birneshe ret kóterildi, biraq óńirlerde sheshilmeı keldi. Qamqorshylyq organdary qyzmetkerleri sanynyń artýy quqyq buzýshylyqtarǵa ýaqtyly áreket etýge, jergilikti jerlerge barýǵa jáne bala quqyqtaryn qorǵaý fýnktsııalaryn tolyq kólemde oryndaýǵa múmkindik bermek. Sonymen qatar, ákimdikterdiń qoldaýymen qamqorshylyq qyzmetkerleriniń jalaqysyn 50%-ǵa arttyrý pysyqtaldy. Oqytý da uıymdastyrylmaq, — dedi Dınara Zákıeva.

Balalar ombýdsmeni Astanadaǵy tórt bala qaza tapqan qaıǵyly oqıǵaǵa da toqtaldy.

— Keshe Astanada, Qostanaı oblysynda jantúrshigerlik qaıǵyly oqıǵa boldy. Bul orny tolmas qaıǵy. Qylmystyq ister qozǵaldy, tergeý júrgizilýde. Otbasylaryna kóńil aıtamyn. Bundaı saldarlardyń aldyn alý úshin bizge tıimdi aldyn alý júıesi qajet, al bul júıede qamqorshylyq organdary mańyzdy ról atqarady, — dep túıindedi ol.

Esterińizge sala keteıik, Astana qalasynyń Tótenshe jaǵdaılar departamenti tórt balanyń ólimine qatysty qylmystyq is qozǵalǵanyn habarlaǵan bolatyn.