Qańtar qasiretine qatysty derekter jáne atyshýly ister

Áý basta, 2022 jyldyń 2 qańtarynda jańaózendikterdiń suıytylǵan gaz baǵasynyń kóterilýine baılanysty bastalǵan beıbit mıtıng az ýaqyttyń ishinde elimizdiń búkil aımaǵyna tarap, onyń sońy memlekettik tóńkeriske aınala jazdady. Degenmen, Qańtar oqıǵasy kezinde halqymyzdyń aqyl-parasaty men birliginiń, Prezıdenttiń erik-jigeriniń arqasynda memlekettigimizdi saqtap qaldyq, dep habarlaıdy Kazinform.

Búginge deıin tergeý organdary sol bir qaraly oqıǵa hronologııasyn, negizgi uıymdastyrýshylaryn anyqtady. Uıymdastyrýshylar qatarynda joǵary laýazymdy adamdar men uıymdasqan qylmystyq top músheleri de boldy.

Olardyń qatarynda Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń sol kezdegi tóraǵasy Kárim Másimovti, onyń orynbasarlaryn, qylmys áleminde «Dıkıı Arman» laqap atymen tanymal Arman Jumageldıevtiń esimderin ataýǵa bolady. Al olardyń kóksegeni qantógispen bolsyn, qandaı da jolmen bılikti basyp alý edi.

Kúni keshe Egemen Qazaqstan gazetine bergen suhbatynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev: «Ashyǵyn aıtsam, osy jańa baǵdarymyz keıbir yqpaldy adamdarǵa múlde unaǵan joq. Olar bul ózgeristi elimizde ábden tamyr jaıǵan júıege jáne bılik qurylymyndaǵy ózderiniń „erekshe mártebesine“ tóngen qater dep qabyldady. Mundaı adamdar eldegi ózgeriske astyrtyn, keıde tipti ashyq qarsylyq bildire bastady. Aqyr sońynda reformanyń betin qaıtaryp, ózderine yńǵaıly burynǵy qalypqa oralý úshin bárin tas-talqan etýge sheshim qabyldady. Joǵary laýazymdy tulǵalardan turatyn bul toptyń kúshtik qurylymdarǵa da, qylmys álemine de orasan zor yqpaly boldy. Sondyqtan bılikti kúshpen basyp alýǵa bel býdy», — dep ashyǵyn aıtqan bolatyn.

Qasiretti qańtarda elimiz boıynsha 5 149 adam jaralanyp, 238 adam mert boldy. Onyń 19-y — kúshtik qurylym qyzmetkerleri. Jappaı tártipsizdik barysynda qaza tapqandardyń 41-i buryn sottalǵan.

Bas prokýratýra tergeý barysynda barlyq aqparatty qaıta tekserip, 67 azamattyń jappaı tártipsizdikterge qatysqanyn, 142 adam terrorızmge qarsy operatsııa kezinde erekshe rejımdi buzǵanyn, 4 adam basqa quqyq buzýshylyq barysynda qaza tapqanyn anyqtady.

Jalpy, Almaty qalasynda 151 adam qaza boldy. Onyń kóbi — Prezıdent rezıdentsııasyn shabýyldaý kezinde qaza tapqan. Kisi ólimi taǵy Qyzylorda (26), Shymkent (20) jáne Taraz qalalarynda (17) boldy.

Sol kúnderi qasıetti Táýelsizdigimizge orasan zor qater tóndi, barlyq zańnama buzyldy.

Kóptegen iri qalalardyń ǵımarattary órtke oranyp, astań-kesteń boldy. Basty qundylyǵymyz — adam ómirine qaýip tóndi. Prezıdent qabyldaǵan batyl qımyldar nátıjesinde ǵana elge tóngen qaýip-qaterdiń beti qaıtty.

Qańtar oqıǵasyn uıymdastyrýshylar WhatsApp pen Telegram arqyly tártipsizdikke qatysýshylardyń jınalýy men qozǵalysyn úılestirgen. Máselen, Almatyda sanaýly saǵat ishinde bir toptyń ǵana ishinde qatysýshylar sany 5,5 myńǵa deıin kóbeıdi.

Sol sııaqty Jambyl oblysynda qatardaǵy qatysýshylar sany 4 myńǵa deıin ósti. Keıin tobyr áseri oryn aldy. Adamdar polıtsııanyń zańdy talaptaryn oryndamaı, qarsylyq kórsetti, órtedi, tonady jáne kúsh qoldandy.

