Indonezııa sapary: Balılik qazaqtar
ASTANA. KAZINFORM – Soltústikten ońtústikke qaraı 80 shaqyrym aýmaqqa, shyǵystan batysqa qaraı 145 shaqyrym aýmaqta sozylyp jatqan Balı aralynda 4,2 mln adam turady. Resmı málimet boıynsha, sol 4,2 mln adamnyń ishinde 500-ge jýyq qazaqstandyq ta bar. Indonezııanyń Qazaqstandaǵy elshiligi uıymdastyrǵan aqparattyq saıahat kezinde sol otandastarymyzdyń tynys-tirshiligimen tanysýdyń sáti tústi.
Armandar oryndalatyn aral
Dınara Shagırova Indonezııa jerinde bizge jolyqqan alǵashqy otandasymyz boldy. Elshiliktiń Labýan-Badjo qalasynda uıymdastyrǵan resmı kezdesýleriniń bárine birge qatysqandyqtan Balıdegi qazaqtar týraly málimettiń kóbin osy adamnan bildik. Osyndaǵy ózge otandastyrymyzben tanystyrǵan da ózi. Onyń ústine, Indonezııadaǵy qazaqstandyqtar qaýymdastyǵynyń tóraǵasy deıtin laýazymy bar. Biraq bul qoǵamdyq jumys deýge bolady. Al tabysty Balıdiń birneshe bóliginde jalǵa vılla berip, sodan kóredi. Óziniń aıtýynsha, bala kezinen «muhıt jaǵasynda úıim bolsa» degen armany bolypty.
«Batys Qazaqstan oblysyndaǵy Ańqaty aýylynda naǵashy atam turatyn. Sol kisimen sıyr kezegine erip baratynmyn. Birde muhıt jaǵasynda úıi bar qyz týraly detektıv oqydym. Avtor muhıttan shyǵyp, jaǵadaǵy úıge bettegen qyzdyń beınesin sheber sýrettegeni sonshalyq, «Óskende meniń de muhıt jaǵasynda úıim bolady» dep oıladym. Atama álgi armanymdy aıtyp edim, kúldi. Qazir oılasam, perishte aýzyma salǵan eken», - deıdi Dınara.
Bala kúngi armannyń shyndyqqa aınalýyna pandemııa túrtki bolsa kerek.
«Men Balıge 2020 jyldyń 3 qazanynda keldim. Bul pandemııa kezi bolatyn. Lokdaýn bastalyp ketken kezde enem men qaıyn ápkem osy araldan shyǵa almaı qaldy. Olar Balıden sýret jiberedi. Bizdegideı shekteý joq ekenin kórip, qalypty ómir yrǵaǵyna, máńgi jaz tabıǵatyna qatty qyzyqtym. Jarty jyl ótkende balalarymmen birge osynda keldim. Sodan beri Balıde turyp jatyrmyn. Alǵashqy eki apta klımatqa úırenýge ketti. Basynda ystyqqa shydamaı, tamaq jaqpaı, biraz qınaldyq. Munda qalýymyzǵa eki jaǵdaı áser etti.
Áýeli qańtar oqıǵasy, odan keıin Ýkraınadaǵy jaǵdaı kezinde Qazaqstandaǵy týystar «Andaǵy jaqtan qozǵalmaı-aq qoıyńdar. Myna jaqta qaýipsizdik shytynap tur dep» aqyl aıtyp jatty. Bir jaǵynan bul jaqta ómir súrý Qazaqstandaǵydan arzan. Ekologııasy da taza. Biraq qansha degenmen, bóten elde uzaq turý úshin turaqty tabys kózin izdeý kerek boldy. Balı ekonomıkasynyń 90 paıyzy týrızmge táýeldi bolǵandyqtan, týrızmmen baılanysty kez kelgen bıznes damyp shyǵa keledi. Birneshe vıllany jalǵa aldyq ta, pandemııa kezinde jóndep shyqtyq. Qazir solardy kelgen týrısterge jalǵa beremiz. Indonezııalyqtardan jalǵa alyp, ony týrısterge jalǵa berip otyrmyz», - deıdi otandasymyz.
