Qarjy sektoryn ne kútip tur? - baspasózge sholý
***
"Egemen Qazaqstan" gazetiniń jazýynsha, Pavlodar oblysynyń ortalyǵyndaǵy Kardıohırýrgııalyq ortalyqqa Qytaıdyń kardıohırýrg mamandary keldi. Jergilikti kardıohırýrgter professor Tsao Hýa jáne Fýdjoý qalasy medıtsına ýnıversıtetiniń professory Djang Gýı Tsannyń qatysýymen bolǵan júrekke jasalǵan otalar barysynda sheberlik synyptaryna qatysqan, al qytaılyq mamandar týa bitken jáne kishkentaılarynan júrek aqaýlary bar 1 jastan 11 jasqa deıingi balalarǵa ota jasaǵan. Maqala "Tsao Hýa jáne Djang Gýı Tsan 10 balaǵa ota jasady" degen taqyryppen berilip otyr.
Basylymnyń jazýynsha, buǵan deıin «Ulttyq medıtsınalyq holdıng» AQ-nyń oblystaǵy kúnderi sheńberinde óńirge «Ulttyq ǵylymı kardıohırýrgııalyq ortalyq» AQ dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Qadyr Omarov, «Ulttyq ǵylymı-kardıohırýrgııalyq ortalyq» AQ basqarmasynyń tóraǵasy ıÝrıı Pıa bastaǵan 30-ǵa jýyq kardıohırýrgter kelip, júrekke kúrdeli otalar jasaǵan edi. Sondaı-aq, bilim berý semınarlaryn ótkizip, sheberlik sabaqtaryn júrgizdi. Oblystyq ákimdik pen Ulttyq medıtsınalyq holdıng arasynda áriptestik týraly memorandýmǵa qol da qoıyldy. Qazir oblysta kardıologııalyq klasterdi qurý boıynsha baǵdarlama ázirlenýde. Ozyq tehnologııalardyń tilin biletin óz mamandarymyzdy daıarlaý qajettigi týdy. Jergilikti kardıohırýrgter Reseı, Belarýs, Izraıl, ıÝgoslavııa elderinde tájirıbelerin shyńdap, biliktilikterin jetildirip kelipti. Olardyń beseýi - «Bolashaq» baǵdarlamasynyń túlekteri.
Qazirgi tańda Eýroaımaqtaǵy qııýy qashqan kórinister, birqatar iri qurylymdary taqyrǵa otyryp, tanaýy qýsyrylǵan AQSh, Kanada syndy elderdegi keri ketýshilik, tarshylyqtyń taqymyna qysylǵan Brazılııa, Argentına, Venesýela tárizdi memleketter jónindegi jaısyz habarlardan kóz súrinip, kóńil jabyrqaıdy, dep jazady "Egemen Qazaqstan" búgingi sanyndaǵy "Tanaýy qýsyrylǵan kári qurlyq" atty maqalada.
Basylymnyń atap ótýinshe, Ulybrıtanııadaǵy qordalanǵan máselelerdi sheshýde úkimet dármensizdik tanytyp otyr. Ásirese, mundaǵy densaýlyq saqtaý salasynyń hali nashar. Búginde koroldiktegi kóptegen aýrýhanalar men emhanalardaǵy maman tapshylyǵy, dárigerlerdiń kásibı biliktiliginiń tómendigi salanyń basty máselesi bolyp tur. Sondaı-aq, emdeý mekemeleriniń aldynda dárigerdiń qabyldaýyn kútip sharshaǵan naýqastarda esep joq. Mundaı uzyn-sonar kezek kútý el ishinde úırenshikti jaǵdaıǵa aınalǵan. Qazirgi tańda dertine daýa izdep sabylǵan 2 mln-ǵa jýyq adam memlekettik aýrýhanalardyń esigin kúzetýde. Al Birikken koroldiktiń aýmaǵyna túrli sebeptermen ýaqytsha kelgenderge medıtsınalyq qyzmet kórsetý isi syn kótermeıdi. Alda-jalda bul elge bara qalyp, kenetten densaýlyǵyńyz syr berer bolsa, dárigerlik kómek alýyńyz ońaıǵa túspeıdi. Syrttyń adamdary aýyra qalsa tek jedel járdem qyzmetine ǵana júginýge ruqsat bar. Munyń ózi de qoljetimdi bola qoıýy ekitalaı. Sebebi, dárigerlik jedel kómek berý qyzmetiniń ahýaly aýyr. Bul keleńsizdikter ulttyq densaýlyq saqtaý salasyna qaralatyn qarajattyń kóp mólsherde qysqarýyna baılanysty árbir besinshi jedel járdem qyzmetiniń jabylýynan týyndaǵan.