Bul úshin Almatyǵa arnaıy kórshi oblystardan adamdar kele bastady. Keıin jaǵdaı ýshyǵa tústi.

Tek bir kúni 5 qańtarda 8 óńirde ákimdikke shabýyl jasaldy. Tártipsizdikke qatysýshylar muny bıliktiń sımvoly retinde basyp alǵylary keldi. 5 qańtarǵa qaraǵan túni shabýyldaýshylar Almaty ákimdiginiń ǵımaratyna basyp kirdi.

Bir saǵattan keıin, Shymkenttegi ákimdik ǵımaratyna shabýyl bastaldy. Sol kúni qylmyskerler Atyraý men Qyzylorda oblysy ákimdikteriniń ǵımaratyna shabýyl jasady. Jappaı tártipsizdikter Astana, Aqtaý, Ekibastuz, Qyzylorda, Oral, Óskemen, Semeı, Taldyqorǵan, Taraz qalalarynda da boldy.

Qańtar kezinde 12 uıymdasqan qylmystyq top áreket etken. Olardyń ishindegi belsendileri — «Aıshýaq-Jantúgel» jáne «Dıkıı Arman» toptary. Sońǵysy qalanyń ár jerinen 24 azamatty urlap, uryp-soǵyp «Qazaqstan» jáne Ritz Carlton qonaq úıleriniń parkınginde ustaǵan.

Qasiretti qańtarda elimiz boıynsha 400-den asa avtokólik búlinip, joıylǵan. Onyń ishinde 346 kólik ishki ister organdaryna tıesili. Tártipsizdikter kezinde 25 polıtsııa ǵımaraty men 19 modýldik beket zaqymdandy. Shyǵyn — 3 mlrd teńge.

Almaty, Shymkent, Aqtóbe Qyzylorda, Taldyqorǵan jáne Taraz qalalarynda 900 beınebaqylaý kamerasy zaqymdanǵan. Elimiz boıynsha qylmyskerler 2 960 qarý-jaraq pen shamamen 63 myń oq-dárini urlap ketken.

Qaıǵyly oqıǵadan keıin júrgizilgen izdeý is-sharalarynyń barysynda urlanǵan qarý-jaraqtyń birazy tabyldy.

2023 jyldyń qańtar-sáýir aralyǵynda da Ulttyq qaýipsizdik komıteti polıtsııa organdarymen birge prokýratýranyń úılestirýimen zańsyz qarý aınalymyndaǵy qarýdy izdestirý jáne tárkileý boıynsha, onyń ishinde Qańtar oqıǵasy kezinde urlanǵan qarýǵa qatysty birqatar jedel-izdestirý is-sharalaryn júrgizdi.

Nátıjesinde Qazaqstannyń 11 aımaǵynda 268 qarý, onyń ishinde 38 «Kalashnıkov» avtomaty, 126 myltyq, 104 tapansha, 21 granata, 4 jarylǵysh qurylǵy, túrli kalıbrli 30 199 oq-dári, sonymen qatar brondy keýdeshe, qorǵanysh dýlyǵasy, qol-kisender, avtomat oqjatarlary, qalqandar men radıostantsııalar tárkilendi.

Qasiretti qańtarda elimizdiń aýmaǵynda 5 300 qylmystyq is tirkelip, onyń 511-i boıynsha tergeý aıaqtaldy jáne sottarǵa jiberildi. Sottar 1 380 adamǵa qatysty úkim shyǵardy.

Onyń ishinde qoǵam úshin asa aýyr qylmys jasaǵan 275 adam túrmege toǵytyldy. Memleket basshysynyń raqymshylyq jasaýymen arandatýshylardyń aıtqanyna kónip, jappaı tártipsizdik kezinde qylmys jasaǵandar jazadan bosatyldy.

Raqymshylyq 1 197 adamǵa qoldanyldy. Asa aýyr qylmystar úshin sottalǵan 1 001 adamnyń jaza merzimi qysqartyldy.

101 adam qylmystyq jaýapkershilikten tolyǵymen bosatyldy. Arnaıy prokýrorlyq top aıasynda 720 qylmystyq is boıynsha tergeý ótkizdi.

Tergeý barysynda ustalǵan 25 tulǵa ekstremıstik toptardyń qatysýshysy, 42 UQT qatysýshysy, 8 búldirgish dinı aǵymdardyń jaqtaýshysy, taǵy 126 tulǵa buryn kisi óltirý, tonaý jáne urlyqqa qatysty aıyptalyp, sottalǵany anyqtaldy.

