Iran men Qytaıdan oralǵan qandastardyń teriskeıdegi tynys-tirshiligi
PETROPAVL. KAZINFORM — Sońǵy jyldary jumys kúshi kóp óńirlerden kelgenderge, sondaı-aq atamekendi ańsap, shetten saǵyna jetken qandastar úshin aýyl — jańa bastamanyń mekenine aınaldy.
«Eńbek» memlekettik baǵdarlamasy aıasynda kóptegen otbasy Soltústik Qazaqstan oblysyna qonys aýdaryp, ómirdiń jańa paraǵyn osy jerde bastap otyr.
Nadjıb Qazaq 2021 jyly Irannan atamekenge oraldy. Qazir otbasy aýyl tirshiliginiń naǵyz bel ortasynda júr.
1,5 mln teńge qaıtarymsyz grant alyp, búginde qoradaǵy sıyr sanyn 30-ǵa jetkizgen. Sondaı-aq aýyldyń malyn baǵady. 12 jasar tuńǵyshy Parsy — ákesiniń qolǵanaty.
— Aýa raıyna úırendik. Alǵash kelgende tańerteń tursaq qar jatyr. Keıin aıazyn da, borandy da kórdik. Jazben birge janymyz da jadyrap sala berdi. Sodan keıin iske kiristik. Myna qorany ózim quıǵan kirpishpen, eki aǵaıynnyń kómegimen bir aıdyń ishinde qalap shyqtyq, — deıdi Nadjıb Qazaq.
Nadjıb syrttaǵy sharýany bitirse, jubaıy Mahtap balalarǵa qarap, úı tirligimen aınalysyp, shańyraqtyń berekesin kirgizip otyr.
Buǵan deıin Irannyń soltústiginde ornalasqan Bender-e Torkeman portty qalasynda turǵan otbasyna bastapqyda aýyl turmysyna, jańa ortaǵa úırenisip ketý qıyn bolǵan.
— Ol jaqta turmysymyz jaman bolǵan joq. Kýrortty qala, qaınaǵan halyq. Meniń óz dúkenim boldy. Joǵary bilimim bar. Atamekenge balalardyń bolashaǵy úshin keldik, — deıdi Mahtap Shadkam.
Erli-zaıyptynyń bes balasy bar. Kenje qyz Delaı byltyr dúnıege keldi. Eresekteri aýyldaǵy mektepte qazaqsha bilim alyp jatyr, oqýda ozat.
Otbasynyń Iranda týǵan-týystary qalǵan, olar da únemi habarlasyp, qal-jaǵdaılaryn bilip turady.
Otaǵasy Nadjıb — aǵash óńdeý ınjeneri. Qıyndyqqa moıymaǵan azamattyń jospary kóp. Byltyr úıiniń aýlasyna alma aǵashynyń 40 kóshetin otyrǵyzyp, onyń kóbi jersindi.
Eger jemis berip jatsa, bolashaqta soltústik óńirde kenje qalǵan alma baǵyn jandandyrýdy kózdep otyr.
Jaqynda otbasy salonnan jańa kólik alyp mindi.
Kórshi úıdegi Qajymuqan Ótepbergenov — Tarazdyń týmasy. Onyń bul aýylda turyp jatqanyna úsh jylǵa jýyq. Bastapqyda kelisim boıynsha kórshi aýylǵa mal baǵýǵa kelgen.
Tabıǵaty unap, kóp uzamaı otbasyn kóshirip ákeldi. Kelgen kezde sharýashylyqtardyń birinde dánekerleýshi, traktorshy bolyp jumys istegen ol endi óz isin damytpaq.
— Myna qorada sıyr ustaımyn. Kúnde tańerteń 30 lıtr sút tapsyramyz. Kelesi qorada qoı turady. Bıylǵy jospar — taýyq qorasyn salý. Qajet materıaldy jınap jatyrmyn. Inkýbatordan alǵashqy balapandar shyqty. Jumyrtqaǵa qashan da suranys bar. Taýyq sanyn bastapqyda 300-ge jetkizgim keledi, — deıdi aýyl turǵyny Qajymuqan Ótepbergenov.
Al myna otbasy — Túrkistan oblysynan qonys aýdarǵan Álımuhammad Shamaev pen Gúlnaz Japbar.
Bıyl 30 jasqa tolatyn Gúlnaz — kópbalaly ana. Jeti balanyń eń kenjesi — Ámirhan, osy aýylda dúnıege kelgen.
«Eńbek» baǵdarlamasymen kelgen bul otbasy da mal basyn kóbeıtýmen aınalysyp jatyr. 1,5 mln teńge grant alǵan erli-zaıyptynyń qazir bes saýyn sıyry bar.
Kúnde 35 lıtr sút ótkizip, pul etip otyr. Budan bólek sımmental, áýlıekól, angýs tuqymdy buzaýlardy satyp alǵan. Otbasy óz fermasyn ashýdy armandaıdy.