Sonymen qatar, maqala avtory Kıpr, Grekııa, Lıtva syndy elderdegi ekonomıkalyq ahýalǵa jan-jaqty talqylaý jasap, ondaǵy qıyn jaǵdaılardyń sebep-saldary týraly sóz qozǵaǵan.
***
Sýretshi Jeńis Kákenuly Nurlybaev Amerıkanyń Nıý-Iork qalasynda ótken halyqaralyq konkýrsta «Qala peızajy» atalymy boıynsha bas júldeni jeńip alyp, «Altyn qyran» medaline ıe boldy. Bul týraly "Aıqyn" gazeti búgingi sanynda jazdy.
Jeńistiń aıtýynsha, AQSh-ta ótken halyqaralyq saıysqa sýret óneriniń «Peızaj», «Fantastıka», «Realızm», «Sıýrrealızm» tárizdi birqatar janrlarynda eńbek etip júrgen kil myqty, apaıtós sýretshiler jınalypty. Olardyń arasynda Amerıka men Kanadanyń, Argentına men Kolýmbııanyń, Germanııa,Ulybrıtanııa jáne Frantsııanyń, sondaı-aq, Reseı, Qytaı, Japonııa, Ońtústik Koreıa, Makao, Izraıl men Chehııa, Qazaqstan men Ózbekstan jáne Qyrǵyzstan tárizdi kóptegen elderdiń sýretshileri bolypty.
- Álemniń jıyrma segizden astam elinen kelgen múıizi qara¬ǵaıdaı sýretshilerdiń arasynan sýyrylyp alǵa shyǵý adamǵa zor mindet júkteıtini aqıqat. Son¬dyq¬tan men eń aldymen, qudireti kúshti ıemiz Jaratqannyń de¬meýine, odan soń ózimniń jyldar boıy jınaǵan tájirıbem men kúsh-jigerime sendim. Óıtkeni, adam óziniń qaırat-jigerine sene bilse, alynbaıtyn qamal joq. Bul - meniń ómirlik kredom! Bir ereksheligi, baıqaýdy uıymdas-tyrýshylar qala peızajdaryn salǵan sýretshilerdi iriktegende jeke veb-saıtymdaǵy elordamyz - Astananyń kórinisterin, dálirek aıtqanda, Esil ózenniń sol jaǵalaýyndaǵy ásem ǵımarattardyń kúzgi keskin-kelbetin tańdap alypty. Bul - birinshiden. Ekinshiden, men úshin jáne ónersúıer qaýym úshin jaǵymdy jańalyq, ol - talaby kúshti tóreshiler baıqaýdyń qorytyndysy boıynsha birneshe jeńimpazǵa osy jyly sáýir aıynda Nıý-Iorkte ótetin ArtEHRO kórmesine qatysý mártebesin berdi. Meniń baǵyma osyndaı zor múmkindik buıyrdy. Muny álem elderiniń táýelsiz Qazaq eline shynaıy qurmeti dep baǵalaımyn. Al aldaǵy maqsatym - osynaý álemdik bas qosýda taǵy da bir ret týǵan elimdi tórtkil dúnıege tanystyrý, - deıdi Qazaqstan Prezıdenti stıpendııasynyń eki márte ıegeri, qylqalam sheberi Jeńis Kákenuly.
