Qazaqstan kıik múıizin eksporttaıtyn boldy

ASTANA. KAZINFORM – Samarqandta ótken CITES Konventsııasy taraptarynyń 20-shy konferentsııasynda tek túrdiń qazaqstandyq popýlıatsııasynan shyǵatyn kıik múıizine nóldik eksporttyq kvotany alyp tastaý týraly sheshim qabyldandy, dep habarlady Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi.

Kıiktiń múıizine nóldik eksporttyq kvotany alyp tastaý boıynsha ulttyq ustanymdy ilgeriletý úshin Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaevtyń basshylyǵymen Qazaqstan Respýblıkasynyń keńeıtilgen delegatsııasy quryldy, onyń quramyna CITES ákimshilik jáne ǵylymı organy - Orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıteti, QR ǴJBM ǴK «Zoologııa ınstıtýty» ShJQ RMK, sondaı-aq «Ohotzooprom «ÓB» RMQK, Qazaqstan bıoalýantúrlilikti saqtaý assotsıatsııasy (ASBK) Ulttyq tsıfrlyq tańbalaý jáne qadaǵalaý júıesi máseleleri boıynsha saraptamalyq qoldaýdy qamtamasyz etken - Tabiǵi Orta jáne «Qazaqtelekom» AQ ókilderi kirdi.

5 jeltoqsanda taraptar konferentsııasynyń resmı jabylý rásiminde CITES Bas hatshysy Ivonn Igýero kıikti saqtaýdaǵy Qazaqstannyń tabystaryn atap ótip, osy tabys elimizge túrdiń derıvattarymen halyqaralyq saýdany qaıta bastaýǵa múmkindik bergenin atap ótti.

«Túrdi qorǵaý jónindegi dáıekti kúsh-jigerdiń arqasynda Qazaqstanda kıiktiń sany tarıhı kezeńnen - 21 myńnan 4 mıllıonnan astam basqa deıin ósti. Bul keremet nátıje túrdiń uzaq merzimdi turaqtylyǵyna senimdilik uıalatady jáne taraptarǵa saqtyq, qatań baqylanatyn tásil kezinde Qazaqstannan derıvattardyń halyqaralyq saýdasyn qaıta bastaýǵa kelisýge múmkindik berdi», - dedi ol.

Nóldik kvotany alyp tastaý týraly usynys tek qana qorǵaý modelinen ǵylymı negizdelgen, ornyqty paıdalanýǵa kóshýdiń jańa kezeńi, onda kez kelgen paıdalaný tıimdi baqylaý júıesi bolǵan kezde derıvattardyń (múıizderdiń) baqylanatyn zańdy saýdasyn qosa alǵanda, túri jáne onyń mekendeý ortasy úshin qaýipsiz bolyp qala beredi.

Qazaqstan múıizben retteletin halyqaralyq saýdadan túsetin kiristerdi bıologııalyq ártúrlilikti saqtaýǵa, ekojúıelerdi monıtorıngileýge jáne qalpyna keltirýge baǵyttaý mindettemesin rastady.

Konsensýsqa qol jetkizý aldynda jıyrmasynshy taraptar konferentsııasyna deıin bastalǵan jáne konferentsııa aıasynda jalǵasqan keńesterdiń keń serııasy boldy, onda qatysýshy eldermen, óńirlik toptarmen, halyqaralyq uıymdarmen jáne jetekshi táýelsiz sarapshylarmen ekijaqty kezdesýler qarqyndy ótkizildi.

Konferentsııa aıasynda Qazaqstan delegatsııasy 31 ekijaqty kezdesý ótkizdi, onyń ishinde 22-si elder jáne úkimetaralyq delegatsııalarmen, 9-y halyqaralyq uıymdarmen.

Qazaqstan delegatsııasy sondaı-aq óńirlik alańdarda: Azııa toby elderiniń, Afrıka men arab elderiniń 3 keńesinde ótinimdi qoldaý máselelerin belsendi pysyqtady.

Qazaqstan delegatsııasynyń konsýltatsııalyq protsesiniń ashyq, dáleldi jáne seriktestik sıpaty eldiń halyqaralyq ustanymyn nyǵaıtty, oń halyqaralyq ımıdjdi qalyptastyrýǵa yqpal etti jáne CITES taraptarynyń oń sheshiminiń negizgi faktory boldy, onyń sheńberinde Qazaqstannyń usynysy qaraldy.

CITES taraptarynyń daýys berý qorytyndysy boıynsha 111 el qoldady (94%), 7 el qarsy (Mońǵolııany qosa alǵanda) boldy.

Qazaqstan sondaı-aq kıik popýlıatsııasyn turaqty basqarý bıoártúrlilik jónindegi Kýnmın-Monreal jahandyq negizdemelik baǵdarlamasynyń qısyny men maqsattaryna sáıkes keletinin atap ótti, sonyń ishinde:

• ekojúıelerdiń tutastyǵyn saqtaý (1-mindet),
• tozǵan jerler men jaıylymdardy qalpyna keltirý (2-mindet),
• álsiz dalalyq jáne shóldi ekojúıelerge júktemeni azaıtý kezinde jabaıy faýnany turaqty paıdalaný (5-mindet).

Aıta keteıik, Úkimet kıik sanyn retteý jáne múıizderin tańbalaý máselesin qarady.