Qazaqstan ІT memleketke aınala ala ma
Osy jyldyń 1 qyrkúıeginde Qazaqstan halqyna dástúrli Joldaýyn jarııalaǵan Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev mańyzdy strategııalyq mindetterdiń biri – elimizdi ІT memleketke aınaldyrý ekendigin aıtqan bolatyn. Sonymen qatar, Úkimetke 2026 jylǵa qaraı ІT qyzmetterdiń eksportyn bir mıllıard dollarǵa jetkizý mindetin qoıǵan edi. Al bul baǵytta júktelgen mindetterge qol jetkizý úshin Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi qandaı jumys istep jatyr? Elimizdiń múmkindigi qandaı? QazAqparat tilshisi osy saýaldarǵa jaýap izdep kórgen edi.
Adamı kapıtaldy damytý
Elimizde kásibı ІT mamandaryn daıyndaý úshin zamanaýı baǵdarlamalaý mektepteri ashylyp, ІT mektepterge vaýcherler bólinip jatyr. Aıtalyq, 2021 jyldan beri Tsıfrlyq damý mınıstrliginiń kómegimen 36 ІT mektep ashylǵan bolatyn.
«Mınıstrlik daryndy ІT kadrlar daıyndaý maqsatynda 2021 jyly Tech Orda baǵdarlamasyn iske qosty. Operatory – Astana Hub. Sol jyly baǵdarlama pılottyq rejımde jumys istep, 100 qazaqstandyqqa jetekshi 13 ІT mektepte bilim alýy úshin kvota berildi. 2022 jyly 49 ІT mektep pen 2 ІT kompanııa Tech Orda baǵdarlamasynyń qatysýshysy boldy jáne 3 068 bilim granty bólindi. Al bıyl respýblıkalyq bıýdjetten bólingen qarajat aıasynda keminde 3 myń grant berý josparlanyp otyr», - dep atap ótedi mınıstrlikten.
Aıta keterligi, osy jyldyń qańtar aıynda Tsıfrlyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen Sporttyq baǵdarlamalaý federatsııasy quryldy.
«Munda jasóspirimder matematıkalyq algorıtmdik esepterdi baǵdarlamalaý tilderin qoldana otyryp sheshedi. Qazaqstandyq oqýshylar men stýdentter IOI jáne ICPC sııaqty halyqaralyq jarystarǵa turaqty túrde qatysyp, joǵary nátıjelerge qol jetkizip keledi. Federatsııany qura otyryp, biz halyq arasynda sporttyq baǵdarlamalaýdy damytý men nasıhattaý jumystaryn júrgizýdi, sondaı-aq osy baǵytta túrli jarystarǵa qatysatyn jastarymyzdyń nátıjelerin odan ári jaqsartýdy josparlap otyrmyz. Atap aıtqanda, Federatsııa ulttyq jáne halyqaralyq deńgeıde is-sharalar ótkizýdi uıymdastyrady, bilim berý mekemelerinde ekojúıeni damytady jáne sporttyq baǵdarlamashylardy daıarlaý ádistemesin ázirleıdi», - degen edi sol kezde Tsıfrlyq damý mınıstri ári atalǵan federatsııanyń basshysy Baǵdat Mýsın.
Osy jyldyń 6-7 tamyzynda federatsııa elordadaǵy Astana IT University ǵımaratynda Sporttyq baǵdarlamalaý boıynsha Qazaqstan chempıonatyn ótkizdi. Chempıonatqa qatysýǵa 3 450 adam tirkeldi. Eki irikteý kezeńi ótip, úzdik 40 baǵdarlamashy aqtyq synǵa shaqyrtý aldy.
ІT ónim eksporty
Baǵdat Mýsınniń deregi boıynsha, ótken jyly ІT eksporty 5 esege artyp, 334 mln dollarǵa jetken. Al onyń ishinde Astana Hub qatysýshylarynyń tabysy 153 mln dollardan asyp tústi. Tsıfrlyq damý mınıstrligi usynǵan málimetke qaraǵanda osy jyldyń 6 aıyndaǵy ІT qyzmetter eksporty 116 mln dollarǵa jetti. Qazaqstannyń ІT qyzmetterin negizinen myna elder satyp alady: Amerıka Qurama Shtattary, Birikken Arab Ámirlikteri, Kıpr, Nıderlandy, Reseı Federatsııasy, Birikken koroldik, Germanııa, Ispanııa, Irlandııa, Kanada.
Tsıfrlyq damý mınıstrliginiń paıymdaýynsha, bul kórsetkish otandyq tsıfrlyq ónimderdiń halyqaralyq arendada básekege qabiletti ekendigin kórsetedi.
Aıta keterligi, Astana Hub — Ortalyq Azııa óńirindegi Google for Startups-tiń jalǵyz seriktesi. Osylaısha, Qazaqstan aımaqtyń iri IT oıynshysyna aınalyp keledi. Munan bólek, ІT salaǵa ınvestıtsııa kólemi de arta túskeni baıqalady. «Báıterek» holdıngimen otandyq ІT ónimderdi engizýdi yntalandyrýǵa baǵyttalǵan naqty is-sharalar da ázirlengen.
