«Qazaqstan» zymyrandy-artıllerııalyq kemesi - shekaranyń senimdi qorǵany
QR QK Áskerı-teńiz kúshteriniń negizgi mindetteri Kaspıı teńiziniń qazaqstandyq sektorynda memlekettik shekarany, aýmaqtyq tutastyqty, memlekettiń táýelsizdigi men ekonomıkalyq múddelerin qorǵaý bolyp tabylady.
Ortalyqtan 2500 shaqyrym jyraq jatqan Mańǵystaý óńirinde Atash degen meken bar. Qart Kaspııdiń jaǵalaýynda ornalasqan. Áskerı-teńizshilerdiń turaǵy osynda. Mynaý Saǵa-Atash pırsi. Teńizshiler joryqqa osy jaǵajaıdan attanady.
«Qazaqstan» zymyrandy-artıllerııalyq kemesi Qazaqstan áskerı teńizshileriniń sapynda turǵan kemelerdiń biri. Keme bir-birimen tyǵyz baılanysty shtýrmandyq, artıllerııalyq, elektromehanıkalyq jáne baılanystyq dep atalatyn tórt jaýyngerlik bólimnen turady.
Solardyń birin basqarýshy - shtýrman Nurdáýlet Qadıev:
- Kınoda kórkemdep kórsetedi ǵoı, al shyn iske kelgen kezde bul úlken jaýapkershilikti qajet etetin mamandyq. Sen bul jerde bir ózińe emes, bir ǵana meniń qateligimniń barlyq ekıpajǵa zııany tııýi múmkin. Sondyqtan jatpaı turmaı árqashan óz kásibimdi jetildirýim kerek. «Men úırendim, bildim» degen adamda bolmaý kerek. Teńizshi ofıtser bolǵandyqtan maqtan tutý kerek. Іstegen isine súıispenshilik bolý kerek.
Nurdáýlettiń anyqtap bergen baǵytyna kemeni buratyn tizginshi Tumarbek Kóshkinbaev. Ol kemeni aılaqtan shyǵaryp, júrý jyldamdyǵyn qadaǵalaýǵa jaýapty.
Keme starshınasy Tumarbek Kóshkinbaev:
- Kemeniń eń mańyzdy bólshegi osy aradan bastalady. Óıtkeni meniń aldymda ashyq teńiz kórinip turady. Keme baǵytynda, kemede qandaı da bir qaýipti zattar bolǵan jaǵdaıda eń birinshi maǵan kórinedi. Men sol arqyly keme komandırine nemese vahtalyq ofıtserge baıandaımyn. Eń mańyzdy bolyp sanalatyny - ról men kemeni burý baǵyty meniń qolyma júktelgen. Aıtylǵan baǵyt boıynsha kemeni alyp barýǵa mindettimin...
Aýa raıy qalaı qubylsa da, kemede túzdiń tirligi toqtamaýy tıis. Zákirdi túsirip-kóterý, borttyń tazalyǵy men zymyrandy-artıllerııalyq qurylǵynyń qaýipsizdigine botsmandar jaýapty. Tysta 25-30 gradýs aıaz. Oǵan aýanyń ylǵaldyǵy men azynaǵan jeldi qosyńyz. Sonda da olar «qyzmetim qıyn» dep kórmegen. Qansha qataldyq tanytsa da, kerisinshe teńizdi ańsaıdy da turady. Qart Kaspıı de qıqarlyǵyn ózin sheksiz súıgen ulyna kórsetetin bolar, bálkim?!
Botsman Qazybek Ǵabbasov:
- Qystygúni teńizge kóp shyqpaı qalǵan kezde, teńizdi saǵynasyń. Teńizge shyqqanda bir úıińe qaıtyp kele jatqandaı áser alamyn. Kezekti demalysqa ketken kezde áskerılerde 40 kún ǵoı, 2 apta ótkennen keıin teńizge shyǵýdy armandap turamyz.
Qazybek Ǵabbasovtyń jumysy kez kelgenniń qolynan kele bermeıdi. Botsman bolý úshin myqty densaýlyq, temirdeı tózim kerek. Kemi 3 jyl arnaıy daıyndyqtan ótýi tıis. Arqandy orap, zákirdi tastaýǵa ne daıyndyq kerek dersiz? Biraq onyń da óz tártibi bar. Oraǵanda sheshýge yńǵaıly etip jınap, sheshkende oraýǵa yńǵaıly etip taratý kerek. Áıtpese, kemeni aılaqqa qańtarý, qaıta bosatý isi oryndalmaýy múmkin. Bul degenimiz ıa keme joryqqa shyqpaı qalady, ıa teńizde qalyp ketedi degen sóz.