Indonezııa zańy boıynsha, vıllany (kez kelgen jyljymaıtyn múlikti) jeke menshikke satyp alý múmkin emes – 25 jylǵa deıin jalǵa alýǵa ǵana ruqsat bar. Odan da bir jylǵa jalǵa alyp, uzartyp otyrǵan tıimdi kórinedi. Pandemııa kezinde vıllalardyń ıeleri jaldaý aqysyn jyl saıyn tólep, uzartyp otyrýǵa kelisýge májbúr bolǵan. Al qazir ondaıǵa eshkim kelispeıtinin aıtady.
Dınara ár vıllany jalǵa almaı turyp muhıttan qansha alys jatqanyn, ınfraqurylym qanshalyqty sapaly ekenin, keleshekte týrısterdiń kelý yqtımaldyǵy qalaı ekenin tyńǵylyqty zerttep otyrǵan. Týrıster úshin asa tartymdy bolyp kele jatqan Semınıak jáne Changý aýdandaryna tańdaý osylaısha túsipti.
Balıde bilim berý tili – aǵylshyn jáne ındonezııa tilderi. Dınaranyń 4 balasynyń ekeýi mektep jasynda. «Qardy saǵyndyq» degen soń Qazaqstandaǵy ákelerine jiberipti. Biz Indonezııaǵa kelgen kúnniń erteńinde olar da ákelerimen birge Balıge oralyp jatty.
«Bul bizdiń birinshi jobamyz deýge bolady. Endi balalardyń damý ortalyǵyn ashyp jatyrmyz. Óıtkeni, Balıdegi problemanyń biri – mektepke deıingi balalardyń tárbıesi. Balabaqsha sonshalyq kóp emes, al bóbekterdi mektepke daıyndaý kerek.
Ortalyqty túgeldeı qazaqstandyqtar salyp jatyr deýge bolady. Tipti dızaınyn da qazaqstandyqtarǵa jasattyq. Pedagogti de Qazaqstannan aldyrdyq. Biraq oǵan eńbek vızasyn rásimdeý kezinde biraz qınaldyq. Óıtkeni, Indonezııa memleketi óz halqyn eńbek qatynastary máselesinde qatty qorǵaıdy. Massaj, bet, tyrnaq, shash kútimi, ashana, meıramhana sııaqty salalarda qyzmet kórsetýshilerge eńbek vızasyn bermeıdi. Qysqasy, eńbek vızasyn alý úshin jergilikti halyqtyń qolynan kelmeıtin mamandyq ıesi ekenińdi dáleldeý kerek.
Ortalyqty Sanýra deıtin aýdannan ashamyz. Óıtkeni, bul aýdanda Balıge birjola meken etýge kelgender turaqtaıdy. Turǵyndarynyń kóbi – zeınetkerler men balaly otbasylar. Osy jaǵyn eskerip Sanýraǵa tańdaý tústi. Onyń ústine, Balıdiń kez kelgen bóliginen munda jetý jeńilirek», - deıdi ol.
Balıge kelseń, qaıǵyń umytyla ma?
Indonezııanyń Qazaqstandaǵy elshiliginiń málimeti boıynsha, Indonezııany 500-deı qazaqstandyq turaqty meken etip júr. Onyń basym bóligi Balıde ekeni aıtpasa da túsinikti.
«Men de osy statıstıkamen kelisemin. Biraq kelip-ketýshilerdiń sany áldeqaıda kóp. Demalýǵa ǵana keletinder bar. Qysty osy jaqta ótkerip, jazda oralatyndar bar. Tsıfrlyq kóshpeliler de bar. Olar búkil álemdi sharlap júredi. Óıtkeni, jumystaryn qashyqtan isteı beredi. Ondaılarǵa Balı – eń súıikti oryndardyń biri. Óıtkeni, ómir súrý quny arzan, ekologııasy taza, tabıǵaty tamasha. Sondaı-aq, týrıstik vıza boıynsha bir aı Balıde bolyp, merzim bite bastaǵanda shekaradan bir ótip, qaıta kelip amaldaıtyndar bar. Osylaısha aı saıyn týrıstik vızasyn uzartyp jyl boıy turýǵa bolady», - deıdi kásipker.
Qazaqtar Balıge keıingi 5 jyldyń kóleminde aǵyla bastaǵan. Dınara Shagırova osy «kóshtiń» bel ortasynda júr deýge bolady.
