Qazaqstan-Qytaı kelisimderi: qandaı jobalar iske asyp jatyr
Byltyr qazan aıynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Qytaıǵa resmı sapary aıasynda eki el birlese atqaratyn jobalarǵa negizdelgen birqatar qujatqa qol qoıylǵan bolatyn. Atap aıtqanda, jalpy quny 16,54 mıllıard dollar bolatyn 30 kommertsııalyq qujatta ınvestıtsııalyq, saýda kelisimderi, óndiris tehnologııasyn berý, kredıt jelisin ashý sekildi baǵyttar qamtyldy. Qazaqstan Prezıdentiniń qatysýymen qol qoıylǵan qujattar negizindegi jobalar qazir qalaı iske asýda? Kazinform tilshisi sholyp kórdi.
Jańa zaýyttar boı kótermek
Qazaqstan men Qytaı - shıkizat óndirisi men tasymalynda belsendi odaqtas. Kórshi el úshin shıkizat kózderi ekonomıkanyń basty qozǵaýshy kúshi sanalatyny belgili. Óz kezeginde bul Qazaqstan tarapyna da paıdaly.
Joǵaryda atalǵan kommertsııalyq qujattardyń biri – Tereftal qyshqylyn óndirý jobasynyń aldyn ala tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdemesin ázirleý jóninde «QazMunaıGaz» UK» AQ men SINOPEC arasyndaǵy kelisim. Odan beri qos tarap kelisim negizinde jan-jaqty taldaýlar júrgizip, jobanyń bolashaǵy jaıynda aqyldasqan bolatyn.
2 shildede Astanada Qazaqstan-Qytaı iskerlik keńesiniń 7-shi otyrysy ótti. Dál osy jıynda «QazMunaıGaz» ben «SIBÝR Holdıng» jáne Sinopec Overseas Investment Holding «Sılleno» jobasyna qatysty hattamaǵa qol qoıdy.
Endi taraptar kóp uzamaı Atyraý oblysynda «Sılleno» jobasyn bastaıdy. Qýaty 1,25 mln tonna polıetılen óndirýge jetetin alǵashqy ıntegratsııalanǵan gaz-hımııa keshenin salý úshin túpkilikti ınvestıtsııalyq bıýdjetti kelisý nıetin rastady. Qujatqa «QazMunaıGaz» UK AQ basqarma tóraǵasy Ashat Hasenov, «SIBÝR» JShQ basqarma tóraǵasy – bas dırektory Mıhaıl Karısalov jáne Sinopec dırektorlar keńesiniń tóraǵasy ıÝnshen Ma qol qoıǵan.
Bul joba munaı-gaz hımııasy salasyn damytýdaǵy mańyzdy qadam bolǵaly tur. Ony iske asyrý el ekonomıkasyna mýltıplıkatıvti áser berip, jalpy ishki ónim kórsetkishiniń 1,2 paıyzǵa ósýine múmkindik bermek.
Sondaı-aq polıetılennen jasalǵan buıymdar óndirý salasynda shaǵyn jáne orta bıznes úshin jańa múmkindikter ashylady. Saıyp kelgende, el ekonomıkasyn damytýǵa úlken serpin bolýǵa tıis. Máselen, qurylys kezeńinde barlyǵy 8 myńǵa jýyq, zaýyt iske qosylǵanda 800-ge jýyq jańa jumys orny ashylady dep josparlanǵan. Polıetılen kúndelikti ómirde, qurylys salasynan bastap medıtsına buıymdaryn jasaýda jıi qoldanylady.
Kezekti qujat – «CASPI BITUM» BK» JShS zaýytynyń munaı óńdeý qýatyn jylyna 1,5 mıllıon tonnaǵa deıin jetkizý jobasyn ilgeriletý jóninde «QazMunaıGaz» UK» AQ men CITIC Group arasyndaǵy ózara kelisim. Qos tarap qazir jobalaý jumystaryn bastap ketken.
«QazMunaıGaz» baspasóz qyzmetiniń dereginshe, ulttyq kompanııanyń basqarma tóraǵasy Ashat Hasenov CITIC Group qytaı kompanııasynyń dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Sı Gýohýamen jáne CITIC Resources Holdings Limited bas atqarýshy dırektory Hao Veıbaomen kezdesip, máseleni jan-jaqty talqylaǵan.
Ótken jyly Qytaıdyń NJPEC ınstıtýty joba boıynsha aldyn ala tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdeme ázirlep, zaýyttyń tehnıkalyq aýdıtyn júrgizgen. Bıyl mamyrda qurylys boıynsha RS-kelisimshart jasalypty. Zaýyt 2025 jyly iske qosylmaq.
