Qazaqstan ǵylymynyń bolashaǵy Astanada álemdik sarapshylarmen talqylanady
ASTANA. KAZINFORM – Jasandy ıntellekt, nanomaterıaldar jáne ǵylymı jetistikterdi kommertsııalandyrý – osy jáne ózge de ózekti máseleler 19-21 qyrkúıek kúnderi elordada ótetin NU ARC-2024 ǵylymı-tájirıbelik konferentsııasynda jan-jaqty talqyǵa túspek.
Aıta keterligi, Áleýmettik damý qorynyń qoldaýymen NU uıymdastyrǵaly otyrǵan is-shara akademık Qanysh Sátbaevtyń 125 jyldyǵyna arnalady. Osy rette NU-dyń ǵylymı-zertteý jónindegi vıtse-provosty Chester ıAblonskıdi sózge tartyp, aldaǵy kúnderi ótetin halyqaralyq is-shara jaıynda bilgen edik.
- Aldymen konferentsııanyń ereksheligine toqtalyp ótseńiz…
- Biz pánaralyq kózqarasqa nazar aýdaramyz. Bul tar beıindi is-shara emes, munda ártúrli sala mamandary bas qosady. Biz Qazaqstan ǵylymynyń bolashaǵyn qalyptastyrýǵa kómektesetin bilim almasý alańyn qurýǵa úmittenemiz. Qatysýshylar úsh kúndik qyzý talqylaý men zertteýlerge kýá bolady.
- Qaı baǵytta talqylaýlar júredi ?
— Nanomaterıaldar men jasandy ıntellekt – basty taqyryptardyń biri bolmaq. Álemniń jetekshi ýnıversıtetteriniń ǵalymdary, onyń ishinde MIT, Lıverpýl ýnıversıteti, Sıngapýr Ulttyq ýnıversıteti jáne basqalary ózderiniń jetistikterimen bólisedi. Biz optıkalyq, magnıttik materıaldardy jáne olardyń energetıka, katalız ben bıomedıtsınada qoldanylýyn talqylaımyz. NU janyndaǵy Aqyldy júıeler jáne jasandy ıntellekt ınstıtýty (ISSAI) AI salasyndaǵy ázirlemelerdi usynady.
- Jalpy konferentsııa ǵalymdar arasyndaǵy yntymaqtastyqqa qalaı áser etedi dep oılaısyz ?
— Bizdiń basty maqsattarymyzdyń biri de sol. Qatysýshylar basqa saladaǵy áriptesterimen baılanys ornatyp, jańa birlesken jobalarǵa jol ashady dep senemiz. Plenarlyq otyrystar NU-dyń negizgi ǵylymı basymdyqtaryn qamtıdy. Mysaly, Northwestern University-den keletin Djon Rodjers jasyl elektrondy qurylǵylardyń tujyrymdamasyn usynady. Al University of New South Wales professory Vına Sahadjvalla qaldyqtardy «jasyl materıaldarǵa» qaıta óńdeý týraly aıtady. Ol – qaldyqtardy qaıta óńdeý ǵylymynda tóńkeris jasaǵan, halyqaralyq deńgeıde tanymal materıaldy zertteýshi ǵalym, ınjener jáne ónertapqysh.
- Ǵylymı jobalardy kommertsııalandyrý máselesi de talqyǵa túsedi, solaı ma ?
- Árıne, sózsiz talqylanady. Bul másele Qazaqstan úshin ózekti jáne biz zertteýlerin kommertsııalandyrýda tabysqa jetken sarapshylardy da shaqyrdyq. Sondaı-aq, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbek pen bilim berý salasyndaǵy basqa da jetekshilerdiń qatysýymen paneldik sessııa ótedi. Olar HHІ ǵasyrda ýnıversıtetti qalaı basqarý kerektigin aıtyp beredi.
- Konferentsııa alańynda taǵy da qandaı is-sharalar ótkizý josparlanyp otyr ?
- Menińshe, Three Minute Thesis baıqaýynyń fınaly erekshe qyzyǵýshylyq týdyrmaq. Bul – Kvınslend ýnıversıtetinde (Avstralııa) ázirlengen akademııalyq zertteý konkýrsy. Doktoranttar óz zertteýleriniń mánin úsh mınýt ishinde aýdıtorııaǵa jetkize bilýi tıis. Kazir bul halyqaralyq deńgeıde tanylǵan konkýrsqa aınaldy. Jeńimpazdar zertteýlerine granttar alady. Bul ártúrli saladaǵy álemge áıgili ǵalymdardyń, eń bastysy, Qazaqstannyń túrli ýnıversıtetindegi áriptesterimizdiń qatysýymen osyndaı deńgeıde ótkizilip otyrǵan respýblıkadaǵy tuńǵysh halyqaralyq konferentsııa ekenin erekshe atap ótkim keledi.