«Alǵash osynda kelgen kezde qazaqtar óte az bolatyn. Instagram arqyly bir-birimizdi izdep, baılanysta júrdik. Keıin áleýmettik jeliden bizdiń ómirimizdi kórip, qaptaı bastady. Qańtar oqıǵasy kezinde Qazaqstanda ınternet bolmaı, onyń zardaby mundaǵy qazaqstandyqtarǵa tıgen edi. Sol kezde Álııa deıtin otandasymyz ortaq chat ashyp, sol arqyly bir-birimizge kómektese bastadyq. Qazir ol chatta eki myńnan astam adam otyrady. Ońtústik-Shyǵys Azııadaǵy qazaqstandyqtardyń eń úlken chaty shyǵar.
Jalpy qazaqstandyqtardyń bul jaqqa degen qyzyǵýshylyǵy orasan. Ásel Sádýaqasovanyń suhbatynan keıin maǵan júginetin adamdar tipti kóbeıip ketti. Qazir kúnine 9-10 adam «biz de kelsek dep edik» dep habarlasady.
Olardyń basym bóligi – eresek ómirge endi aıaq basqan jastar. Ekinshi bóligin «sharshańqy» adamdar der edim. Kúndelikti kúıbeń tirlikten, qarbalas jumystan, qalanyń ý-shýynan mezi bolyp, tabıǵat aıasynan tynyshtyq izdep keletinder ǵoı. «Balıge kelseń, bar qaıǵyń umytylady» deıtin marketıng ańyzdardyń jetegimen keletinder de kóp. Sonyń kóbi izdegenin taýyp jatady. Óıtkeni, bul jaqtaǵy adamdardyń basty ómir qaǵıdasy bizdegi «obal» yrymyna uqsaıdy. «Karma» - bular úshin eń negizgi qundylyq. Ózderi aldaý, qııanat jasaý degenge joq. Al jergilikti halyqtyń osy qasıetin teris jaqqa paıdalanǵysy kelgenderge aqylmen, aılamen esesin qaıtaryp otyrady.
Munda bıznes ashyp jatqan kásipkerlerdiń bir bóligi týrıstik operator qyzmetin usynady, bir bóligi meıramhana jaldap ustaıdy, taǵy bir bóligi vıza máselesin sheshýmen aınalysady», - deıdi otandasymyz.
Aıtýynsha, Balıge demalý úshin keletin qazaqstandyqtardyń sany qazirgiden de kóp bolýy múmkin edi. Tikeleı reıs bolmaǵandyqtan, jol shyǵyny óte qymbat. Biri Úndistan arqyly, biri Taıland arqyly, biri Vetnam, biri Malaızııa arqyly kelip júr. Almaty – Kýala-Lýmpýr – Denpasar reısi ashylǵaly jatyr. Osy marshrýt ashylsa, qazirgi baǵyttardan áldeqaıda arzan bolmaq.
«Balıdi tanymal etken «Eat Pray Love» (iship-je, minájat et, súı) fılmi deýge bolady. Osy kınony kórgen amerıkalyqtar men eýropalyqtar Balıge aǵyla bastady. Ony baıqaǵan Indonezııa bıligi Djýlııa Robertsti aldyryp, «Jumaqqa bastar bılet» deıtin kıno túsirdi. Ol fılmnen keıin otbasyly adamdar úı-ishimen Balıge aǵyldy. Bizge ındonezııalyqtardyń osy tásilin úırenýge bolady dep oılaımyn. Bular jalpy ańyz ben tarıhty ádemi «sata» biledi. Mine taý, mine sarqyrama. Osydan janyńa qushtarlyq uıalatatyn ańyz jasap shyǵara salady. Bizde de nebir tarıh, nebir kórikti jerler bar ǵoı. Sonyń bárin ádemi usyna bilýdi úırenýge bolady», - deıdi Dınara.
Indonezııa qazynasyna týrızmnen túsetin tabystyń 90 paıyzy Balıge tıesili.
«Balıde ómir súrý balalar kishkene kezde qolaılyraq. Bala ósken saıyn bilim berý qıyndaı túsedi. Ásirese ýnıversıtette oqytý múmkindigi az. Sondyqtan kóbi balasy eseıgende kóship ketip jatady. Al biz úlken ulymyzdy ájesine jiberdik. Sol kisiniń qolynda oqyp jatyr.
