Innovatsııalyq jobalarǵa qoldaý jasalǵany durys - qyzylordalyq ónertapqysh
- Jaqynda atalǵan jobaǵa baılanysty tıisti oryndardan arnaıy patent alǵanyńdy bilemiz. Oǵan suranys jaǵy qalaı bolyp jatyr?
- Bul qarapaıym zattar men quraldardan qurastyrylǵan. Balamaly energııa kózi retinde baǵalanady. Aldaǵy ýaqytta qurylǵy zor suranysqa ıe bolady degen úmittemin.
Meniń bala kezimnen tyń ıdeıalardy júzege asyrýǵa yntam zor boldy. Jergilikti arnaýly oqý oryndyrynyń birinde bilim alyp júrgen ýaqytymda osyndaı oı meni mazalaıtyn. Atalǵan qurylǵyǵa baılanysty jobalar sol ýaqytta oıda júrgen bolatyn.
- Bul qurylǵynyń paıdasy qandaı bolmaq?
- Men ózdiginen elektr jáne sýmen qamtamasyz ete alatyn avtonomdy generator jasadym. Ony qoldaný óte ońaı. Kóp shyǵyn da qajet emes. Atalǵan jobany ónerkásiptik óndiriste paıdalanýǵa múmkindik bar. Generator ekologııalyq materıaldardan jınalǵan. Qorshaǵan ortaǵa eshqandaı zııany joq.
Oǵan qosa atalǵan generator tolyǵymen avtonomdy, ıaǵnı onyń jumysy syrtqy faktorlarǵa tikeleı baılanysty emes. Qýat kózi retinde jeldi de, sýdy da, elektr energııasy nemese otyndy qajet etpeıdi. Tıimdiligi de sol, bul qurylǵyny alys eldi mekenderde, fazendalarda, omartalarda, fermerlik sharýashylyqtarda qoldanýǵa óte yńǵaıly.
- Bul jobaǵa elimizde qyzyǵýshylyq bildirip jatqandar bar ma?
- Qyzyǵýshylyq bildirip habarlasyp jatqandar bar. Elimizdegi bedeldi joǵary oqý ornnyń birinen usynys tústi. Tyń ıdeıa óndiriske engizilip, qurylǵynyń tıimdiligi dáleldenedi degen senimdemin.
- Qurylǵy jumysy qalaı júrgiziledi?
- Qurylǵy jumysy adamnyń aralasýynsyz júzege asyrylady, óndiriste ónimdilikti arttyrady. Taǵy bir ereksheligi, iri qalalarda ekologııalyq ahýaldyń jaqsarýyna oń septigin tıgizedi. Qoldanysqa yńǵaıly ári shyǵyn az ketedi. Qurylǵy arqyly óndiris oshaqtaryn elektr qýatymen qamtamasyz etýge ábden bolady.
- Jobany jasaýǵa qansha ýaqytyńdy jumsadyń?
- Qýatty qondyrǵyny qurastyrýǵa bes jyldan astam ýaqyt ketti. Aldymen ıdeıanyń sulbasy ázirlendi. Odan keıin joba qaǵaz betine túsirilip, onyń formýlasy shyǵaryldy. Sý arqyly qýat óndiriletin qurylǵyny jasaýǵa qajyrly eńbek jasaldy. Osylaısha bir kezde arman bolǵan joba shyndyqqa aınaldy. Qurylǵy qanshama márte qurastyrylyp shyǵardym. Qatelikter túzetildi. Sol tájirıbe arqasynda qajetti agregat qurastyryldy. Qurylǵy elektr qýatymen birge sýmen de qamtamasyz etýge qolaıly jaǵdaı jasaıdy.
- Shynyn aıtqanda, keıbir eldi mekenderdi elektr qýatymen qamtamasyz etý barysynda qıyndyqtar kezdesedi. Bul joba sol túıtkildi sheshýge qanshalyqty qaýqarly?
- Qurylǵy bir ýaqytta eki qyzmetti qatar atqara alady. Ol alysta jatqan eldi mekenderdi elektr qýatymen qamtamasyz etýge jol ashady. Sondaı-aq, ol arqyly bıikteý ornalasqan egis alqaptaryn sýarýǵa bolady. Taǵy bir ereksheligi, qondyrǵy klımattyq ahýalǵa táýeldi emes. Kúnniń kózi men jeldiń kúshiniń qajeti joq. Oǵan sýdyń quıatyn saǵasy men sý kózi bolsa jetkilikti. Qurylǵy qalypty qysymmen aınalyp turady. Sondyqtan artyq shyǵyn joq.
- Álemniń kóptegen memleketteri osyndaı tyń ıdeıalardy júzege asyryp, qazir sol tehnıkalarmen jer-jahan jurtshylyǵyna keńinen tanylyp keledi. Buǵan baılanysty qandaı usynystar aıtar ediń?
- Jalpy, keıbir órkenıetti elderde árbir ónertapqyshtyń óz jobasyn júzege asyrýyna múmkindigi bar. Qazir álemniń qaı eline barsańyz, aldyńyzdan Japonııa, Ońtústik Koreıa sekildi memleketterde jasalǵan tehnıkalar shyǵady. Ókinishtisi, ázirge bizde osy jaǵy kemshin túsip tur. Keleshekte ol durys jolǵa túsedi degen oıdamyn. Áıtpese, bizde de ózge memleketter qyzyǵýshylyq bildirgen ónertabystar bar. Ras, olardyń keıbiri óndiriske de engizilýde. Aldaǵy ýaqytta osyndaı máselelerge de basa nazar aýdarǵan durys dep sanaımyn.
- Sondaı-aq, budan buryn elimizdiń iri qalalaryn tútinnen tazartýǵa arnalǵan joba jasaǵanyńdy bilemiz. Osy jóninde keńinen áńgimelep berseń.
Iá, ondaı jobam da bar. Men Almaty men Astana sekildi iri qalalardy tútinnen tazartýǵa arnalǵan jobany jasap shyqtym. Oǵan 3 jyldan artyq ýaqytyn jumsadym. Atalǵan qurylǵyny kópqabatty úılerdiń tóbesine ornalastyryp, qýatty jeldetkishter arqyly aýany súzgiden ótkizýge bolady.
Onyń esebi boıynsha taý bókterindegi Almatyny 2-3-aq jylda tútinnen tazartýǵa múmkindik bar. Qurylǵylar kez kelgen mezgilde úzdiksiz ári dybyssyz jumys isteıdi.
- Elimizdegi ónertapqyshtyq jóninde oıyń qandaı?
- Ras, bizdiń elimizde de bul jóninen ıedıasy myqty jastar az emes. Olardyń usynǵan jobalary keńinen qoldaý taýyp jatqan jaıy bar. Degenmen áli de problemalar joq emes. Jalpy, bul máselege basa nazar aýdarǵanymyz durys. Sol arqyly ozyq oıly jobalar ómirimizge enedi. Ony ózge elderge usyna alamyz.
Dál osyndaı jastar Qyzylorda qalasynda da bar. Árıne, mundaı jobalarǵa qarjyly kompanııalar men kásipkerler de qoldaý kórsetse deımin. Árbir jobanyń tıimdiligi dáleldense, ol keıinnen mol tabysqa jol ashady. Álemdegi keıbir jobalar osylaısha júzege asyp, keıinnen dúnıe júzine tanyldy emes pe?
- Áńgimeńe raqmet.
