«Qaramasań, jerińdi qaıtaryp alady» - baspasózge sholý
***
2015 jyldyń 1 qańtarynan bastap elimizde Qylmystyq-is júrgizý, Qylmystyq, Qylmystyq-oryndaýshylyq jáne Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekster kúshine eńbek. Osy rette «Egemen Qazaqstan» gazeti sol tórt kodekstiń negizgisi, ıaǵnı zańnamalar ishindegi negizgi zań - Qylmystyq kodeks týraly barynsha keńirek túsinik alý úshin Joǵarǵy Sottyń qylmystyq ister jónindegi qadaǵalaý alqasynyń tóraǵasy Aqyltaı Qasymovtan suhbat alǵan. Basylym tilshisiniń barlyq saýalyna tuşymdy jaýap bergen ol: «Teris qylyqtyń saldarynda adamdy sottaý degen bolmaıdy. Ózińiz bilesiz, qylmys jasaǵan adamdy sottaǵanda, onyń saldary, ıaǵnı sottylyǵy bolady. Munda ondaı joq. Demek, jańaǵy teris qylyqqa barǵan jandar bas bostandyǵynan aıyrylmaıdy degen sóz. Osyǵan baılanysty qamaýǵa alýdy ózgerttik. Buryn ákimshilik qamaýǵa alý 45 táýlik bolatyn edi, endi ol 30-dan 90 táýlikke deıin uzartyldy. Bul ákimshilik qamaý emes, kerisinshe qylmystyq teris qylyq úshin qamaý bolyp tabylady. Tergeýden is sotqa túsisimen, sot ony qaraıdy da 30-dan 90 táýlikke deıin qamaýǵa nemese belgili bir mólsherde aıyppul salýǵa, ne túzeý jáne qoǵamdyq jumystarǵa tartýǵa sheshim shyǵaryp beredi. Biraq, osy arada aıta ketý kerek, atalǵan bul bap 2017 jyldyń 1 qańtarynan ǵana kúshine enedi», deıdi. Suhbat «Jańa qylmystyq kodeks - izgilendirýge iz salý» degen taqyryppen berilgen.
Keshe Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde «Qazaqstannyń et-sút ónimderi odaǵy» zańdy tulǵalar birlestiginiń tóraǵasy Ivan Saýer men «Zenchenko jáne kompanııa» seriktestiginiń bas dırektory Gennadıı Zenchenko baspasóz máslıhatyn ótkizdi. Onda osy aıdyń 6-juldyzynda Memleket basshysynyń tóraǵalyǵymen ótken Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda ózekti máseleniń biri bolǵan agroónerkásiptik sektor týraly aıtyldy. Osy jaıt arqaý bolǵan maqala «Egemen Qazaqstan» gazetiniń seısenbilik sanyndaǵy «Іlgerileter ilkimdi is» degen taqyryppen berildi. Basylymnyń jazýynsha, jýrnalıster tarabynan qoıylǵan saýaldardyń biri eger Reseı Eýropa elderiniń birqatarynan azyq-túlik ónimderin ımporttaýǵa tyıym salsa, otandyq aýylsharýashylyq ónimderin óndirýshiler óz taýaryn Reseıdiń bosap qalǵan naryǵyna tasyp, óz elimizde azyq-túlik baǵasynyń ósý tóńireginde órbigen. Bul saýalǵa jaýap bergen G.Zenchenko: «Biz kúnine 45 tonnaǵa jýyq sút ónimderin óndiremiz jáne ony tek Qazaqstan aýmaǵynda ǵana satamyz. Osyǵan kóńilimiz ábden tolady. Máselen, Astana kún saıyn bizdiń ónimniń 20 tonnasyn tutynyp otyr. Sondyqtan, bizdiń sharýashylyq óz ónimderin shetelge, sondaı-aq Reseıge asyrýǵa ázirge asyqpaıdy. Bizge ol ne úshin kerek? Bul jaı aıtýǵa ǵana ońaı nárse ǵoı. Birinshiden, biz Qazaqstanda «jasalǵan» kásiporynbyz jáne Úkimet bizdi qoldap, túrli baǵdarlamalar qabyldaýda. Dota¬tsııalardy Qazaqstannan alyp, ónimdi Reseıge satý degen, meniń oıymsha, adamgershilikke jatpaıdy», dedi.