Qalǵandary óskende qalaı bolatynyn kóremiz. Bul jaqtaǵy bilim júıesi bizdegiden túbegeıli ózgeshe. Ásirese, sovet zamanynyń bilim berý júıesin kórgen adamdarǵa túsiniksiz. Bularda bári Kembrıdj júıesi boıynsha, oıyn erejesine qurylǵan. 4-synypta oqıtyn balam Qazaqstanǵa qaıtyp, test tapsyrǵan kezde 6-synyptyń oqýshysyna, 2-synypta oqıtyn qyzym 4-synyp oqýshysyna saı bilim kórsetti», - degen keıipkerimiz ózi ashatyn ortalyq ta aǵylshyn tilinde tárbıe beretinin aıtty.
Balıde ómir súrý shynymen arzan ba?
Balıde bir aı ómir súrýdiń shyǵyny qansha? Dınaraǵa áleýmettik jeliler men chattarda eń kóp qoıylatyn suraq osy eken.
«Aı saıynǵy shyǵyn qanshalyqty qolaıly turmys tańdaǵanyńa baılanysty. Rýhanı tynyshtyq izdep kelseń, vegetarıan bolsań, Ýbýt aýdanyna barǵan durys. Ol jaqta muhıtqa shyǵa almaǵanyńmen áıgili kúrish terassalary bar. Bir jaǵynan baǵa da salystyrmaly túrde arzan. Al jalǵyzbasty bolsań, serfıng pen jaǵajaıdaǵy bı keshterin unatsań, Ýlývatýǵa barasyń. Túngi klýbtar men meıramhanalardy jaqsy kórseń, Chýngaǵa barǵanyń abzal. Otbasyńmen kelseń, Semınıak aýdany yńǵaıly. Ol jerde ınfraqurylym áldeqaıda jaqsy damyǵan. Sáıkesinshe baǵa da basqasha. Balıde adamdar tabıǵatynyń kórkemdigi úshin emes, adamdardyń mineziniń kórkemdigi úshin qalyp jatady. Basynda bári nege kúlip qarap, tanymasa da amandasady dep tańǵalatynmyn. Keıin ózim de sol ádetti sińirdim. 3 jyldan keıin Qazaqstanǵa bardym. Sol kezde Balıdegi ádet boıynsha jolyqqan adamnyń bárine amandasa berippin. Tipti 1-2 adamnan sol úshin sóz de estidim. Betime qarap, «Aýrýsyń ba?» dep kúlip ketti. Bul jaqta adamdy kıimine, qaltasyndaǵy aqshasyna, astyndaǵy kóligine, qolyndaǵy qyzmetine qarap baǵalaý joq. Adamsyń ba, adam emessiń be, soǵan ǵana qaraıdy», - deıdi otandasymyz.
Ekinshi jıi qoıylatyn suraq: «Otbasymmen 10 kún demalýǵa barsam, qansha aqsha ketedi?»
«5 adamdyq otbasyǵa keminde 3 uıyqtaıtyn bólmesi bar vılla kerek. Olardyń kúndik baǵasy 150 dollardan bastalady. Eń jaqsy degenderiniń kúndik baǵasy 300-450 dollarǵa deıin barady. Al Nýsa Penıda sııaqty araldarǵa baryp túneý úshin qaıyq jaldaý kerek bolady. Sapardyń bir jaǵyna ǵana ár adamnan 200 myń ındonezııa rýpıin (6 myń teńge) alady. Aralǵa jetken soń ary-beri júrý úshin bir kúnge 50 dollar tólep mashına jaldaýǵa bolady. Tamaqqa 5 adamǵa bir kúnde 300 dollardaı ketedi. 10 kúnge tamaqtyń ózine ǵana 3 myń dollar ketedi. Onyń syrtynda sulýlyq salony men massaj, mádenı sharalar men kórnekti oryndar bar. Jol shyǵyny arzan emes ekenin baǵana aıttym», - deıdi ol.
Sáýir men qazan aralyǵynda Balıde jaýynsyz maýsym júredi. Qarashadan naýryzǵa deıin – jańbyrly maýsym. Baǵanyń eki ese ósetin kezi – Jańa jyl qarsańy. Eń tynysh kezeń – aqpan, naýryz, sáýir. Oraza kezinde de týrıst azaıady. Óıtkeni qyzmet kórsetetinderdiń birtalaı bóligi musylman bolǵandyqtan oraza ustaý úshin óz úılerine ketedi.