Toqtarbek Alashbektiń Qytaıdan atamekenge qonys aýdarǵanyna bıyl ekinshi jyl. Eńbekqor azamat jubaıymen ulttyq salt-dástúrdi jańǵyrtpaq.
Baǵıla Mahmud saýǵan sıyrdyń sútin iske jaratyp, kúnde qaımaq-maı jasaıdy.
Anasynyń tásilimen aıran uıytyp, ashyǵan sútten qurt jasap, keptiredi. Bul ónimge suranys joǵary. Jaqynda bıe baılap, qymyz saýdasyn qyzdyrmaq.
Búginde mal baǵýda jylqynyń ornyn mototsıkl men mashına almastyrǵan. Aýyldyń maly kók otta alańsyz jaıylyp júr. Toqtarbek óz malymen qosa aýyldyń malyn da baǵady.
Qazir onyń 20 sıyry, on shaqty jylqysy jáne 100 qoıy óriste júr. Bul — eki jylǵa jýyq tynymsyz eńbektiń nátıjesi.
— Jaqynda myna nýǵa, Esildiń jaǵasyna úsh kıiz úı tigemin, bıelerdi baılaımyn. Túıe ákelip, shubat jasaǵym keledi. Osylaısha ekotýrızmdi damytpaq nıettemin. Byltyr bir kıiz úı quryp kórdim, kelip demalýshylardan ishi bir bosaǵan joq. Bul jerdiń topyraǵy maıky, qunarly ǵoı. Qytaıda sharýashylyqpen aınalysýǵa jer joq, jemshóp te birneshe ese qymbat. Munda memleketten de qoldaý bar. Іsti damytýǵa 5 mln teńgege deıin grant alýǵa bolady dep estidim, baǵymdy synap kóremin, — deıdi Toqtarbek Alashbek.
Eldi meken úlken joldyń boıynda ornalasqan, barlyq qajetti áleýmettik nysandar jumys isteıdi.
Mádenıet ortalyǵynan bólek, balabaqsha, 250 oqýshyǵa shaqtalǵan mektep-ınternat, feldsherlik-akýsherlik pýnkt, polıtsııa beketi, dıirmen men naýbaıhana, úsh dámhana, eki qonaq úı, 10 dúken, meshit bar. 1300-ge jýyq adam turyp jatyr.
Dalabaı Qabdýalıev te — qaladaǵy jaıly turmysyn aýyldyń qym-qýat tirligine aıyrbastaǵan jandardyń biri. Memlekettik mekemelerdiń birinde bólim basshysy bolǵan azamat 1,5 jyl buryn Nıkolaevka aýyldyq okrýgine ákim bolyp keldi.
Aýylǵa kelgen bette-aq úlken synaqqa tap boldy. Byltyrǵy alapat sý tasqyny kezinde bir kósheniń mal-janyn aman alyp qaldy.
Táýlik boıy sý keship, tasqynmen arpalysqan eńbegi eleýsiz qalǵan joq — Dalabaı Qabdýalıev «Qurmet» ordenimen marapattaldy.
— Bıyl aýyl ishilik joldardy jóndeımiz. Byltyr 50 mln teńgege FAP jóndeldi, 107 mln teńgege mádenıet ortalyǵy salyndy. Taza sý kelip tur, 270 úı sýdy úıine kirgizip aldy. Oblys ortalyǵyna avtobýs qatynaıdy. Bıyl 188 mln teńgege mektep kúrdeli jóndelip jatyr. Jergilikti sharýashylyqtar da kómegin aıamaıdy, — deıdi Nıkolaevka aýyldyq okrýginiń ákimi Dalabaı Qabdýalıev.
Bul otbasylardyń taǵdyry bir aýylda toǵysty. Túrli óńirden, tipti shet elden kelgenimen, olardy bir ortaq nárse biriktiredi — eńbekqorlyq, otbasyna degen jaýapkershilik jáne bolashaqqa degen senim.
SQO eńbek utqyrlyǵy ortalyǵynyń málimetinshe, óńirge 2016 jyldan bastap jumys kúshi artyq óńirlerden bas-aıaǵy 17 204 qonys aýdarýshy, onyń ishinde 1093 qandas keldi.
Negizinen Ózbekstan, Tájikstan, Túrkmenstan, Mońǵolııa, Iran, Qytaı, Reseı memleketterinen qonys aýdardy.
Byltyr ońtústik óńirlerden 710 otbasy, bas-aıaǵy 2340 adam qonys aýdarsa, shetelden 105 otbasy nemese 207 qandas kóship keldi.
Bıyl jumys kúshi artyq óńirlerden 2 969 adam jáne 175 qandasty qabyldaý josparlanǵan.
Esterińizge salaıyq, buǵan deıin Túrkistannan teriskeıge qonys aýdarýshylar kóp ekenin jazǵan edik.
