Qasym-Jomart Toqaev kómirtegine beıtaraptyqqa qol jetkizý jónindegi halyqaralyq jıynǵa qatysty
Memleket basshysy kómirteginen taza el bolý taqyrybyna arnalǵan kórmeni aralap, sharaǵa qatysýshylardyń aldynda sóz sóıledi.
Prezıdent qazirgi ýaqytta klımattyń ózgerýi eń ózekti máselege aınalǵanyn atap ótip, BUU Bas hatshysy Antonıo Gýterrıshtiń kómirteginen taza el bolýǵa qatysty úndeýin qoldaıtynyn aıtty.
Qasym-Jomart Toqaev úkimetaralyq sarapshylar toby daıyndaǵan Altynshy baǵalaý baıandamasyndaǵy klımattyń ózgerýine qatysty túıtkildi máselelerdi atap ótti. Atalǵan qujatta kómirqyshqyl gazynyń shamadan tys aýaǵa taralýy saldarynan jahandyq jylynýdyń osy júz jyldyqta 1,5 - 2 gradýsqa joǵarylaıtyny aıtylǵan.
Memleket basshysynyń pikirinshe, Ortalyq Azııadaǵy jylyný protsesiniń jyldam qarqyn alýy alańdaýshylyq týdyryp, shuǵyl áreketti talap etedi.
– Bul sý men azyq-túlikti jáne olardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý turǵysynan óte mańyzdy. Qazaqstan bıdaı men un óndirýshi iri elderdiń ondyǵyna kiredi jáne jylyna 7 mıllıon tonnaǵa deıin bıdaı eksporttaıdy. Alaıda jaǵdaı nasharlasa 2030 jylǵa qaraı bıdaı ónimi shamamen 40 paıyzǵa tómendeýi múmkin. Qazaqstannyń Ortalyq Azııadaǵy jalǵyz eksporttaýshy el ekenin eskersek, búkil aımaqtyń azyq-túlik qaýipsizdigine qater tónetini sózsiz. Bul qarapaıym ǵana mysal. Klımattyń ózgerýine qarsy kúres – munyń ortaq is ekeniniń dáleli. Bul asa mańyzdy másele, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy elimizdiń tabıǵı qazbalarǵa aıtarlyqtaı táýeldi ekenine qaramastan, Qazaqstan osy ǵasyrdyń ortasyna qaraı kómirtegine beıtaraptyqqa qol jetkizetin alǵashqy júz eldiń qatarynda bolatynyn jarııalaǵanyn atap ótti.
Qasym-Jomart Toqaev ekonomıka men ónerkásipte kómirtegin az paıdalanýdyń bazalyq tásilderin qarastyratyn Qazaqstannyń 2060 jylǵa deıin kómirteginen taza el bolý doktrınasyn ázirlep jatqany týraly aıtty. Prezıdent Doktrına, túptep kelgende, pragmatıkalyq ári ratsıonaldy bolýǵa, el ekonomıkasynyń qajettilikterin, onyń ereksheligi men qurylymyn eskerýge tıis dep esepteıdi.
– Qazirdiń ózinde Doktrınadaǵy úlken maqsatqa qol jetkizý úshin júıeli kúsh-jiger qajet ekeni aıqyn. Bul rette, otyn-energetıka keshenin jańǵyrtýda, ındýstrııaldy jáne agroónerkásip saıasatyn qaıta qaraýda, turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵynda, qurylysta jáne jalpy adamdardyń ómir súrý daǵdysynda jańa tásilder qajet. 2060 jylǵa qaraı jańartylatyn jáne balamaly energııa kózderi elimizdiń jalpy energııa balansynyń 80 paıyzynan astamyn quraıtyn bolady. Kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý úshin memleket, bıznes jáne tutas qoǵamnyń birlesken kúsh-jigeri qajet. Onyń sátti júzege asyrylýy 1990 jylǵy deńgeıden 15 paıyzǵa tómendetý týraly 2030 jylǵa deıingi mejege qol jetkizip qana qoımaı, 2060 jylǵa qaraı parnıktik gazdyń nóldik deńgeıine jetýge múmkindik beredi. Nátıjesinde atmosferaǵa shyǵarylatyn kómirtegi qaldyqtary 9 mıllıard tonnaǵa deıin azaıady, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń aıtýynsha, mundaı úlken maqsattarǵa qol jetkizý úshin elektr qýaty men jylý óndirý sektoryn jańartýǵa qomaqty qarajat pen ınvestıtsııa tartý, parnıktik gazdardyń qaldyqtaryna bólinetin kvotalardy saýdalaýdyń ulttyq júıesin qaıta qaraý, ony tıisti halyqaralyq júıelerge sáıkestendirý qajet.
