Qazaqstan men Vetnam arasynda strategııalyq seriktestik ornatý týraly birlesken málimdeme jasaldy
ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstan Respýblıkasy men Vetnam Sotsıalıstik Respýblıkasy arasynda strategııalyq seriktestik ornatý týraly birlesken málimdeme jasaldy. Bul týraly Aqorda málim etti.
2024 – 2025 jyldary atap ótiletin Vetnamnyń kórnekti partııa jáne memleket basshysy Ho Shı Mınniń Qazaqstanǵa resmı saparynyń 65 jyldyǵyna oraı, 2027 jyly atap ótiletin Qazaqstan men Vetnam arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynastardyń 35 jyldyǵy qarsańynda, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń shaqyrýymen Vetnam Kommýnıstik partııasy Ortalyq komıtetiniń Bas hatshysy To Lam 2025 jylǵy 6 – 7 mamyrda Qazaqstan Respýblıkasyna memlekettik saparmen keldi.
Sapar barysynda Bas hatshy To Lam Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevpen kelissózder júrgizip, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń basqa da resmı tulǵalarymen kezdesýler ótkizdi.
Eki eldiń kóshbasshylary (budan ári – taraptar) Qazaqstan men Vetnam arasyndaǵy sońǵy jyldary belsendi túrde keńeıip, nyǵaıyp kele jatqan dástúrli dostyq pen yntymaqtastyqqa joǵary baǵa berdi;
bolashaqta ekijaqty baılanystardy damytý, sondaı-aq ózara qyzyǵýshylyq týdyratyn óńirlik jáne halyqaralyq máseleler boıynsha mazmundy jáne jan-jaqty talqylaýlar ótkizdi;
Qazaqstan men Vetnam bir-birine óz óńirlerindegi asa mańyzdy seriktes ekenin rastady;
Qazaqstan men Vetnam arasyndaǵy túrli salalardaǵy ózara tıimdi yntymaqtastyqty keńeıtýge kelisti;
jaqyn bolashaqta eki el arasyndaǵy ekijaqty qatynastardy nyǵaıtý men odan ári damytýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti;
Qazaqstan Respýblıkasy men Vetnam Sotsıalıstik Respýblıkasy halyqtary arasyndaǵy jyly baılanystardyń negizinde eki el arasynda berik, oń jáne kóp qyrly qarym-qatynas qalyptasty.
Taraptar:
Qazaqstan-Vetnam qatynastaryn damytý men tereńdetý eki halyqtyń ortaq múddelerine saı keletindigimen, óńirde jáne álemde beıbitshilikti, turaqtylyq pen damýdy qamtamasyz etýge eleýli úles qosatyndyǵymen kelisti.
ekijaqty qatynastardy strategııalyq seriktestik deńgeıine kóterýge jáne yntymaqtastyqty arttyrýdy tómendegideı sıpatta odan ári jalǵastyrýǵa kelisti:
I. Saıası yntymaqtastyq pen dıplomatııany nyǵaıtý
Taraptar:
partııa, memleket, úkimet jáne parlament arnalary boıynsha barlyq deńgeıde delegatsııalar almasýǵa jáne baılanystardy jandandyrýǵa;
Qazaqstan men Vetnam halyqtary arasyndaǵy tyǵyz qarym-qatynasty keńeıtýdi qoldaýǵa jáne eki eldiń mınıstrlikteri, vedomstvolary men jergilikti bılik organdary arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń jańa nysandaryn qurý týraly máseleni qarastyrýǵa kelisti.
Taraptar:
delegatsııa almasýdy ulǵaıtýdy, ásirese aǵa basshylar arasynda, eki el seriktestiginiń jańa sheńberine sáıkes beıindi komıtetter, jas depýtattar men áıel parlamentshiler toptary arasynda ekijaqty jáne kópjaqty baılanystardy qosa alǵanda, zań shyǵarýshy organdar arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa;
jaqyn arada eki zań shyǵarýshy organ arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıý múmkindigin qarastyrýǵa;
syrtqy ister mınıstrleriniń orynbasarlary deńgeıinde saıası konsýltatsııalardyń tıimdiligin arttyrýǵa kelisti;
ekijaqty yntymaqtastyq, syrtqy saıasat máseleleri, sondaı-aq ózara qyzyǵýshylyq týdyratyn óńirlik jáne halyqaralyq problemalar boıynsha turaqty pikir almasýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti.