Ortalyq Azııadaǵy eń iri ortalyqtyń biri ashylady
Qujattardyń ishinde «Qazposhta» AQ men YTO Express Group arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim de bar. Taıaýda osy taqyryp boıynsha Saýda jáne ıntegratsııa mınıstri Arman Shaqqalıev pen YTO Express Co. basqarma tóraǵasy ıÝ Veıtszıa kezdesti.
Jıynda Ortalyq Azııadaǵy eń iri elektrondy saýda taratý ortalyqtarynyń biri Qazaqstanda ashylatyny málim boldy. Bul ortalyq taýarlardy jedel óńdeýdi jáne EO, EAEO jáne Ortalyq Azııa elderine jetkizilýin qamtamasyz etpek. Sondaı-aq ıntellektýaldyq IT-sheshimderdi engizý, logıstıkalyq úderisterdi tolyq avtomattandyrý, kedendik súıemeldeý jumystary rettelmek.
Vedomstvo dereginshe, Qazaqstandaǵy elektrondyq saýda naryǵy jyl saıyn 20 paıyzǵa ósýde.
«Qytaıdyń elektrondy saýda naryǵy óziniń aýqymymen tań qaldyrady, onda satylymdardyń 70 paıyzdan astamy onlaın júzege asyrylýda. Qazaqstan óziniń tıimdi geografııalyq ornalasýymen halyqaralyq elektrondy saýdanyń negizgi tranzıttik aımaǵyna aınalýǵa umtylady. Qazposhtamen birlesken Qazaqstanda taratý ortalyǵyn qurý jobasy transshekaralyq saýdany damytýǵa jańa serpin beredi», – degen Qazaqstannyń Saýda mınıstri.
YTO Express Co. basqarma tóraǵasy ıÝ Veıtszıa bul jobanyń búkil óńirdi qamtıtyn Ortalyq Azııadaǵy jalǵyz joba ekenin atap ótti. Kompanııa birqatar elde taǵy 5 taratý ortalyǵyn salýdy josparlap otyr. Qorytyndysynda joba ekonomıkalyq baılanystardy nyǵaıtý men halyqaralyq onlaın saýdany damytý jolyndaǵy mańyzdy qadam sanalmaq.
Logıstıka jelileri damymaq
Eń mańyzdy qujattardyń qatarynda «Qazaqstan Temir Joly» UK» AQ men CRRC Corporation Limited arasyndaǵy yntymaqtastyq jáne CRRC Corporation Limited ónimderin satyp alý týraly kelisim bar. 2 shildedegi Qazaqstan-Qytaı Іskerlik keńesi sheńberinde «QTJ» men qytaılyq kompanııalar arasynda birqatar qujattarǵa qol qoıylǵany málim boldy.
Atap aıtqanda, «QTJ» men «Lıanıýngan porty» Aqtaý porty bazasynda konteınerlik hab salýǵa ınvestıtsııalar týraly kelisken. Birlesken joba konteınerlik júkterdi óńdeý jáne tıep jóneltý boıynsha qyzmetter keshenin kórsetý úshin Aqtaý portyndaǵy qoldanystaǵy ınfraqurylymnyń tıimdiligin arttyrýǵa múmkindik beredi.
Sondaı-aq «KTZ Express», reseılik «Slavtrans-Servıs» jáne qytaılyq Xi'an Free Trade Port arasynda konteınerlik tasymaldar boıynsha kelisim jasalǵan. Bul logıstıkany edáýir jedeldetýge, elektrondyq saýdany damytýǵa, kedendik rásimderdi jeńildetip, saýda kedergilerin azaıtýǵa jol ashady.
Osy kezde «QTJ» men CRRC kelisimi sheńberinde alǵashqy manevrlik lokomotıvter Altynkól stantsııasyna tolyq jetkizilgeni jarııalandy. Kelisim sheńberinde 100 manevrlik jáne 100 magıstraldyq lokomotıv jetkizilip, Qazaqstanda jyljymaly quramǵa qyzmet kórsetý servıstik ortalyqtaryn ashý jáne ınjınırıngtik ortalyq qurý josparlanǵan. Manevrlik teplovozdar Qazaqstannyń klımattyq jaǵdaılaryn eskere otyryp jasalǵan, –40°C-tan +50°C-qa deıingi temperatýrada jumys isteı alady, salmaǵy 135 tonna. Ári dızel-generator qondyrǵysy QR-da qabyldanǵan ekologııalyq standarttarǵa sáıkes keledi.
Al gıbrıdti lokomotıv óndirisi 2025 jyly qolǵa alynbaq. Jobadan kúter úmit kóp, sebebi CRRC Corporation Limited álemdegi eń iri temirjol kóligin óndirýshi, álemdegi lokomotıv óndirisi naryǵynyń shamamen 50 paıyzyna ıelik etedi.
