Qazaqstan birinshi ıadrolyq energetıka sammıtine qatysty
BRıÝSSELЬ. KAZINFORM – Beısenbi kúni Brıýsselde qazaqstandyq delegatsııanyń qatysýymen birinshi ıadrolyq energetıka sammıti ótti.
Belgııa úkimeti Atom energııasy jónindegi halyqaralyq agenttikpen (MAGATE) birlesip uıymdastyrǵan sammıtke Qazaqstannyń Belgııadaǵy Elshisi Marǵulan Baımuhan men «Qazatomónerkásip» UK» AQ tóraǵasy Meıirjan ıÝsýpov qatysty.
Sammıtke 22 memleket pen úkimet basshylary, Eýropalyq keńestiń, Eýropalyq komıssııanyń prezıdentteri, mınıstrler, sondaı-aq 300-den astam halyqaralyq uıymnyń, transulttyq kompanııalardyń, dıplomatııalyq mıssııalardyń jáne sarapshylyq toptardyń basshylary qatysty. Іs-sharaǵa Belgııanyń premer-mınıstri Aleksandr de Kroo men MAGATE bas dırektory Rafael Marıano Grossı tóraǵalyq etti.
Sammıttiń maqsaty – klımattyń ózgerýiniń jahandyq máselelerin sheshýdegi, energetıkalyq qaýipsizdikti arttyrýdaǵy jáne ekonomıkalyq damýdy yntalandyrýdaǵy atom energetıkasynyń rólin talqylaý.
Aıta keteıik, Sammıt 2023 jyly jeltoqsanda Dýbaıda ótken BUU-nyń Klımattyń ózgerýi jónindegi konferentsııasynyń (COP28) qorytyndysynda atap ótilgen basqa da tómen kómirtekti energııa kózderimen qatar atom energetıkasynyń mańyzdylyǵynyń artýy aıasynda ótip jatyr.
Іs-sharany ashqan Aleksandr de Kroo energetıkalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýde atom energetıkasynyń mańyzdylyǵyn atap ótse, MAGATE bas dırektory Rafael Marıano Grossı bul sammıt álemdik ınvestıtsııany qajet etetin atom energetıkasy úshin betburys kezeńi bolýy kerektigin aıtty.
Eýropalyq keńes tóraǵasy Sharl Mıshel «naǵyz energetıkalyq odaq» qurý qajettigin aıtyp, bul máselede ıadrolyq energııa sheshýshi ról atqara alatynyn atap ótti. Eýropalyq komıssııa prezıdenti Ýrsýla fon der Lıaıen atom energetıkasy EO-da 22% úlespen elektr energııasyn óndirýdiń negizgi kózi bolyp qala beretinin atap ótti jáne salaǵa jańa ınvestıtsııalardy qamtamasyz etýdi mańyzdy dep sanaıdy.
«Qazatomónerkásip» UAK» AQ prezıdenti Meıirjan ıÝsýpov «Energııa resýrstaryn úzdiksiz jetkizýdi qamtamasyz etý» taqyrybyndaǵy dóńgelek ústelge qatysty. Qazaqstan – tabıǵı ýran óndirýden álemde kóshbasshy (2022 j. – 43%), ýran qory boıynsha da ekinshi orynda (2021 j. – 13%). Sonymen qatar Qazaqstan – Eýropa naryǵyna tabıǵı ýrannyń negizgi jetkizýshisi (úlesi shamamen 27%).
QR Elshisi Marǵulan Baımuhan Kazinform tilshisine sammıt barysynda atom ónerkásibindegi túrli ózekti taqyryptar boıynsha pikirtalas bolǵanyn aıtty.
«Sammıtte damýshy elder úshin ıadrolyq tehnologııalardyń qoljetimdiligi týraly aıtyldy. Túrli salalarǵa arnalǵan jobalardy qarjylandyrý, sonyń ishinde atom ónerkásibindegi ınnovatsııalar, olardy tamaq ónerkásibi, aýyl sharýashylyǵy jáne medıtsına salalarynda qoldaný máseleleri sóz boldy. Sondaı-aq salanyń máseleleri talqylandy. Osylaısha, búginde atom ındýstrııasynda tipti kadrlar men biliktiliktiń belgili bir tapshylyǵy baıqalady. Búkil álemde atom elektr stantsııalarynyń nemese shaǵyn modýldik reaktorlardyń aýqymyn keńeıtý qajettiligi týyndady. Sonymen qatar kóptegen elder, ásirese Eýropa elderi «jasyl energııa» energııa baǵasynyń turaqtylyǵyn saqtaýǵa kómektesedi dep esepteıdi», - dedi ol.
Qatysýshylar beıbit atom energetıkasy salasyndaǵy halyqaralyq yntymaqtastyqtyń mańyzdylyǵyna toqtalyp, MAGATE-niń jetekshi uıym retindegi róli erekshe atap ótildi.
«Búgingi talqylaý kóptegen elderdiń atom energetıkasyn damytyp, jańa modýldik reaktorlar salýyna alyp keledi dep oılaımyn. Qoldanystaǵy ıadrolyq reaktorlar jańartylady. Osynyń barlyǵy búginde atom energetıkasynyń jańa qýatqa ıe bolyp jatqanyn ańǵartady. Biraq, sonymen birge, jańa syn-qaterler, sonyń ishinde qazirgi zamanǵy atom energetıkasynda belgili bir ǵylymı ázirlemelerdiń joqtyǵyn taǵy da qaıtalaımyn. Brıýsseldiń pikirinshe, bul kóptegen damýshy elder úshin jahandyq másele. Atom energetıkasy kómirtegi beıtaraptyǵyn qamtamasyz etý, ekologııalyq táýekelderdi azaıtý jáne kómirtegi shyǵaryndylaryn azaıtýdyń mańyzdy elementi ekenin barlyǵy taǵy da atap ótedi. Biz, Qazaqstan álemdik naryqtaǵy negizgi jetkizýshi bola otyryp, kóptegen elder úshin jahandyq deńgeıdegi mańyzdy seriktespiz», - dep atap ótti QR Elshisi.