Atyshýly ister

Másimov 18 jylyn túrmede ótkizedi

Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń burynǵy basshysy Kárim Másimovke jáne onyń orynbasarlaryna qatysty memleketke opasyzdyq jasaý jáne basqa da asa aýyr qylmystar týraly is «asa qupııa» rejıminde tergeldi.

Materıaldardy jarııalaýǵa shekteý qoıylǵan. Óıtkeni olarda memlekettik qupııalar bar edi. Іste syrtqy saıası, qarsy barlaý jáne jedel-izdestirý qyzmetine qatysty málimetter bar.

Olardy jarııalaý ulttyq qaýipsizdik múddelerine nuqsan keltirýi múmkin.

2023 jyldyń 16 maýsymynda Astana qalasynyń qylmystyq ister jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynyń 2023 jylǵy 24 sáýirdegi úkimimen K.Másimov pen A.Sadyqulov Qylmystyq kodekstiń 175-babynyń 1-bóligi, 179-babynyń 3-bóligi, 362-babynyń 4-bóligi 3-tarmaǵy boıynsha kináli dep tanylyp, 18 jáne 16 jylǵa, D. Erǵojın Qylmystyq kodekstiń 179-babynyń 3-bóligi, 362-babynyń 4-bóligi 3-tarmaǵy boıynsha kináli dep tanylyp, 15 jylǵa, M.Osıpov Qylmystyq kodekstiń 362-babynyń 3-bóligi boıynsha 3 jyl merzimge bas bostandyǵynan aıyryldy.

Qaýqarsyz mınıstr

Qorǵanys eks-mınıstri Murat Bektanov qańtar oqıǵasy kezinde zańsyz buıryq bergen jáne strategııalyq nysandardy áskerılerdiń kúzetinsiz qaldyrǵan. Elimizde konstıtýtsııalyq tártip ornatý jóninde sharalar qabyldamaǵan.

Osy jyldyń 24 aqpanynda sot oǵan eń joǵary qaýipsizdik qylmystyq-atqarý júıesi mekemesinde jazasyn óteı otyryp, 12 jyl merzimge bas bostandyǵynan aıyrý túrindegi jaza taǵaıyndady.

Ol jazasyn Abaı oblysynyń Semeı qalasyndaǵy eń joǵary qaýipsizdiktegi qylmystyq-atqarý júıesi mekemesinde óteıdi.

Eskilikten kúder úzbegen Kúdebaev

Qańtar oqıǵasyna baılanysty bas bostandyǵynan aıyrylǵan iri shendilerdiń biri — Almaty oblysy (qazirgi Jetisý) polıtsııa departamentiniń eks-bastyǵy Serik Kúdebaev.

Ol Taldyqorǵan qalalyq sotynyń úkimimen «qańtar oqıǵalary» kezeńinde aýyr zardaptarǵa (QK-niń 362-baby 4-bóligi) jáne azaptaýǵa (146-baby 2-bóligi) ákep soqqan bılikti asyra paıdalanǵany úshin kináli dep tanyldy. polıtsııa general maıory arnaıy ataǵynan aıyryla otyryp, 10 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy.

S.Kúdebaev Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııasynyń, Memleket basshysynyń «Tótenshe jaǵdaı engizý týraly» Jarlyǵynyń, «Quqyq qorǵaý qyzmeti týraly» jáne «Іshki ister organdary týraly» zańdarynyń normalaryn buzyp, sondaı-aq vedomstvoishilik buıryqtar men arnaıy jospardyń talaptaryn oryndamaǵan.

Ol tótenshe jaǵdaı kezinde qoǵamdyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdiń ornyna jeke quramǵa ǵımarattan ketýge jáne úılerine taraýǵa zańsyz buıryq berip, qyzmetkerlerdiń raıyn qaıtarǵan.

Samat Ábish tergelip jatyr

Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń burynǵy birinshi orynbasary Samat Ábishke qatysty da qańtar oqıǵalary kezinde bılik pen laýazymdy ókilettigin asyra paıdalaný faktisi boıynsha tergeý júrip jatyr.

Elden ketpeý týraly qolhaty aıasynda onyń úıiniń aldynda qaraýyl bolmaıdy. Ol óz úıinde turady. Tergeýshi shaqyrǵan kezde, ózi barady. Sonymen qatar advokattarmen jáne basqa adamdarmen kezdese alady.

Aıta keteıik, 2022 jyldyń 17 qańtarynda Memleket basshysynyń ókimimen Samat Ábish Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń birinshi orynbasary laýazymynan bosatylǵan edi.