II. Ulttyq qorǵanys, qaýipsizdik jáne quqyq salasyndaǵy yntymaqtastyqty keńeıtý
Ulttyq qorǵanys jáne qaýipsizdik
Eki eldiń kóshbasshylary qorǵanys jáne qaýipsizdik salasyndaǵy yntymaqtastyqty jolǵa qoıý joldaryn qarastyrýǵa;
qorǵanys jáne qaýipsizdik salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisimderge qol qoıýǵa umtyla otyryp, yntymaqtastyq sheńberin nyǵaıtýǵa járdemdesýge, sondaı-aq kadrlardy daıarlaý jáne BUU bitimgershilik operatsııalary salasyndaǵy yntymaqtastyq jasaý múmkindikterin zerdeleýge kelisti.
Taraptar qol qoıylǵan yntymaqtastyq týraly kelisimderdiń tıimdiligin arttyrýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti.
Eki eldiń kóshbasshylary qaýipsizdik salasyndaǵy jáne qylmysqa qarsy kúres máselelerindegi yntymaqtastyq týraly kelisimderge qol qoıý, yntymaqtastyqty nyǵaıtý, aqparat almasý jáne qorǵanys tehnologııalaryn berý jónindegi kelissózderdi ilgeriletýge;
eki eldiń ulttyq múddeleri men qaýipsizdigine baılanysty máselelerdi baǵalaý men boljaýda yntymaqtasýǵa kelisti.
Sot tóreligi
Taraptar sot tóreligi salasyndaǵy úılestirý men yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa, qol qoıylǵan yntymaqtastyq týraly kelisimderdi tıimdi oryndaýǵa jáne jańa qujattarǵa qol qoıý múmkindigin zerdeleýge kelisti;
sybaılas jemqorlyqtyń aldyn alý men oǵan qarsy kúrestiń mańyzdylyǵyn rastady;
aqparat almasý, áleýetti arttyrý jáne memlekettik basqarýda ashyqtyq pen adaldyqty ilgeriletý arqyly yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa kelisti.
III. Ekonomıkalyq, saýda, ınvestıtsııalyq jáne qarjylyq yntymaqtastyqty keńeıtý
Taraptar ekonomıkalyq yntymaqtastyqty nysanaly, tıimdi jáne jan-jaqty damytýǵa kelisti;
qol qoıylǵan yntymaqtastyq týraly kelisimderdi iske asyrýdy jalǵastyrýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti;
Saýda-ekonomıkalyq jáne ǵylymı-tehnıkalyq yntymaqtastyq jónindegi úkimetaralyq komıssııanyń tıimdiligin arttyrý jónindegi kúsh-jigerdi quptady.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy saýda palatasy men Vetnam Saýda-ónerkásip palatasy arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim sheńberinde saýdany damytýǵa járdemdesý jáne iskerlik baılanystardy nyǵaıtý úshin Qazaqstan men Vetnam birlesken iskerlik keńesiniń qurylýy men onyń rólin ilgeriletýdi qoldady;
ınvestıtsııalyq jáne iskerlik ahýaldy jaqsartýǵa, Investıtsııalardy kótermeleý men qorǵaý týraly jańa kelisimge, sondaı-aq Saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqty damytý jónindegi birlesken is-qımyl josparyna qol qoıý múmkindigin qarastyrýǵa kelisti;
Vetnamnan Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqqa (budan ári – EAEO) taýarlardyń eksportyna jáne kerisinshe júzege asyrylýyna járdemdesýge kóbirek kóńil bólip, EAEO sheńberinde neǵurlym tıimdi úılestirý men ózara qoldaýdy qamtamasyz etýge kelisti;
qurylys, halyqaralyq qarjy ortalyqtaryn basqarý jáne olardy paıdalaný salasyndaǵy yntymaqtastyq pen tájirıbe almasýdy ilgeriletýge; sondaı-aq osyndaı ortalyqtardyń qyzmetin qamtamasyz etý úshin kadrlar daıarlaýdy qoldaýǵa kelisti.
