Qazaqstan men Reseı sarapshylary AÓK salasyn tsıfrlandyrý máselesi boıynsha tájirıbe almasty
Qazaqstan men Reseı sarapshylary XIX óńiraralyq yntymaqtastyq forýmynda ótken paneldik sessııada AÓK-degi tsıfrlandyrý máselesin talqylady. Sessııany Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Baǵlan Bekbaýov ashty. Ol Qazaqstannyń AÓK-ne jańa tehnologııalardy qalaı engizý kerektigin aıtty, dep habarlaıdy Kazinform Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Spýtnıktik jáne kompıýterlik tehnologııalar keshenin paıdalanýdyń arqasynda qazaqstandyq fermerler ortasha ónimdiligi 13 ts/ga bolatyn astyqty 25 tsentnerge deıin aldy. Qunarlylyǵy joǵary jerlerde bul kórsetkish 40 ts/ga-dan asyp, óndiris shyǵynyn qysqartty.
Sonymen qatar respýblıkada tsıfrlyq fermalar belsendi túrde engizilip jatyr. Memlekettik qoldaýdyń kómegimen olardyń sany 4 esege, 40-tan 150-ge deıin ósti. Ósimdik sharýashylyǵynda tsıfrlyq ferma elektrondyq óris kartalaryn, GPS navıgatsııalyq júıelerin, aýmaqty baqylaý jáne kombaınǵa qol jetkizý júıelerin jáne t.b. paıdalanady. Mal sharýashylyǵynda baǵdarlamalyq qamtamasyz etetin sıyr saýý oryndary, sý, jem jáne kóńdi shyǵarýdyń avtomatty júıeleri, ýltradybystyq apparattar, janýarlardyń belsendiligin baqylaý júıeleri, saýyn robottary bar.
«Mundaı nátıjelerge salalyq aqparattyq júıelerdi jańǵyrtý arqyly qol jetkizildi. Qazaqstan – EAEO-daǵy aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn esepke alýdyń biryńǵaı júıesin qoldana bastaǵan alǵashqy el. Júıede 35 mıllıonnan astam aýyl sharýashylyǵy janýarlary tirkelgen, onda 4,5 myńǵa jýyq veterınarlyq maman jumys isteıdi», - dedi Baǵlan Bekbaýov.
Qazaqstanda 90 myńnan astam aýyl sharýashylyǵy óndirýshileriniń arnaıy elektrondyq platformasy arqyly sýbsıdııa alýy da mańyzdy. ıAǵnı protsess tolyǵymen avtomattandyrylǵan. Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler men saýdanyń basqa da qatysýshylary memlekettik mekemelerge barmaı-aq elektrondyq ilespe qujattardy ala alady. Memlekettik jer kadastrynyń avtomattandyrylǵan aqparattyq júıesi jer ýchaskeleri boıynsha elektrondyq formatta 6,5 mln málimetti saqtaıdy. Sondaı-aq AShM Reseıdegi astyq júıesiniń úlgisi boıynsha aýyl sharýashylyǵy ónimderin qadaǵalaýdyń salalyq júıesin engizýdi josparlap otyr.
«Qazaqstan Ǵarysh Sapary «UK» AQ keńistiktik derekter departamentiniń dırektory Danııar Kakpenovtyń sózinen sessııaǵa qatysýshylar aýyl sharýashylyǵyndaǵy mindetterdi sheshý úshin ǵaryshtyq monıtorıngti qoldaný týraly aqparatqa qanyqty. Máselen, jaıylymdyq jerlerdiń kosmomonıtorıngi ósimdikterdiń jaı-kúıin, tozýyn jáne ónimdiligin jyl mezgilderi boıynsha baqylaıdy. Al eger 2022 jyly 60 ákimshilik aýdanǵa monıtorıng júrgizilse, 2023 jyldan bastap Qazaqstannyń barlyq aýmaǵynda iske asyrylýda. Egistik jerlerdi baqylaý búkil eldi jáne búkil aýyspaly egis protsesin qamtıdy. Monıtorıngtiń arqasynda egis alqaby, egis alqabynyń jaǵdaıy, dándi daqyldardy jınaý derekteri anyqtalady.
