Qashaǵan gazyn óńdeıtin zaýyt 2026 jyly iske qosylady
ATYRAÝ. KAZINFORM — Prezıdent Joldaýynda gaz tasymaldaý baǵdarlaryn ártaraptandyrý jáne onyń qýatyn arttyrý qajettigin alǵa tartty.
«Osy oraıda Úkimetke Jańaózendegi, Qashaǵandaǵy jáne Qarashyǵanaqtaǵy gaz óńdeý kásiporyndarynyń qurylysyn tezdetýdi tapsyramyn. Bul — basty mindet», — dedi Memleket basshysy.
Elimizde 2016 jyldan beri Kaspıı teńiziniń qazaqstandyq sektoryndaǵy Qashaǵan ken orny ıgerilip jatyr. Birinshiden, bul — Qazaqstannyń tarıhynda tuńǵysh ret sý astynan «qara altyn» óndirý kezeńine betburys jasaǵan qadam.
Ekinshiden, bul — Soltústik Kaspıı jobasyndaǵy qolǵa alynǵan alǵashqy iri joba. Atalǵan jobada Qaırań jáne Aqtoty ataýy berilgen taǵy eki ken orny bar.
Al, Qashaǵan álemde sońǵy 20 jylda ashylǵan sanaýly ári aýqymdy ken oryndarynyń qataryna kiredi. Mamandardyń esepteýinshe, munaıdyń óndiriletin qory — shamamen 9-13 mlrd barrel. Bul — shamamen 1-2 mlrd tonna.
Munda gazdyń qory da kóp. Teńiz túbindegi gaz qory 1 trln tekshe metrge jetedi. Osyndaı orasan mol qory bar ken orny 2000 jyly ashyldy. Alaıda Qashaǵannan kommertsııalyq munaı alý isi 2016 jylǵa deıin bastalǵan joq. Degenmen ken ornynan munaı óndirý kezeńiniń 16 jylǵa keshigýiniń birneshe sebebi bar.
Birinshiden, Kaspıı teńiziniń tórindegi Qashaǵan ken orny Atyraý qalasynan 80 shaqyrym qashyqta ornalasqan. Mol munaı men gazdy keshendi daıyndaý júrgiziletin «Bolashaq» qondyrǵysyna qubyrmen jetkizý aralyǵy budan da qashyqtaý.
Ekinshiden, jahan nazary aýǵan kenishtiń kollektory sý astynda 3-4 metr, al teńiz túbinen 4 200 metrden astam tereńdikte jatyr. Úshinshiden, ken ornynan munaımen birge alynatyn kúkirttiń úlesi de az emes.
Sońǵy bir-eki jylda Qashaǵan ken ornynan munaımen birge óndiriletin gazdy óńdeý máselesi qozǵaldy. Osyǵan baılanysty Atyraý oblysynda jańa zaýyt qurylysy qolǵa alyndy.
«QazaqGaz» UK» AQ basqarma tóraǵasynyń birinshi orynbasary Meıirbek Ihsanovtyń málimetinshe, qazir gaz óńdeý zaýytynyń qurylysy josparlanǵan kestege sáıkes júrip jatyr. Jobany júzege asyrýǵa 1 000-nan asa jumysshy tartylǵan. Qurylys jumystaryna 150-ge jýyq arnaıy tehnıka bólinip otyr.
Raýyt qurylysynyń alańynda qada qaǵý jumysy aıaqtaldy. Endi ǵımarattar men tehnologııalyq qurylymdardyń irgetas bóligin betondaý júrgizilip jatyr. Tehnologııalyq jabdyqtardy ornatý jáne tehnologııalyq qurylymdardyń metall qurylǵylaryn montajdaý bastaldy.
Sondaı-aq jańa zaýyttyń alańynda 320 oryndyq vahtalyq qalashyq pen kireberis temirjoldyń qurylysy qolǵa alynǵan. Qurylystyń toqtaýsyz júrýi úshin avtomobıl jáne temirjol, sondaı-aq sý qubyry men elektr jelileri tartyldy.
«Elimizde alǵash ret ásirese, dál osy nysanda qaldyq gazdardyń tútinsiz jáne dybyssyz shyǵýyn qamtamasyz etetin jabyq tıptegi alaý tehnologııasy paıdalanylady. Bul dińgek túrindegi alaýǵa qaraǵanda jaǵý ónimderin kóbirek túrlendirýge yqpal etedi», — deıdi Meıirbek Ihsanov.