IV. Aýyl sharýashylyǵy, ǵylym, tehnologııalar, tsıfrlyq transformatsııa, energetıka, mádenıet, sport, týrızm, bilim, eńbek jáne qorshaǵan orta salalaryndaǵy jan-jaqty yntymaqtastyqqa járdemdesý
Aýyl sharýashylyǵy
Taraptar Úkimetaralyq komıssııa sheńberindegi qyzmet arqyly aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy yntymaqtastyq baǵdarlamasyn jańǵyrtýdy ilgeriletýge kelisti;
Qazaqstan Respýblıkasynyń Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi men Vetnam Sotsıalıstik Respýblıkasynyń Aýyl sharýashylyǵy jáne qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstrligi arasyndaǵy veterınarııalyq yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıylýyn quptap, ony aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý jolyndaǵy mańyzdy qadam dep sanady;
jaqyn bolashaqta seriktestikti odan ári tereńdetý úshin basqa da quraldardyń ázirlený múmkindigimen kelisti.
Taraptar aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy tájirıbemen jáne praktıkalyq jetistiktermen almasýdy arttyrýǵa;
aýyl sharýashylyǵy ónimin ózara eksporttaýǵa yqpal etetin normatıvtik-quqyqtyq bazany qalyptastyrý múmkindigin zerdeleýge;
aýyl sharýashylyǵy sektorynda zertteýler men joǵary tehnologııalardy qoldanýdy qoldaýǵa;
eki jaqty taýar aınalymyn ulǵaıtý úshin aýyl sharýashylyǵy, orman jáne balyq ónimderi naryqtarynyń ashylýyna járdemdesýge kelisti.
Ǵylym, tehnologııa jáne tsıfrlyq transformatsııa
Taraptar Úkimetaralyq komıssııa sheńberinde kelisimder men mindettemelerdi praktıkalyq turǵydan iske asyrýǵa járdemdesýge, onyń ishinde ǵylymı-tehnıkalyq yntymaqtastyq jónindegi kishi komıtet qurý máselesin qarastyrýǵa;
joǵary tehnologııalardy, tsıfrlyq tehnologııalardy, ınnovatsııalar men tsıfrlyq ınfraqurylymdy zertteý jáne ázirleý salasyndaǵy yntymaqtastyqty jandandyrýǵa, onyń ishinde osy salalarda yntymaqtastyq týraly kelisimderge qol qoıýǵa járdemdesýge;
ǵarysh keńistigin beıbit maqsatta zertteý jáne paıdalaný salasynda eki eldiń tıisti vedomstvolary arasynda yntymaqtastyq ornatý múmkindigin qarastyrýǵa kelisti.
Kólik
Qazaqstan Vetnam tarapyn Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytynyń (Orta dáliz) tranzıttik-kóliktik áleýetin damytý jónindegi memleketter qabyldap jatqan sharalar týraly habardar etti jáne Vetnam tarapyna óziniń eksporttyq taýarlaryn Qazaqstan aýmaǵy arqyly ártúrli baǵyttarda jetkizý úshin Orta dálizdi paıdalaný múmkindigin zerdeleýdi usyndy.
Taraptar 2024 jylǵy 24 jeltoqsanda «Samuryq-Qazyna» UÁQ» AQ, vetnamdyq «Sovico Group» konglomeraty men onyń jergilikti seriktesi arasyndaǵy «Qazaq Air-di» satyp alý-satý mámilesi boıynsha mindetti qujattamaǵa qol qoıylýyn joǵary baǵalaıdy;
jaqyn bolashaqta eki el arasyndaǵy saýdaǵa, ınvestıtsııalarǵa, týrızmge jáne adamdar arasyndaǵy gýmanıtarlyq baılanystarǵa járdemdesý maqsatyndaǵy osy saladaǵy osyǵan uqsas yntymaqtastyqty kótermeleıdi.