Silkroad Innovation Hub múmkindigi qandaı?
15 qyrkúıekte Kalıfornııa shtatynyń San-Frantsısko qalasynda Ortalyq Azııa men Túrki memleketteriniń uıymyna múshe elderdiń startaptaryn qoldaýǵa jáne ilgeriletýge baǵyttalǵan Silkroad Innovation Hub ókildigi ashyldy. Odan bólek, IT mamandardy tartý maqsatynda Digital Nomad visa jobasyn iske asyrý josparlanyp otyr.
Atalǵan is-sharanyń ashylýyna qatysqan Tsıfrlyq damý mınıstri Baǵdat Mýsın hab Ortalyq Azııadan jańa startap jobalardy tartý núktesine aınalatynyn jáne túrki elderiniń tsıfrlyq sheshimderdi qoldaný aımaǵyn keńeıtýge baǵyttalǵan kúsh-jigerin biriktiretinin atap ótti.
«Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev jýyrda Dýshanbede sóılegen sózinde Qazaqstan tsıfrlandyrý syndy strategııalyq mańyzdy salada óziniń jaqyn kórshilerimen yntymaqtastyǵyn barynsha nyǵaıtýdy qoldaıtynyn atap ótti. Al búgingi is-shara sózsiz, osy baǵyttaǵy mańyzdy qadamdardyń biri bolyp otyr. Silkroad Innovation Hub jeke brendke aınalatynyna jáne Kremnıı alqabynda óziniń laıyqty ornyn ıelenetinine senimdimin», - dedi ol.
Silkroad Innovation Hub – OrtalyqEýrazııany Kremnıı alqabyndaǵy birtutas aımaq retinde ilgeriletýge, sondaı-aq, ITkásipkerlik salasyndaǵy yntymaqtastyqqa jáne faýnderlerdiń myqty qaýymdastyǵyn qurýǵa járdemdesýge baǵyttalǵan jeke bastama. Silkroad Innovation Hub aımaqtaǵy IT kásipqoılar, kásipkerler jáne ınnovatorlar arasynda jelilik, bilim almasý jáne seriktestikterdi damytýdyń basty platformasy retinde qyzmet etedi.
Sarapshy pikiri
ІT mamany, AQSh-taǵy CBAP (Certified Business Analyst Professional) jetekshi bıznes-sarapshysy Almas Nurjanovty sózge tartyp, Qazaqstannyń ІT memleketke aınalý múmkindigine qatysty oıyn bilgen edik.
«Qazaqstan buryn da avtomattandyrý jáne tsıfrlandyrý máselesimen aınalysty. Atalǵan bastamalardyń nátıjesinde memlekettik qyzmetter usyný, densaýlyq saqtaý, memlekettik qaýipsizdik, kólik, logıstıka, salyq salý, bıznespen qarym-qatynas, qoǵammen baılanys salalaryndaǵy memlekettik bıznes-protsesterdiń bir bóligi avtomattandyryldy. Aqparattyq tehnologııalar salasyndaǵy jeke bızneske qatysty aıtar bolsaq, olar memlekettiń qatysýynsyz-aq damýǵa múmkindik aldy», - dedi sarapshy.
Onyń atap ótýinshe, Qazaqstan ІT qyzmetter usyný salasynda Ýkraına, Belarýs, Lıtva jáne Reseı syndy eldermen teńese alady. Al bul elderdiń tájirıbesi atalǵan salany damytýda bilim men kadrlardy daıyndaý mańyzdy rólge ıe ekendigin kórsetip otyr. Bul rette Nazarbaev Ýnıversıtetiniń, QBTÝ-diń jáne Sátbaev ýnıversıtetiniń ІT kadrlardy daıyndaýda zor múmkindigi bar. Buǵan qosa, «Bolashaq» baǵdarlamasy da sheteldik ozyq joǵary oqý oryndarynda ІT mamandaryn daıyndaýǵa jol ashady.
Sondaı-aq, ol elimizdiń keıbir óńirlerindegi arzan elektr energııasy data-ortalyqtar ashýǵa múmkindik beretindigin aıtady. Degenmen, eń durysy bultty esepteýlerdiń álemdik alyptarynyń birin elimizde qyzmet usyný úshin óńirlik hab salýǵa tartý bolmaq.
«Eger Maıkrosoft korporatsııasynyń bultty esepteýler data-ortalyqtarynyń kartasyna kóz salar bolsaq, bizge eń jaqyny Shyǵys Eýropa men Arab túbeginde, odan keıin Úndistanda ornalasqan. Mundaı múmkindik otandyq mamandardyń quziretin damytýǵa jáne ıdeıalardy jedel kommertsıalızatsııalaýǵa tyń serpin berer edi», - dep Almas Nurjanov elimizdiń ІT memleketke aınala alatyndyǵyna senim bildirdi.
