Qazaqstan tarıhyna arnalǵan jańa jeti tomdyqta ne qamtylǵan
ASTANA. KAZINFORM - «Qazaqstan tarıhy ejelgi dáýirden búgingi kúnge deıin» atty 7 tomdyq akademııalyq basylymy ázirlenip jatyr. Basylymda arheologııa, etnologııa jáne basqa da ǵylymdardyń sońǵy derekteri, el tarıhynyń ár kezeńi qamtylǵan.
Basylymdy kimder daıyndap jatyr ?
Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń málimetinshe, jobaǵa bastapqyda 300 maman tartylǵan. Keıin olardyń quramy ózgergen. Birqatar avtor tarapynan basylym mazmunynyń sapasyn jaqsartý jóninde usynys berilgen. Zamanaýı talaptarǵa saı kelmeıtin keıbir tarmaqtar tom qurylymynan alynyp tastaldy.
Qazir 289 ǵalym akademııalyq basylymdy daıyndaýmen aınalysyp jatyr. Onyń ishinde Qazaqstannan 227 ǵalym, Japonııa, Túrkııa, AQSh, Reseı, Bolgarııa, Italııa, Avstralııa, Ózbekstan jáne basqa elderden 62 zertteýshi bar. Jobany daıyndaýǵa tek tarıhshylar ǵana emes, etnograftar, saıasattanýshylar, zańgerler, áleýmettanýshylar, antropologtar, genetıkter men basqa salanyń mamandary tartylǵan.
Sondaıa-aq jeti tomdyq kitapty ázirleýge Qazaqstannyń jetekshi ǵylymı-zertteý ınstıtýttary qatysyp otyr. Sh.Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýty, Á.H.Marǵulan atyndaǵy Arheologııa ınstıtýty, Joshy Ulysyn zertteý ınstıtýty, R.B.Súleımenov atyndaǵy Shyǵystaný ınstıtýty, Memleket tarıhy ınstıtýty.
Jeti tomdyq kitapta ne qamtylǵan ?
Akademııalyq basylymnyń ár tomynda Qazaqstan tarıhyndaǵy mańyzdy kezeń qamtylyp otyr.
* I tom – Qazaqstannyń ejelgi tarıhy – Á.H.Marǵulan atyndaǵy Arheologııa ınstıtýty daıyndaǵan.
• II tom – Túrki dáýirindegi Qazaqstan (VI-XII ǵasyrlar) – Sh.Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýty ázirlegen.
• ІІІ tom – Joshy Ulysynyń (Altyn Orda) tarıhy – Joshy Ulysyn zertteý ınstıtýty daıyndaǵan.
* IV tom – Qazaq handyǵynyń tarıhy (XV-XVIII ǵasyrdyń basy) – R.B.Súleımenov atyndaǵy Shyǵystaný ınstıtýty jasaǵan.
• V tom – Jańa zaman – Sh.Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýty ázirlegen.
• VI tom – Keńestik kezeńdegi Qazaqstan (1917–1991 jyldar) – Sh.Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýty ázirlegen.
• VII tom – Táýelsiz Qazaqstan tarıhy – Memleket tarıhy ınstıtýty daıyndaǵan.
– Basylymda sońǵy tarıhı-etnologııalyq zertteýler men arheologııalyq qazbalar barysynda alynǵan jańartylǵan málimetter qamtylady. Alǵash ret ǵylymı aınalymǵa otandyq jáne sheteldik muraǵattardan buryn qol jetpegen qujattar engizildi. Zamanaýı ádistemelik tásilder qoldanyldy. Qazirgi zamanǵy ǵylymı tendentsııalardy eskere otyryp, Qazaqstan tarıhy jahandyq kontekste keńirek qarastyryldy, - dep atap ótti Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi.
Mektep baǵdarlamasynda jańa «Qazaqstan tarıhy» páni bola ma?
Habarlanǵandaı, jeti tomdyq kitap mekteptegi bilim berý baǵdarlamasyna bastapqy qalpynda engizilmeıdi. Munyń mynadaı sebebi bar.
– Bul basylym akademııalyq baǵytta jáne Qazaqstan tarıhy boıynsha qosymsha derekkóz retinde usynylady. Sonyń negizinde Oqý-aǵartý mınıstrligi akademııalyq basylymnyń mazmunyn oqýshylardyń jas jáne psıhologııalyq-fızıologııalyq erekshelikterin eskerip, bilim berý standarttary men oqý úderisiniń talaptaryna beıimdeýdi josparlap otyr, - delingen vedomstvonyń jaýabynda.
Jeti tomdyq kitap qashan shyǵady ?
Qazir atalǵan basylym ǵylymı jáne ádebı retsenzııalaý satysynan ótkizilip jatyr. Barlyq tehnıkalyq jumystar (jobalaý, ıllıýstratsııalaý, ǵylymı-anyqtamalyq apparattar jáne t.b.) aıaqtalǵannan keıin basýǵa jiberiledi. Baspa danalary Qazaqstannyń barlyq oblystyq kitaphanalaryna jiberiletini habarlanyp otyr.
Eske sala ketelik, budan buryn Oqý-aǵartý mınıstrligi jańa standartqa sáıkes Qazaqstan mektepterine «álem ádebıeti» páni engizile me degen saýalǵa jaýap bergen edi.