Energetıka – paıdaly qazbalardy óndirý
Taraptar munaı men gazdy barlaý jáne munaı-gaz qyzmetterin usyný salalaryndaǵy yntymaqtastyqty damytýǵa;
taza jáne jańartylatyn energııany qosa alǵanda, energetıka salasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý úshin áleýetti jáne yqtımal sheshimderdi zerdeleýge;
jańa qujattarǵa qol qoıý múmkindigin kúsheıtýge;
shıkizat pen otyn kózderin ártaraptandyrý úshin óndirý salasyndaǵy yntymaqtastyqty ilgeriletýge kelisti.
Mádenıet jáne sport
Taraptar 2015 jyly qol qoıylǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń Mádenıet jáne sport mınıstrligi men Vetnam Sotsıalıstik Respýblıkasynyń Mádenıet, sport jáne týrızm mınıstrligi arasyndaǵy mádenıet jáne sport salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisimdi ilgeriletýdi jalǵastyrýǵa;
eki el arasyndaǵy mádenı, kórkemóner jáne sport delegatsııalarymen almasýdy ulǵaıtýǵa;
bir-biriniń myqty sport túrleri (fýtzal, voleıbol jáne t.b.) boıynsha sportshylar daıarlaýdy qamtamasyz etýge nıetti ekendigin bildirdi.
2025 jyly Qazaqstanda Vetnamnyń mádenıet kúnderin jáne 2026 jyly Vetnamda Qazaqstannyń mádenıet kúnderin ótkizýdiń mańyzdylyǵyn atap ótti.
Týrızm
Taraptar qol qoıylǵan qujattardy odan ári ilgeriletýdiń;
Taraptardyń árqaısysynyń týrıstik áleýetin jáne biregeı basymdyqtaryn ilgeriletýdi jandandyrýdyń;
saıasat jáne týrızmdi basqarý salasynda tájirıbemen jáne aqparatpen belsendi túrde almasý qajettiligin atap ótti.
Bilim
Taraptar 2009 jyly qol qoıylǵan Bilim salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim jáne 2011 jyly qol qoıylǵan Kelisimge ózgerister engizý týraly hattama sheńberinde yntymaqtastyqty jandandyrýǵa, onyń ishinde Taraptardyń árqaısysynyń qajettilikteri men oqý baǵyttaryna sáıkes olardyń stýdentterine granttar berý múmkindigin qarastyrýǵa;
stýdentterdiń, oqytýshylar men zertteýshilerdiń akademııalyq utqyrlyǵyn qosa alǵanda, jan-jaqty jáne turaqty yntymaqtastyqty, almasýlardyń aýqymyn keńeıtýdi, sondaı-aq Qazaqstanda da, Vetnamda da joǵary bilikti mamandardy daıarlaýda ózara is-qımyldy kúsheıtýdi kótermeleýge kelisti.
Eńbek
Taraptar 2010 jyly qol qoıylǵan Qazaqstan azamattarynyń Vetnamdaǵy jáne Vetnam azamattarynyń Qazaqstandaǵy ýaqytsha eńbek qyzmeti týraly kelisim negizinde eki taraptyń eńbek naryǵyna muqtaj salalar men sektorlarda jumys kúshimen almasýdyń aýqymyn keńeıtý múmkindikterin talqylady.
Qorshaǵan orta
Eki eldiń kóshbasshylary shóleıttený men kógaldandyrý sharalaryn qosa alǵanda, klımattyń ózgerýine den qoıý jónindegi birlesken kúsh-jigerdi arttyrýǵa;
klımattyń ózgerýine beıimdelý, qorshaǵan ortany qorǵaý jáne jasyl jelek ósirý jónindegi birlesken baǵdarlamalar men jobalardy iske asyrý múmkindigin zerdeleýge kelisti.
V. Ekijaqty óńiraralyq yntymaqtastyq pen adamdar arasyndaǵy almasýdy nyǵaıtý
Taraptar tyǵyz yntymaqtastyq ornatýdy joǵary baǵalady jáne eki el arasyndaǵy yntymaqtastyqty jergilikti deńgeıde odan ári damytýǵa kelisti, atap aıtqanda, 2012 jyly Astana men Hanoı qalalary arasynda; 2024 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysy men Bak Nın provıntsııasy arasynda; 2025 jyly Aqtaý men Da Nang qalalary arasynda, sondaı-aq osy memlekettik sapar sheńberinde basqa eldi mekender arasynda ornaǵan baýyrlastyq qatynastardy atap ótti.