Mynaý kemeniń júregi. Barlyq mehanızmder osy bólmede ornalasqan. Keme elektrmen, janar jaǵar maımen osy ortalyq arqyly qamtylady. Onyń úzdiksiz jumys istep turýy tıis.
Elektromehanık Jandos Kúmisbek:
- Jeke quramnyń ómiri osy bas qozǵaltqyshta dep aıtýǵa bolady. Eger de bas qozǵaltqysh isten shyqsa, teńizde adam qalyp qoıady. Soǵys kezinde bas qozǵaltqysh isten shyǵatyn bolsa, keme júrý múmkindiginen aıyrylady. Bizdi jaýdyń qarý-jaraqpen atýy ońaı bolady. Óıtkeni keme ortada turǵan nysana bolyp qalady.
Sondyqtan Jandos Kúmisbek jumysyna janyn salady. Kemede elektr energııasy bolmasa, baılanys qyzmeti birden jumysyn doǵarady. Al, baılanys - ortalyq bazamen qarym-qatynas ornatatyn jalǵyz qural. Munda da ushaqtaǵydaı, uıaly telefondy sóndirip qoıǵan lázim. Qosýly bolǵannyń ózinde ashyq teńizde baılanys bola bermeıdi.
Mundaı qysyltaıań jaǵdaıda oń sheshim qabyldaýdy Jandos Reseıdiń Pýshkın qalasyndaǵy áskerı-teńiz ınjenerlik ınstıtýtynda oqyp, meńgergen.
Ashanany kemede «kampýs» dep ataıdy. ıÝrıı Sergachev kok-komandır, ıaǵnı bas-aspaz. Aspazdy munda «kok» deıdi. Ol birinshige balyq sorpasyn, al ekinshige flot makaronyn daıyndap jatyr.
Kok-komandır ıÝrıı Sergachev:
- Flot makarony teńizshilerdiń ejelden kele jatqan dástúrli taǵamy, ári súıikti asy. Balyq sorpasy da jeńsik as. Meniń negizgi mindetim áriptesterimdi dárýmender men mıneraldarǵa baı dámdi taǵammen tamaqtandyrý.
Búginde QR QK Áskerı-teńiz kúshteri tolyqtaı joǵary synypty mamandarmen jasaqtalǵan. ÁTK jyl saıyn sheteldik teńiz oqý oryndarynyń túlekterimen tolyǵyp otyrady. Áskerı teńizshiler Reseı, Germanııa, Túrkııa, Ońtústik Koreıa, Ázerbaıjan, Pákistan elderinde bilim alady.
«Qazaqstan» zymyrandy-artıllerııalyq kemesiniń komandıri Baýyrjan Muratuly:
- Árıne birinshiden jeke quramdy oılaısyń. Ár jeke quram adamyna jaýaptymyn. Áke-shesheleriniń aldynda, januıalarynyń aldynda. Sosyn ózimniń memleket aldyndaǵy paryzym. Qyzmet úshin barlyq jaǵdaıdyń jasalýy, udaıy teńizge shyǵý Memleket basshysy - QR Qarýly Kúshteriniń Joǵarǵy Bas qolbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń Áskerı-teńiz kúshteriniń jeke quramyn sapaly daıyndaýǵa barynsha kóńil bólýiniń nátıjesi dep bilemin.
Qazaqstan áskeri basshylyǵynyń Áskerı-teńiz kúshterin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan kúsh-jigeri memleketimizde sany jaǵynan az, utqyr, qazirgi zamanǵy qarý-jaraq jáne tehnıkamen jaraqtanǵan Kaspıı teńiziniń Qazaqstandyq sektorynda ulttyq múddeni qorǵaýǵa qabiletti Áskerı-teńiz kúshteri qurylyp jatqanyn dáleldeıdi.
QR QK Áskerı-teńiz kúshteri Kaspıı óńirindegi turaqtylyqty saqtaýdyń kepili bolyp tabylady.