Kaspıı teńiziniń soltústik bóliginiń joıylyp ketetin kezi belgili boldy

ASTANA. QazAqparat - Búgingi tańda bolyp jatqan jahandyq jylyný úderisi jaǵdaıynda Kaspıı teńiziniń Reseı men Qazaqstanǵa tıesili soltústik bóligi 75 jyldan soń tartylyp ketedi. Reseı, AQSh, Frantsııa ǵalymdary osyndaı baılamǵa keldi.

Atalmysh zertteý Geophysical Research Letters basylymynda jarııalandy. Ol týraly qysqasha amerıkalyq geofızıka qoǵamdastyǵy habarlady. 1996-2015 jyldar aralyǵynda Kaspıı teńiziniń sý deńgeıi jyl saıyn 7 sm-ge tómendep otyrǵan. Atalǵan ýaqyt aralyǵynda kórsetkish 1,4 metrge jetken. Bul 1970 jyly tirkelgen tarıhı mınımýmnan 10 metrge joǵary, dep jazady Lenta.rý.

Sarapshylar Kaspıı teńiziniń sý deıgeıi aldaǵy ýaqytta óte jyldam tómendeıtinin aıtady. Bul úderis ásirese teńizdiń Reseı men Qazaqstan arqyly ótetin soltústik bóliginde qarqyndy júredi. Atalǵan bóliktiń tolyqtaı tartylýy búgingi jylyný úderisi jaǵdaıynda shamamen 75 jyldan soń bolýy múmkin.

Sý kóziniń sýalýy jahandyq jylymyqtyń saldarynan atmosferanyń joǵarǵy qabatynyń jylynýyna baılanysty bolǵaly otyr. Ǵalymdar GRACE (Gravity Recovery And Climate Experiment) mıssııasynyń spýtnıkten jer arqyly 4 núktedegi stantsııalardan alynǵan málimetterin zerdeleı otyryp osyndaı baılamǵa kelgen.

Kaspıı teńizi Eýropa men Azııa arasynda ornalasqan. Oǵan 5 memleket shyǵa alady. Sý kózi 371 myń sharshy km aýmaqty alyp jatyr. Bul aımaqta munaı, gaz, tuz bar, sonymen qatar álemdegi bekiretuqymdas balyqtardyń 90 protsenti meken etedi.