***
«Osydan biraz jyl buryn Elbasy Nursultan Nazarbaev jalǵa nemese jekemenshikke ótken, biraq eshqandaı qaraýsyz jatqan jerlerdi qaıtaryp alý týrasynda tapsyrma bergen edi. Soǵan sáıkes sońǵy birneshe jylda aýylsharýashylyq maqsatyndaǵy júzdegen myń gektar egistik jerler men jeke turǵyn úı salý úshin bólingen myńdaǵan jer telimderi múlde qaraýsyz jatqany ne maqsatqa saı paıdalanylmaǵany úshin memleket menshigine qaıtaryp alyndy», dep jazady «Aıqyn» gazeti búgingi nómirinde jarııalanǵan «Qaramasań , jerińdi qaıtaryp alady» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, Sońǵy aqparattarǵa súıensek, endi egistik jerler topyraq qunarlylyǵyn saqtaý úshin mıneraldy tyńaıtqyshtar jetkilikti qoldanylmasa da qaıtaryp alynatyn bolypty. Bul jaıynda Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginde ótken baspasóz májilisinde Respýblıkalyq agrohımııalyq qyzmet ǵylymı-ádistemelik ortalyǵynyń dırektory Erbolat Báziljanov málim etti. Mınıstrlik aýylsharýashylyq taýar óndirýshilerinen topyraqtyń qunarlylyǵyn arttyrý maqsatynda mıneraldy tyńaıtqyshtardy jetkiliksiz paıdalanǵany úshin de ıeligindegi jerlerdi qaıtaryp alýdy josparlap otyrǵan kórinedi.
Osy aıdyń basynda eki Ázerbaıjan men Armenııa arasyndaǵy jaǵdaı tipti qıyndap ketti. Shekarada atys bolyp, eki jaqtan da biraz shyǵyn boldy. Qaqtyǵys aımaǵyna kelgen Ázirbaıjan prezıdenti: «Fashıstik basshylyq-áskerı hýnta Armenııany jaqsylyqqa emes, jamandyqqa jeteleýde. Olar bizdiń jerimizdi basyp aldy, sondaı-aq Armenııanyń búkil jerin ózderine qaratty. Armıan halqy qylmystyq, jemqorlyq toptan qutylýy tıis. Eger olaı bolmaǵan jaǵdaıda, elde jaqsylyq bolmaıdy» dep qatqyl sóılegen bolatyn. Mine osy eki el arasyndaǵy daý jaıynda «Aıqyn» gazetiniń búgingi sanyndaǵy «Qap taýyna qara bult úıirile me?» maqalada keńinen baıandalǵan. Basylymnyń jazýynsha, Kavkazda taǵy bir soǵystyń tutanyp ketýinen saqtanǵan Reseı prezıdenti Pýtın eki el basshysyn Sochıge shaqyryp, ara aǵaıyn bolýǵa umtylǵan. «Tamyzdyń 9-10 kúnderi ótken úsh jaqty kezdesýde Taýly Qarabaq máselesi sheshimin tapty deý qıyn. Eki jaq ta tyǵyryqtan beıbit kelisim arqyly ǵana shyǵýǵa bolatynyn aıtqanmen, Álıevtiń de, Sargasıannyń da ishinde bir qyjyldyń tarqamaǵany belgili. Demek, Ázirbaıjan prezıdenti aıtqandaı, kelisim uzaqqa sozyla berse, túbi bir qaqtyǵystyń bolatyny anyq», delingen maqalada.
