Qamba astyqqa toldy: elde egin jınaý naýqany aıaqtaldy

ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstanda egin jınaý naýqany tabysty aıaqtaldy. Dándi daqyldardyń ónimi 27 mln tonnadan asyp, maıly daqyldardyń jınalymy buryn-sońdy bolmaǵan deńgeıge jetti. Egin jınaý barysy, qıyndyqtar men jańa naryqtar týraly QR aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Azat Sultanov aıtyp berdi. 

— Aıaqtalǵan aýyl sharýashylyǵy maýsymy óndiris kóleminiń turaqty ósimin kórsetti. Qatarynan ekinshi jyl Qazaqstan zamanaýı tehnologııalardy tıimdi qoldaný jáne egis alqaptaryn ártaraptandyrý esebinen oń nátıjelerge qol jetkizip otyr, — dedi ol.

Azat Sultanovtyń aıtýynsha, bıyl dándi daqyldardan rekordtyq ónim alyndy — bastapqy salmaqta 27,1 mln tonna, onyń ishinde bıdaı — 20,3 mln tonna. Bul ótken jylmen salystyrǵanda 0,5 mln tonnaǵa kóp, alaıda bıdaıdyń egis alqaby shamamen 900 myń gektarǵa qysqarǵan bolatyn.

Bıyl alǵash ret burshaq daqyldarynyń ónimi 1 mln tonnaǵa jetti.

Maıly daqyldar boıynsha da rekord tirkeldi — 4,5 mln tonna, keı óńirlerde jınaý jumystary áli de jalǵasýda. Bul daqyldar egis qurylymynda barǵan saıyn tabysty ári suranysqa ıe bolyp otyr.

Ósimdik sharýashylyǵynyń basqa baǵyttary boıynsha da jaqsy nátıjelerge qol jetkizildi: kartop — 2,9 mln tonna, kókónis — 3,8 mln tonna, baqsha daqyldary — 2,6 mln tonna jınaldy.

Jalpy egin jınaý jumystary qalypty rejımde, ońtaıly agrotehnıkalyq merzimde ótti, aıtarlyqtaı qıyndyqtar bolǵan joq. Qazir maıly daqyldar, súrlemge arnalǵan júgeri jáne qant qyzylshasyn jınaý aıaqtalý satysynda.

— Jańa ónimnen elevatorlarǵa 7,7 mln tonna astyq qabyldandy — bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda eki eseden artyq. Túsken jumsaq bıdaıdyń 53%-y 1–3 klastarǵa jatady (ótken jyly — 56%), al 4-klass úlesi 35% qurady (2024 jyly — 28%). Kólemniń jartysynan astamynyń kleıkovınasy 20%-dan joǵary, bul ony taǵamdyq maqsatta paıdalanýǵa múmkindik beredi, — dedi vıtse-mınıstr.

Sondyqtan astyqqa degen suranys ótken jylǵy deńgeıde saqtalady.

Ónimniń shamamen 12%-yn klastan tys bıdaı quraıdy — ol mal azyǵyna jáne jemdik un óndirýge paıdalanylady. Sońǵy jyldary mundaı ónimge suranys, ásirese kórshiles elderde, artyp keledi.

Boljamdar men naqty kórsetkishter

— AQSh Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi (USDA) álemniń negizgi agrarlyq elderinde egis jaǵdaıy men ónimdilik boıynsha júıeli monıtorıng júrgizedi. Bul júıe halyqaralyq etalon bolyp sanalady, alaıda barlyq ǵylymı jáne tehnologııalyq jetildirilgendigine qaramastan, olardyń boljamdary tolyq dál bola almaıdy. Óıtkeni olar aýa raıy, topyraq jaǵdaıy jáne aımaqtyq erekshelikterge táýeldi yqtımal modelderge negizdelgen, — dep atap ótti Azat Sultanov.

Onyń pikirinshe, tipti eń zamanaýı spýtnıktik derekter de jergilikti klımattyq aýytqýlar men ylǵaldylyq deńgeıin naqty kórsete bermeıdi. Sondyqtan ósimdik ındeksi árdaıym naqty ónimdilikke týra sáıkes kele bermeıdi. Sáıkesinshe, USDA derekteri — bul baǵalaý sıpatyna ıe boljamdar, al naqty kórsetkishter keıde odan ózgeshe bolýy múmkin.

— Al «jınalǵan astyq qaıda?» degen suraqqa kelsek: Jalpy ónim — 27,1 mln tonna. Búgingi tańda lıtsenzııalanǵan elevatorlardyń júktemesi 48% — bul shamamen 6,3 mln tonna astyq. Jańa ónimniń 2,2 mln tonnasy (qyrkúıek–qazan aılarynda) eksportqa shyǵaryldy. 17,4 mln tonna fermerlerdiń óz qoımalarynda saqtalýda, 700 myń tonnasy óńdeýge jiberildi, al 500 myń tonnadan astamy mal azyǵyna baǵyttaldy. Sonymen qatar, bir bóligi dıirmenderde, qoımalarda jáne egis alqaptaryndaǵy arnaıy «rýkavtarda» saqtalyp otyr — mundaı tásil sońǵy jyldary keńinen qoldanyla bastady. Jalpy saqtaýdyń bos qýattary shamamen 7 mln tonnany quraıdy, — dedi ol. 

Astyq eksporty: jańa naryqtar jáne josparlar

Eksporttyq áleýet saqtalady.

— Ótken maýsymda eksport kólemi 13,4 mln tonnany qurap, aldyńǵy jylmen salystyrǵanda 47%-ǵa artty. 2024 jyly da keı sarapshylar 12 mln tonna mejesine kúmán keltirgen bolatyn, biraq jospar artyǵymen oryndaldy. Bıyl Qazaqstan jańa eksporttyq baǵyttardy ıgerip jatyr: Belgııa, Portýgalııa, Polsha, Norvegııa, Vetnam, BAÁ, Marokko, Aljır, Egıpet elderine alǵashqy jetkizilimder bastaldy. Sonymen qatar, Iran, Ázerbaıjan, Armenııa jáne Grýzııa baǵyttaryna tasymal qaıta jandandy, — dedi vıtse-mınıstr.

Qazaqstandyq astyqqa suranys turaqty jáne joǵary deńgeıde. Qazirgi tańda jańa ónimniń 2,2 mln tonnasy eksporttalyp, ótken jylmen salystyrǵanda 21%-ǵa artty. Jańa ónimniń eksporttyq áleýeti 13 mln tonna kóleminde baǵalanyp otyr.

Aıta keteıik, buǵan deıin Qazaqstannyń astyǵy nege Qytaı shekarasynan óte almaı turǵanyn jazǵan edik.