Qasym-Jomart Toqaev elimizde júrgizilip jatqan gazben qamtýdyń aýqymdy jumysy, jańartylatyn jáne balamaly energetıkany damytýdyń áleýeti men jasyl ekonomıkany qarjylandyrý, sondaı-aq transshekaralyq ózenderdiń gıdrologııalyq jáne ekologııalyq máselelerin sheshý sharalary týraly aıtty.
Prezıdent elimizdi kógaldandyrý baǵdarlamasyna erekshe toqtaldy. Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes 2025 jylǵa deıin 2 mıllıard aǵash otyrǵyzylady.
– Bul bastama – halyqaralyq rezonans týdyrǵan, shyn máninde, aýqymdy ulttyq jobaǵa aınalady. Júktelip otyrǵan mindet óte ózekti. Sondyqtan onyń sanyn kóbeıtýmen aınalyspaı jáne kózboıaýshylyqqa salmaı durys oryndaý kerek, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev klımattyń ózgerýi máselelerin sheshýge qatysty aımaqtyq kúsh-jiger týraly aıta kelip, konferentsııaǵa qatysýshylarǵa energııalyq tıimdi tásilder men tehnologııalardy paıdalaný, jańartylatyn jáne balamaly energııa kózderin engizý, kómirtegin az shyǵaratyn kólikterdi paıdalaný jónindegi Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe memleketterdiń naqty birlesken jospary týraly aqparat berdi.
– Odaq aıasyndaǵy ónerkásip, tehnologııa jáne ekonomıka salalaryndaǵy tyǵyz baılanystardy eskersek, birlesip áreket etý tabystyń kepili ekeni sózsiz. Jahandyq is-qımyl týraly da osyny aıtýǵa bolady. Klımattyń jaǵdaıy men planetamyzdyń taǵdyry – halyqaralyq qaýymdastyqtyń birlesip atqarǵan jumysyna táýeldi. Qazaqstan jahandyq temperatýralyq maqsatqa qol jetkizý jónindegi ortaq iske óz úlesin qosýǵa ázir, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev is-sharany qorytyndylaı kele, Qazaqstan ekonomıkasynyń kómirtegine táýeldiligin tómendetý tásiline kóshý máselesi batyl sheshimderdi, qomaqty qarajat pen tutas qoǵamnyń kúsh-jigerin biriktirýdi qajet etetinin atap ótti. Bul rette, Memleket basshysy klımat taqyrybyndaǵy kún tártibiniń retteýshi tetikteri saýda-sattyq pen ınvestıtsııaǵa kedergi keltirmeýi kerek ekenine basa mán berdi.
Memleket basshysy kómirtegin az paıdalanatyn elge aınalý úshin ótpeli ekonomıkasy bar memleketterge tehnologııalyq jáne resýrstyq qoldaý kórsetýge damyǵan elder men halyqaralyq uıymdar jaýapty ekenin aıtty.
Osyǵan baılanysty Prezıdent Úkimetke kún tártibindegi klımat máseleleri boıynsha BUU qurylymdarymen, Dúnıejúzilik bankpen, halyqaralyq qarjy uıymdarymen jáne damyǵan memleketterdiń úkimetterimen yntymaqtastyq ornatýdy tapsyrdy.
Konferentsııanyń jumysyna BUU-nyń joǵary laýazymdy tulǵalary, halyqaralyq sarapshylar, iskerlik orta men azamattyq qoǵam, qarjy ınstıtýttarynyń ókilderi, BAQ jáne damý jónindegi áriptester atsalysty. Paneldi sessııada spıker retinde BUU Bas hatshysynyń kómekshisi Mırıana Spolıarıch Egger, «Samuryq-Qazyna» UÁQ» AQ basqarma tóraǵasy Almasadam Sátqalıev, Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Serikqalı Brekeshev, Pýlıttser syılyǵynyń laýreaty Denıela Ergına, EQDB «jasyl» ekonomıka men klımattyq qyzmettiń basqarýshy dırektory Garrı Boıd-Karpenter, EYDU qorshaǵan orta basqarmasynyń dırektory Rýdolfo Lesı sóz sóıledi. AQSh Prezıdentiniń klımat máseleleri jónindegi arnaýly ókili Djon Kerrı jıynǵa qatysýshylarǵa beıneúndeý jasady. Al konferentsııaǵa Overseas Development Institute Taldaý ortalyǵynyń klımat jáne turaqtylyq baǵdarlamasynyń dırektory Sara Kolenbrander moderatorlyq etti.