VI. Óńirlik jáne halyqaralyq yntymaqtastyqty nyǵaıtý
Taraptar elder arasyndaǵy óńirlik jáne halyqaralyq uıymdardaǵy tyǵyz yntymaqtastyqty joǵary baǵalady, sondaı-aq BUU jáne basqa da halyqaralyq uıymdar sheńberinde tyǵyz ózara is-qımyl men ózara qoldaýdy jalǵastyrýǵa, óńirlik qaýipsizdik pen saıasat máseleleri jáne ózara múddeni bildiretin halyqaralyq kún tártibindegi jaǵdaılar boıynsha turaqty pikir almasýǵa nıetti;
BUU, AÓSShK, ASEM, DSU, Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq jáne basqa halyqaralyq jáne óńirlik uıymdar sheńberinde tyǵyz yntymaqtastyqty jalǵastyrýǵa kelisti. Vetnam tarapy kópir retinde áreket etýge jáne ASEAN-men, sondaı-aq ASEAN-ǵa múshe memlekettermen yntymaqtastyqty nyǵaıtýda Qazaqstanǵa qoldaý kórsetýge daıyndyǵyn rastady;
klımattyń ózgerýi, terrorızm, transulttyq qylmys sııaqty qaýipsizdiktiń dástúrli emes qaýip-qaterlerine qarsy is-qımyl jasaý, sondaı-aq jappaı qyryp-joıý qarýynyń taralýyn bolǵyzbaý úshin yntymaqtastyqty keńeıtý múmkindikterin talqylady.
Vetnam «Bakterıologııalyq (bıologııalyq) jáne ýytty qarýlar jasaýǵa, óndirýge jáne onyń qorlaryn shoǵyrlandyrýǵa tyıym salý jáne olardy joıý jónindegi konventsııany» nyǵaıtý jónindegi, onyń ishinde Bıologııalyq qaýipsizdik jónindegi halyqaralyq agenttikti qurý múmkindigi jáne basqa da ınstıtýtsıonaldyq tetikter arqyly nyǵaıtý jónindegi Qazaqstannyń kúsh-jigerin qoldaıdy.
Taraptar qorshaǵan ortany qorǵaý, shóleıttenýge qarsy kúres jáne klımattyń ózgerýine den qoıý jónindegi jahandyq kúsh-jigerge ózderiniń úlesin qosa otyryp, halyqaralyq qoǵamdastyqpen yntymaqtastyqty keńeıtýge kelisti;
halyqaralyq jáne óńirlik máseleler, onyń ishinde Ońtústik-Qytaı teńizindegi jaǵdaı týraly pikir almasty; tıisti óńirlerdegi beıbit jaǵdaıdy, qaýipsizdik pen turaqtylyqty ustap turýdyń, sondaı-aq halyqaralyq quqyq pen BUU Jarǵysy negizinde daýlardy beıbit jolmen sheshýdiń mańyzdylyǵyn atap ótti.
Bas hatshy To Lamnyń Qazaqstan Respýblıkasyna memlekettik sapary dástúrli dostyqty nyǵaıtady, eki el arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń jańa kezeńine negiz bolady jáne Qazaqstan men Vetnam arasyndaǵy óńirdegi beıbitshilik, turaqtylyq jáne damý jolyndaǵy eki el halyqtarynyń múddesi úshin tıimdi jáne praktıkalyq yntymaqtastyqtyń jańa perspektıvalaryn ashady dep kelisti.
Bas hatshy Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevqa jáne Qazaqstan halqyna memlekettik sapar barysynda joǵary dárejeli Vetnam delegatsııasyna kórsetken jyly qonaqjaılylyǵy úshin shynaıy alǵysyn bildirdi.
Birlesken málimdeme 2025 jylǵy 6 mamyrda Qazaqstan Respýblıkasynyń Astana qalasynda qazaq, vetnam jáne aǵylshyn tilderinde qabyldandy.
Aıta keteıik, Qasym-Jomart Toqaev To Lamdy І dárejeli «Dostyq» ordenimen marapattady.