Qazaqstan jylnamasynyń jarshysy Kazinform agenttigine – 104 jyl
ASTANA. KAZINFORM – Búgin, 13 tamyz kúni elimizdegi eń kóne medıaresýrstardyń biri - Kazinform halyqaralyq aqparat agenttigine 104 jyl tolyp otyr.
Alǵashqy qazaq aqparat agenttigi 1920 jyly ROSTA-nyń Orynbor-Torǵaı bólimshesi negizinde ashylǵan.
Atalǵan qara shańyraqtyń qazirgi ıesi - «QazAqparat» halyqaralyq aqparat agenttigi 2022 jyly «Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń teleradıokesheni» KEAQ quramyna qosylý arqyly qaıta uıymdastyryldy. 2023 jyldyń 1 qyrkúıeginen «QR Prezıdenti Teleradıokesheni» ShJQ RMK negizinde jumys isteıdi. Teleradıo keshenniń dırektory - Qajybaeva Raýshan Jańabergenqyzy.
Eske salsaq, 1925 jyly agenttiktiń aty QazROST bolyp ózgerdi. Al 1937 jyly «QazTAG» degen atpen Qazaq KSR Mınıstrler Keńesiniń qaraýyna berildi.
Agenttik QazTAG bolǵan jyldary myna azamattar basshylyq etti:
Arkadıı Ivanovıch Vıatıch-Kırıllov (1937-1938, repressııaǵa ushyrap, 1938 jyly atý jazasyna kesildi);
Konstantın Nefedov (1939-1940);
Júsip Altaıbaıuly Altaıbaev (1953-1958);
Keńesbaı Úsebaıuly Úsebaev (1959-1960);
Qasym Sháripuly Sháripov, (1961-1974);
Kákimjan Qazybaıuly Qazybaev (1977-1982);
Jumaǵalı Ismaǵulov (1982-1987);
Amangeldi Ahmetalımuly Ahmetalımov (1987-1997).
Arada 60 jyl ótkende, ıaǵnı, 1997 jylǵy 10 qyrkúıekte QR Prezıdentiniń №3629 Jarlyǵymen «Qazaq aqparat agenttigi (QazAA)» respýblıkalyq qazynalyq kásiporny bolyp ózgertildi. Sol jyldan Murat Maıhanuly Arenov 2002 jylǵa deıin agenttikke basshylyq jasady.
2002 jylǵy qarashanyń 8-inde QR Úkimetiniń №1186 qaýlysyna sáıkes QazAAG negizinde «Qazaq aqparat agenttigi» ulttyq kompanııasy («QazAqparat» UK) quryldy.
2008 jylǵy shildeniń 3-inde agenttik QR Úkimetiniń №668 qaýlysyna sáıkes «Arna Medıa» ulttyq aqparat holdıngi» aktsıonerlik qoǵamynyń quramyna kirdi.
Al 2012 jylǵy tamyzdan 2014 jylǵa deıin «Qazaqstan» RTRK» AQ quramynda boldy.
2014 jyldyń qańtarynda «QazAqparat» eldegi alǵashqy halyqaralyq aqparat agenttigi (HAA) mártebesine ıe bolyp, óz tarıhynyń jańa kezeńin bastady.
2020 jyly «QazAqparat» halyqaralyq aqparat agenttigi» AQ quramyna «QazKontent» AQ qosylyp, qaıta uıymdastyryldy.
Elimizdiń aqparat keńistiginde QazAqparat ataýymen tanylǵan jyldary agenttikke myna azamattar basshylyq jasady:
Ǵadilbek Mınajuly Shalahmetov (2003-2004);
Janaı Seıtjanuly Omarov (2004-2006);
Dáýren Keńesuly Dııarov (2007-2016);
Ásel Dýlatqyzy Tólegenova (2016-2017);
Asqar Qýanyshuly Omarov (2017-2021);
Eldos Bıgeldiuly Nashiráli (2021-2022).
Agenttik ǵasyrdan astam ýaqyt boıy saıasat, ekonomıka, bilim, densaýlyq, sport, mádenıet jáne qoǵam tynys-tirshiligi týraly senimdi ári jedel aqparat kózi retinde bedelin múltiksiz saqtap keledi.
QazAqparat jańalyqtary qazaq, orys, aǵylshyn, qytaı, ózbek tilderinde taratylady. Sonymen qatar, sheteldegi qandastarymyz úshin jańalyqtar latyn grafıkasynda jáne tóte jazýmen beriledi.
2004 jyldyń 14 aqpanynda «QazAqparat» ulttyq kompanııasynyń qazaq bólimshesi Qazaqstanda alǵash ret latyn álipbıi negizinde memlekettik tilde jańalyq taratýdy qolǵa aldy. Negiz retinde akademık Ábdýálı Qaıdar daıyndaǵan latyn grafıkasynyń úlgisi alyndy. Keıinnen osy nusqa mamandar arasynda «QazAqparat nusqasy» dep atalyp ketti. Sonyń arqasynda kırıllıtsa qarpin oqı almaıtyn shetelderdegi otandastarymyz tarıhı otanynda bolyp jatqan oqıǵalardy bilip otyrýǵa múmkindik aldy.
«QazAqparat» HAA ortalyq keńsesi Qazaqstannyń elordasy Astana qalasynda ornalasqan.
Elimizdiń barlyq óńirinde aqparat agenttiginiń menshikti tilshileri jumys isteıdi. Reseı, Qytaı, Túrkııa, Eýropa, Ázerbaıjan, Ózbekstan, Qyrǵyzstan jáne Iordanııada menshikti tilshileri bar. Bul elimizde jáne álemde bolyp jatqan jańalyqtardy jedel ári shynaıy taratýǵa múmkindik beredi.
Búginde Kazinform agenttigi álemniń birqatar elimen aqparattyq seriktes. Olardyń qatarynda mynalar bar: TASS (Reseı), Trend (Ázerbaıjan), Armenpress (Armenııa), Kabar (Qyrǵyzstan), ÝZA (Ózbekstan), Belta (Belarýs), Yonhap (Ońtústik Koreıa), TPS (Izraıl), Azertac (Ázerbaıjan), Montsame (Mońǵolııa), CMG (Qytaı), Jenmın Jıbao (Qytaı), Hovar (Tájikstan), WAM (BAÁ), Al-Jazeera (Qatar), Petra (Iordanııa), Middle East University (MNU) (Iordanııa), Saudi Press Agency (Saýd Arabııasy), QNA (Qatar), ANIA (TMD aqparat keńesi), Agenzia Nova (Italııa), Fakti.bg (Bolgarııa), BTA (Bolgarııa), UNA (Islam yntymaqtastyńy uıymy aqparat agenttikteriniń odaǵy), OANA (Azııa jáne Tynyq muhıt elderiniń aqparat agenttikteri uıymy), Kyodo (Japonııa).
Agenttik Instagram, Telegram, Facebook jáne YouTube syndy áleýmettik jelilerde de belsendi.
