Qazaqstan kórshiles elderdiń sý resýrstaryna táýeldilikti azaıtýdy josparlap otyr
QR Premer-Mınıstri Álıhan Smaıylovtyń tóraǵalyǵymen ótken Qazaqstan Sý keńesiniń otyrysynda sý sharýashylyǵy ınfraqurylymyn jańǵyrtý jáne sý resýrstaryn basqarý júıesin jetildirý máseleleri talqylandy, dep habarlaıdy Kazinform.
Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstri Nurjan Nurjigitov atap ótkendeı, búgingi tańda Qazaqstannyń sý qory 102,3 tekshe shaqyrymdy quraıdy. Onyń 54%-y el aýmaǵynda qalyptasady, al qalǵan 46%-y kórshiles elderden keledi. Ekonomıkanyń qajettilikteri úshin jyldyq sý tutyný shamamen 25 tekshe shaqyrymdy quraıdy. Onyń 65%-y aýyl sharýashylyǵyna, 25%-y ónerkásip qajettilikterine jumsalady.
Jalpy, túgendeý nátıjeleri boıynsha elimizde 17 736 ózen jáne ýaqytsha sý aǵyndary,4 024 kól, 4 540 jerasty sý ken oryndary, 13 175 sý sharýashylyǵy qurylymdary bar.
Eldiń sý qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne onyń tapshylyǵy máselesin sheshý úshin Sý salasyn damytýdyń 2023-2025 jyldarǵa arnalǵan keshendi josparynyń jobasy ázirlendi. Ol sý qoımalaryn salý jáne kúrdeli jóndeý, gıdrotehnıkalyq qurylystardy, ırrıgatsııalyq júıeler men toptyq sý qubyrlaryn rekonstrýktsııalaý boıynsha birqatar shuǵyl sharalardy qamtıdy.
Keshendi jospardy iske asyrý sý resýrstaryn 3,7 tekshe shaqyrymǵa, al sýarmaly jer kólemin – 2,2 mln gektarǵa deıin ulǵaıtýǵa, egindik sýynyń jyl saıynǵy shyǵynyn 3 tekshe shaqyrymǵa azaıtyp, 55 myńnan turǵyny bar 41 eldi mekendi sýmen qamtamasyz etýge múmkindik beredi.
Máselen, 2024-2026 jyldary 9 oblysta kólemi 2,4 tekshe shaqyrym bolatyn 20 jańa sý qoımasynyń qurylysyn bastaý josparlanyp otyr. Bul sýarmaly jer kólemin 250 myń gektarǵa ulǵaıtýǵa, 137 myń turǵyny bar 70 aýyldyq eldi mekendi sý basý qaýpin azaıtýǵa jáne Qazaqstannyń kórshiles elderdiń sý resýrstaryna táýeldiligin orta eseppen 25%-ǵa tómendetýge yqpal etedi.
Sonymen qatar 9 oblysta kólemi 1,9 km3 qoldanystaǵy 15 sý qoımasyn kúrdeli jóndeý jumystary bastalady. Bul qosymsha 74 myń gektar sýarmaly jerlerdi sýmen qamtamasyz etip, 70 myń turǵyny bar 64 eldi mekendi sý basý qaýpin azaıtady.
Sonymen qatar ırrıgatsııalyq júıelerdi rekonstrýktsııalaý, sýarý arnalaryn tsıfrlandyrý, Q.Sátbaev atyndaǵy strategııalyq kanaldy jańǵyrtý jumystary jáne t. b. júrgiziletin bolady.
Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerin sý únemdeý tehnologııalaryn qoldanýǵa yntalandyrý úshin sýarý júıelerin salýǵa, sondaı-aq tamshylatyp jáne jańbyrlatyp sýarý jabdyqtaryn satyp alýǵa arnalǵan shyǵystardy sýbsıdııalaý úlesin 50%-dan 80%-ǵa deıin arttyrý josparlanǵan. Bul 2026 jylǵa qaraı ońtústik óńirlerde sý únemdeý tehnologııalaryn qoldana otyryp, sýarmaly jer kólemin 42%-ǵa (613,6 myń ga) deıin ulǵaıtýǵa jáne 1,5 km3 sýdy únemdeýge múmkindik beredi.
Premer-Mınıstr josparlanǵan is-sharalardy iske asyrýǵa otandyq kompanııalardy, onyń ishinde qurylys materıaldaryn óndirýshilerdi belsendi tartý, al tutynylatyn sý kólemin anyqtaý úshin ǵaryshtyq monıtorıng tehnologııalaryn damytýdy jalǵastyrý qajet ekenin atap ótti.
Taǵy bir mańyzdy baǵyt – aýyl sharýashylyǵy salasynda sýdy tıimdi paıdalaný.
«Biz jyl saıyn 150 myń gektar sýarmaly alqapqa sý únemdeý tehnologııalaryn engizýge tıispiz. Qazir jylyna 40-50 myń gektar ǵana qamtylýda. Bul rette, sý tapshylyǵynan eń kóp zardap shegip otyrǵan ońtústik óńirlerde únemdeý tehnologııalaryn engizý kólemi jetkiliksiz. Jyl sońyna deıin sý únemdeý tehnologııalaryn qoldanýdy yntalandyrýdyń naqty tetikterin ázirleý qajet», — dedi Álıhan Smaıylov.
Sonymen qatar Úkimet basshysy kóptegen máseleniń sheshimin tappaı otyrǵanyn atap ótti. Olardyń qatarynda Ulttyq gıdrogeologııalyq qyzmetti qurý, «Qazsýshar» RMK-ny reformalaý, Kaspıı teńiziniń problemalary boıynsha ınstıtýt qurý, sondaı-aq sýarýǵa arnalǵan tarıfterdi bekitý boıynsha, jerdi gıdromelıoratsııalaý jáne jerasty sýlarynyń monıtorıngi boıynsha fýnktsııalardy berý, jalpy sý salasyn tsıfrlandyrý máseleleri sheshilmegen. Osyǵan baılanysty Úkimet basshysy atalǵan baǵyttardaǵy jumysty jedeldetýdi tapsyrdy.
