Qazaqstan munaı óńdeý salasyn 2040 jylǵa deıin damytý strategııasyn bekitti

ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstan Úkimeti jahandyq energetıkalyq ózgerister jaǵdaıynda salanyń básekege qabilettiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan 2025–2040 jyldarǵa arnalǵan munaı óńdeý salasyn damytýdyń uzaqmerzimdi tujyrymdamasyn bekitti. 

Energetıka mınıstrligi ázirlegen qujat ınfraqurylymdy jańǵyrtýǵa, eksportty keńeıtýge jáne turaqty tájirıbelerdi engizýge ınvestıtsııa salýdy kózdeıdi. Bul eldiń Ortalyq jáne Ońtústik Azııa naryǵynda pozıtsııasyn nyǵaıtýǵa múmkindik beredi.

Sońǵy jetistikterge negizdelgen strategııa: Atyraý, Pavlodar jáne Shymkenttegi úsh negizgi MÓZ-di jańǵyrtýdan keıin munaı óńdeýdiń jalpy qýaty jylyna 17 mıllıon tonnaǵa jetti. Óńdeý tereńdigi 89%-ǵa deıin artty, al motor jaǵarmaıyn óndirý Euro-4 jáne odan joǵary standarttarǵa sáıkes keledi. Bul ózgerister ishki suranysty 90–95% qamtamasyz etip, joǵary qosylǵan quny bar ónimdi eksporttaýǵa negiz boldy.

Qujatta qazirgi jahandyq syn-qaterlerge beıimdelý qajettiligi kórsetilgen. Olardyń qataryna Azııada munaı ónimderine degen suranystyń artýy men dekarbonızatsııa qysymy kiredi. Halyqaralyq energetıkalyq agenttiktiń (HEA) baǵalaýy boıynsha, Azııadaǵy suranys 2030 jylǵa deıin jyl saıyn 2–3% deńgeıinde ósedi dep kútiledi. Osyǵan baılanysty Qazaqstan salany ESG qaǵıdattarymen ıntegratsııalaýdy, sondaı-aq óndiriste jańartylatyn energııa kózderine kóshýdi josparlap otyr.

Strategııanyń negizgi basymdyqtary:

• Ýrbanızatsııa men ónerkásiptiń damýyna baılanysty munaı ónimderine suranys jyl saıyn 1,5–2% ósedi dep kútiledi. Osyǵan baılanysty el ishindegi naryqty sapaly munaı ónimderimen tolyq qamtamasyz etý kózdelip otyr.
• Qytaı, Úndistan jáne Ortalyq Azııa elderine baǵyttalǵan eksportty ulǵaıtý josparlanǵan. 2040 jylǵa qaraı eksporttyń jalpy óndiristegi úlesin 30%-ǵa deıin jetkizý maqsaty qoıylǵan.
• Polımerler men tyńaıtqyshtar óndirisi sııaqty jańa óndiristik tizbekter qurý arqyly salada munaı-gaz hımııasyn damytý kózdeledi. Bul baǵytta aldyn ala baǵalaý boıynsha 5 mıllıard AQSh dollaryna deıin ınvestıtsııa tartý josparlanyp otyr.
• Munaıdy tereń óńdeý jáne jańa jumys oryndaryn ashý arqyly ishki jalpy ónimge qosylatyn úlesti arttyrý josparlanǵan.
• Salanyń quqyqtyq bazasyn jetildirý jáne bilikti kadrlar daıarlaý mańyzdy baǵyt retinde belgilengen. Bul rette halyqaralyq kompanııalarmen seriktestik ornatyp, ozyq tehnologııalarmen almasý kózdelip otyr.

Tujyrymdamany ázirleýge memlekettik organdar, «Samuryq-Qazyna» qory, «QazMunaıGaz» ulttyq kompanııasy, «KAZENERGY» qaýymdastyǵy jáne salalyq sarapshylar qatysqan. Qujat BUU-nyń Turaqty damý maqsattarynyń tórt baǵytyna saı: TDM 8 (laıyqty jumys jáne ekonomıkalyq ósý), TDM 9 (ınnovatsııalar mee ınfraqurylym), TDM 12 (jaýapty tutyný men óndirý) jáne TDM 13 (klımattyń ózgerýine qarsy kúres).

Atalǵan qujat Qazaqstannyń munaı qory 30 mıllıard barrel ekendigin qaperge ala otyryp, sheteldik ınvestıtsııalar men seriktesterdi tartýǵa jol ashady.

Álemdik «jasyl» energııaǵa kóshý úderisinde bul eldi shıkizat eksportynan joǵary tehnologııaly qaıta óńdeýshi retinde óńirlik kóshbasshyǵa aınalýyna jaǵdaı jasaıdy. Bul óz kezeginde el ekonomıkasynyń munaı baǵasynyń qubylmalylyǵyna tózimdiligin arttyrýy múmkin. Qujat 2025 jyly munaı óńdeý zaýyttaryn tsıfrlandyrý boıynsha pılottyq joba retinde iske qosylady.

Aıta ketelik Qazaqstan Baký–Tbılısı–Jeıhan qubyry arqyly munaı tasymaldaý kólemin ulǵaıtady.