Maqala "Qurlyqty moıyndatqan qylqalam" degen taqyryppen berilip otyr.
Qalaýlylar keshegi jıynynda «saqtandyrý jáne ıslamdyq qarjylandyrý máseleleri boıynsha» ulttyq zańnamany ózgertetin zań jobasyn ekinshi oqylymda maquldap, Senatqa uzatty, dep jazady atalǵan basylym "Qarjy sektoryn ne kútip tur?" atty maqalada.
"Bul jobada Ulttyq bank qyzmetindegi ózgerister de qamtylyp otyr, - dep túsindirdi Qaırat Kelimbetov. - Jaqynda biz Úkimetpen birlesken málimdeme qabyldadyq. Onda qazaqstandyqtardyń teńgedegi depozıtteri endi 10 mıllıon teńgege deıin kepildendiriletindigi jarııa etildi. Buryn bul soma 5 mıllıonǵa deıingini quraǵany jáne teńgedegi ǵana emes, dollarlyq depozıtter te kepildendirilgeni málim. Biz jańa qadamǵa ulttyq valıýtadaǵy jınaqtardy yntalandyrý úshin baryp otyrmyz.
Ulttyq bank basshysy bul rette «ár bankke - 10 mıllıonnan keletindigin» naqtylady. ıAǵnı odan kóp aqshańyz bolsa, basqa bankte saqtaǵanyńyz jón. «Biz arnaıy eseptedik: eger siz barlyq qazaqstandyq bankterde salym ashsańyz, onda 300 mıllıon teńgeden astam qarjyńyzǵa alań bolmaýyńyzǵa bolady. Onyń barlyǵynyń kez kelgen jaǵdaıda qaıtarylatyndyǵyna memleket kepildik beredi», - dedi Qaırat Nematuly.
Ulttyq bank tóraǵasynyń baǵalaýynsha, qazaqstandyq bank sektorynyń jaǵdaıy jaman emes. Sondyqtan Úkimet jetekshi bankterdi de «jetekteýdi» toqtatýǵa uıǵarǵan. «Ótken jyly memleket restrýktýrızatsııa úderisin bastan keshken bankterdiń quramynan shyǵý týraly sheshim qabyldady. Nátıjesinde, «Samuryq-Qazyna» BTA banktiń, Temir banktiń, Alıans banktiń aktsııalaryn jeke ınvestorlarǵa satty. Bıylǵy jyly «Qazkommertsbank» pen «BTA banktiń» birigýi aıaqtalady. Al ótken jyly «Forte bank» aıasynda «Alıans bank» pen «Temir bank» birikti. Bulardyń aqyrǵy ıntegratsııasyn júzege asyrý, aktıvterdi jáne mindettemelerdi almasý úshin zańnamaǵa túzetýler engizý qajet bolatyn. Ol búgin zańdastyrylyp otyr» dedi Q.Kelimbetov.
Onyń málimetinshe, otandyq bankterdiń «problemaly kredıtterin» azaıtý baǵytynda jumys atqarylýda.
***
"Kazahstanskaıa pravda" gazetiniń jazýynsha, BAÁ kompanııalarynyń biri Aqtaýda sýdy tuşylandyratyn zaýyt salmaqshy eken. 20 jyldan keıin zaýyt tolyǵymen Qazaqstannyń ıeligine ótetin kórinedi.
Qazir Aqtaýda zaýyt salýǵa jer bólinip te qoıǵan. Ol zaýyt qalpyna keltiriletin qýat kózderi arqyly juıys iseıtin bolady.
Jobanyń quny 85,5 mıllıon AQSh dollaryn qurap otyr. Zaýyt qurylysyn Birikken arab ámirlikteriniń «Imperıal renıýbl Enerdjı Kazahstan» kompanııasy júrgizedi. Basylymnyń atap ótýinshe, jrba Kásipkerler palatasynyń mańǵystaýlyq fılıalv, Aqtaý qalalyq ákimdigi jáne sheteldik ınvestor arasynda qol qoıylǵan úshjaqty memorandým aıasynda iske asyrylmaq.
