Qazaq jylqy sharýashylyǵy ınstıtýtyn salatyn jer áli tabylmady
AQTÓBE. KAZINFORM — Byltyr Aqtóbede jylqy sharýashylyǵy ınstıtýty qurylyp, qujattary bıyl ǵana rásimdeldi. Instıtýt Aqtóbe qalasynda ornalasyp, onda 100-den astam adam jumys isteıdi. Kazinform tilshisi jobanyń qalaı iske asyryla bastaǵanyn oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasy basshysynyń orynbasary Aısultan Keńbeıilovten surap bildi.
— Ótken jyly Aqtóbede jylqy sharýashylyǵy ınstıtýtynyń qurylǵany belgili. Jańa ınstıtýt quryldy, qazir qandaı jumys atqarylyp jatyr?
— Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev aýyl sharýashylyǵy qyzmetkerleriniń birinshi forýmynda Jylqy sharýashylyǵy ınstıtýtyn qurýdy tapsyrdy. Sol tapsyrmaǵa sáıkes byltyr qarasha aıynda Qazaq jylqy sharýashylyǵy jáne jem-shóp óndirý ınstıtýty quryldy. Bul burynǵy Aqtóbe aýyl sharýashylyǵy tájirıbe stansasynyń negizinde jumys isteıdi. Jaýapkershiligi shekteýli seriktestik Ulttyq agrarlyq ǵylymı-bilim berý ortalyǵyna qaraıdy. Úlestiń 51% osy ortalyqqa, al qalǵan 49% Aqtóbe oblysy ákimdigine tıesili. Onyń ishinde oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasy jaýapty. Ulttyq agrarlyq ǵylymı-bilim berý ortalyǵy ǵylymı jumystarǵa, jergilikti atqarýshy organ materıaldyq-tehnıkalyq baza men ony qamtamasyz etýge jaýapty. Aqtóbe aýyl sharýashylyǵy tájirıbe stansasynyń bazasynda ashylǵan soń aldymen sol mekemeniń berejaǵy (mekeme berejaǵy 70 mln teńgege jetken-red.) túgel demeýshi esebinen ótelip, múlik kepilden shyǵarylyp, alym-berim jasaldy. Bul jumys alty aıǵa sozyldy.
— Endigi qadam…
— Qazir Jol kartasy bekitildi. Jol kartasynda 50-ge jýyq ereje bar. Endi ınstıtýttyń shtat kestesi anyqtalyp, jumysty jetildire túsemiz. Ázirge jer telimniń qaı jerden bólinetini naqtylanyp jatyr. Intıtýt bolǵan soń onda ákimshilik ǵımaraty, ıppodrom, ǵalymdarǵa arnalǵan turǵyn úı, zerthanalar ornalasady. Jylqyǵa arnalǵan qora bolady, sáıkesinshe jylqy da satyp alynady. Bálkim ıppodrom ornalasqan aýmaq tańdalady nemese tyń jer bólinedi. Úlken keshenniń jumystaryna demeýshiler qarjysy da tartylady. Tek ınstıtýt aýmaǵynda emes, sharýashylyqtarda ǵylymı zertteý júredi. Ol úshin aldyn ala kelisim jasalady.
— Instıtýtta qandaı jumystar atqarylady?
— Maqsat — qazaq jylqysynyń tuqymyn saqtap qalý, jetildirý, tirkeý. Sonymen birge genetıkasyn zertteý, sharýashylyqty oń jolǵa qoıý. Kúrish Qyzylordada, maqta Túrkistanda, astyq elimizdiń soltústiginde bolsa, qazaq jylqysynyń otany osy Aqtóbe oblysy bolady.
— Qazaq jylqy sharýashylyǵy jáne jem-shóp óndirý ınstıtýtynda 100-den astam adam jumys isteıdi dep aıttyńyz. Ǵylymı qyzmetker sany qansha bolmaq?
— Instıtýtta tóraǵasy, onyń eki orynbasary, 30 ǵylymı qyzmetker bolady. Barlyǵy 108 adam jumys isteıdi.
— Qazir oblysta qansha jylqy bar? Asyl tuqymdy jylqy ósiretin sharýashylyqtar bar ma?
— Qazirgi ýaqytta 400 myń basqa jýyq jylqy bar. Onyń 11 myńy asyl tuqymdy. Muǵaljal jylqysy 7300 bas, qazaqy jaby 2600-den assa, Kóshim jylǵysy 1400-den joǵary. Aldaǵy ýaqytta ınstıtýtta 80 bas jylqy bolady. Ony jer-jerden ákelip, zertteıdi. Zertteýge qajetti jylqynyń bári ortalyqta bolmaıdy. Sharýashylyqtardaǵy jylqyny da zertteıdi. Ǵalymdar elimizdiń ár túkpirin aralap júrip jumys isteıdi. Aqtóbedegi ınstıtýt bárin uıymdastyratyn ortalyqqa aınalady. Shyǵys, soltústik, ońtústik, batystaǵy jylqy tuqymynyń bárin zertteýge alady.
Aıta keteıik, byltyr qarashada Aýyl sharýashylyǵy qyzmetkerleriniń birinshi forýmynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Jylqy sharýashylyǵy ınstıtýtyn ashýdy tapsyrǵan edi.
Ony oryndaý maqsatynda Aqtóbe aýyl sharýashylyǵy tájirıbe stansasynyń negizinde «Qazaq jylqy sharýashylyǵy jáne jemshóp óndirý ǵylymı-zertteý ınstıtýty» JShS quryldy.