Budan bólek, Qazaqstanda sýbsıdııalaýdyń biryńǵaı memlekettik aqparattyq júıesi arqyly sýbsıdııa alýǵa ótinimdi negizdeý úshin aýyl sharýashylyǵy jerleri boıynsha geokeńistiktik derekterdi berý úshin agrospace platformasy jumys isteıdi. AGROSPACE - te aýyl sharýashylyǵy óndirisiniń shekaralary men alańdaryn rastaýǵa, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdiń derbes derekterin engizýge jáne túzetýge baılanysty bıznes-protsester jolǵa qoıylǵan. Telegram arnasy arqyly t.me/agrospace_kz fermerlerge platformada jumys isteýge jedel keńes beriledi jáne oqytylady.
Kelesi sessııada «AÓK Ekonomıkalyq saıasat taldaý ortalyǵy» JShS tóraǵasynyń orynbasary Shalqar Amanturov mal sharýashylyǵyn qadaǵalaý týraly baıandama jasady. Spıker búgingi tańda Qazaqstannyń AÓK-de 5 aqparattyq júıe qoldanylatynyn habarlady: «Aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn birdeılendirý (ÓIS); respýblıkalyq mal sharýashylyǵynyń aqparattyq-taldaý júıesi (ÓIS); memlekettik jer kadastrynyń avtomattandyrylǵan aqparattyq júıesi (MJK); agroónerkásip kesheni salalaryn basqarýdyń biryńǵaı avtomattandyrylǵan júıesi (EASÝ); Sýbsıdııalaýdyń biryńǵaı memlekettik aqparattyq júıesi (EGISS).
Spıker «ATsEP» JShS qazaqstandyq mal sharýashylyǵy úshin mańyzdy eski júıelerdi pysyqtap, jańa júıelerdi ázirlegenin aıtty. Olar: Vetlab (veterınarııalyq zerthanalyq zertteýler), RPO (a/sh janýarlardyń asa qaýipti aýrýlarynyń oshaqtary), protsessıngtik ortalyq (janýarlardyń jeke nómirlerin generatsııalaý jáne berý jáne olardyń monıtorıngi, "veterınarııalyq-sanıtarııalyq saraptama" (soıý pýnktterinde espertıza aktilerin berý jáne olardyń monıtorıngi), Vetmobile (mobıldi qosymsha veterınarııalyq dárigerler úshin), Torttulik (aýyl sharýashylyǵy janýarlarynyń ıelerine arnalǵan mobıldi qosymsha).
Rosselhoznadzor basshysynyń orynbasary Svetlana Alekseevanyń baıandamasynan sessııaǵa qatysýshylar tsıfrlyq júıelerdiń aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń qaýipsizdigin basqarýda qalaı jumys isteıtinin bildi. Spıkerdiń aıtýynsha, Rosselhoznadzor men QR AShM Veterınarııalyq baqylaý jáne qadaǵalaý komıteti arasyndaǵy ıntegratsııalyq protsester áli aıaqtalǵan joq. Eki eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin olar buryn birlesip bekitken jáne veterınarııa jáne fıtosanıtarııa salasynda júzege asyratyn ıntegratsııa josparlaryn qaıta pysyqtaǵan jón. Qorytyndylaı kele, Svetlana Alekseeva Baǵlan Bekbaýovqa áriptesteriniń tsıfrlyq júıelerin muqııat zerdeleý úshin mamandarmen almasý týraly usynys jasady.
Paneldik sessııanyń qorytyndysy agroónerkásip keshenin damytý perspektıvalaryn jáne tsıfrlandyrýsyz bul sala budan bylaı uzaqqa barmaıtyndyǵy talqylandy. Qazaqstan men Reseı mamandary aýyl sharýashylyǵyndaǵy mańyzdy jetistiktermen almasýǵa jáne qolda bar tehnologııalardy birlesip jaqsartýǵa kelisti. Óıtkeni eki eldiń AÓK bir-birimen tyǵyz baılanysty.