Qashaǵan gazyn óńdeıtin jobany «GPC Investment» JShS iske asyryp jatyr.
Seriktestik basshysynyń mindetin atqarýshy Berik Ábishevtiń deregine qaraǵanda, zaýytta jylyna 1 mlrd tekshe metr shıki gazdy óńdeý kózdelgen.
«Bul — elimizdegi aýqymdy ınvestıtsııalyq joba. Jańa zaýyttan óńdeý úderisinen soń jylyna 727 mln tekshe metr taýarly gaz alynady. Buǵan qosa, 218 myń tonna taýarly kúkirt, 17 myń tonna gaz kondensaty, suıytylǵan gaz shyǵarylady. Qazir zaýytqa qajetti ınfraqurylym daıyn tur. „Qashaǵan“ ken ornynan jetkizilgen gazdan birneshe taýarly ónim alynatyn zaýyt 2026 jyldyń ortasynda iske qosylady», — deıdi Berik Ábishev.
Atyraý oblysyndaǵy bul jobanyń óndiristik qana emes, ózge de mańyzy baryn aıtqan jón. Aldymen munaıly óńirdiń ekonomıkasy men áleýmettik damýyna tıgizer yqpaly zor.
Mamandardyń aıtýyna qaraǵanda, birinshiden, zaýyt qurylysy aıaqtalǵanǵa deıin jumysshylardyń sany 2 500-ge deıin kóbeıýi múmkin. Al iske qosylǵannan keıin 500-den asa adam turaqty jumysqa tartylady.
Ekinshiden, zaýytqa ozyq tehnologııalar ákelinedi. Máselen, BASF jáne Dow Chemical sekildi tanymal kompanııalardyń ozyq tehnologııalaryn ornatý josparlanǵan.
Úshinshiden, adamzatty tolǵandyryp otyrǵan qorshaǵan ortany qorǵaý máselesine nazar aýdarylǵaly otyr. Sol sebepten, qurylys kezeńinde de, odan keıin paıdalanýǵa berilgen soń da zııandy zat shyǵaryndylary, qaldyqtardyń mólsheri sanıtarlyq normaǵa sáıkes keletin ruqsat etilgen mánder sheginde bolady.
Qurylys qunyna áser etetinine qaramastan, atmosferaǵa zııandy shyǵaryndylardy azaıtý maqsatynda eń ozyq tehnologııalardy paıdalaný týraly sheshim qabyldanǵan.
Máselen, atmosferaǵa kúkirtti angıdrıd sekildi zııandy gaz taralýynyń aldyn alýǵa múmkindik beretin «SCOT „tehnologııasy qoldanylady. Sonday-aq, ornatylatyn jabyq alaý qondyrǵysynyń korpýsy shýdan, jelden, jylý radıatsııasynan, kórinetin ottan qorǵaýǵa arnalǵan.
Taǵy bir másele — gaz óńdeý zaýytyna paıdalanylatyn sý jaıy. Zaýyt salynyp jatqan Maqat aýdanynyń aýmaǵynda ashyq sý aıdyny joq. Sondyqtan sý qoldanystaǵy «Astrahan-Mańǵyshlaq» qubyrynan alynady.
Tutyný mólsherin únemdeý úshin zaýytta paıdalanylǵan sýdy tazalaýdan keıin qaıta qoldaný jospary bar. Osyǵan baılanysty jer astynan kárizdik jeli salynady.
Óndiristik-jańbyr kárizderiniń kollektorlary boıynsha barlyq óndiristik jáne jańbyr aǵyny jabyq túrdegi saqtaý rezervýaryna túsedi. Saqtaý rezervýarynan sorǵylar arqyly óndiristik-jańbyr aǵynyn tazartý blogyna beriledi.
Tazalaýdan ótkizilgen soń qajetti sapaǵa deıin jetkizilgen óndiristik-jańbyr aǵyny kásiporynnyń óndiristik sýmen jabdyqtaý júıesine qaıta paıdalaný úshin jiberiledi.
Eske sala ketelik, buǵan deıin Qazaqstan munaıynyń alǵashqy tamshysy Qarashúńgil ken ornynan alynǵanyn jazǵan edik.