Tahmınanyń taǵdyry
Tahmına ıÝnýsmetova deıtin otandasymyz 2004 jyly arman qýyp Shymkentten Malaızııaǵa keledi. Onyń da Balıge taban tireýine pandemııa áser etken.
«Balıge alǵash aıaq basqannan beri 5 jyl ótipti. Sodan beri 20 ret kelip, ketken shyǵarmyn. 2019 jyldyń jeltoqsanynda sońǵy ret keldim de osy jaqta taban tiredim. Oǵan deıin jazda Chehııada, qysta Malaızııada turyp júrgenmin. Balıge taban tireýim kezdeısoq boldy. Bir qysty Balıde ótkizip kóreıinshi dep oıladym. Pandemııa bastalyp, Malaızııaǵa shyǵa almaı qaldym. Keıin lokdaýn bitkennen keıin de bul araldan ketkim kelmeıtinin baıqadym. Aqyry osynda ómir súredi ekenmin, turaqty tabys kózi kerek boldy. Malaızııadaǵy bıznesimniń bir bóligin osynda kóshirdik. Ol kezde májbúrlikten istegenimmen, qazir solaı bolǵanyna qýanam. Arasynda Qazaqstandaǵy týystaryma baryp turamyn», - deıdi ol.
Tahmınanyń aıtyp otyrǵan bıznesi – sheteldikterge vıza rásimdeıtin agenttik. Onyń kómegine negizinen TMD turǵyndary júginedi.
«Biz Balıde bıznes bastaǵan kezde pandemııanyń kesirinen týrızm toqtap turǵan. Sol tusta bıznes vızasy arqyly ınvestor retinde kelý múmkindigi boldy. Zańnyń bir qaltarysy ǵoı. Sol vıza arqyly Balıge jetip alǵysy keletinder mundaǵy bıznestiń kúsh alyp ketýine qolaıly ahýal týǵyzdy. Keıin týrızm qalpyna keldi de, biz vızanyń barlyq túrimen aınalysa bastadyq.
Pandemııadan keıin qashyqtan jumys isteýge bolatynyn túsingen adamdar Indonezııada jatyp tabys tabýǵa kirisip ketti. Olardyń arasynda orys tildiler kóp. Solardyń bárine qyzmet kórsete alamyz.
Byltyr Balı tanymaldyq jaǵynan Dýbaıdan keıin ekinshi oryn aldy. Týrıster sany jyl saıyn artyp jatyr. Meniń bıznesimniń Balıdegi aýqymy Malaızııadaǵy bóliginen asyp ketti. Ol jaqta qandaı da bir qujat rásimdeý úshin ýaqyt kóp jumsaısyz. Al myna jaqta onyń bári ońaı deýge bolady. Kerekti adamdardy tapsań, aqshań bolsa, zańnan attamasań vıza alý da, lıtsenzııa jasaý da, basqa qujattar rásimdeý de áldeqaıda ońaı. Qazaqstanda onyń bári elektrondy úkimet arqyly rásimdelse, myna jaqta arnaıy agentter jaldaısyz. Bizdiń kompanııa da sondaı agentter usynady», - deıdi Tahmına.
Ol da Balıdiń basty artyqshylyǵy jergilikti turǵyndar ekenin aıtady.
«Balı jaǵajaıdan bólek ádemi tabıǵatymen, tańǵajaıyp mádenıetimen, álemniń ár túkpirinen keletin túrli halyq ókilderimen, álemdik deńgeıde tanymal adamdardyń túrli buqaralyq sharalar ótkizetinimen tartymdy. Balıge 2-3 kúnge ǵana keletinder araldyń sıqyryn túsinip úlgermeýi múmkin. Kóbirek turyp, adamdarmen aralasqan kezde ǵana mundaǵy rýhanı álemniń sıqyryn túsinýge bolady. Pandemııa kezinde Balıden shyǵa almaı qalǵan blogerler kóp boldy. Solardyń taratqan kontenti aralǵa tegin jarnama boldy. Pandemııadan keıin bul jaqqa týrısterdiń aǵylýyna ol da áser etti.
Keshe ǵana úsh qabatty jańa keńsege kóshtik. Qyzmetimizge suranys toqtaýsyz artyp jatqandyqtan jumysshylardyń da sanyn kóbeıtý kerek. Biraq biz jumystyń negizgi bóligin adamnyń kúshimen emes, tehnologııanyń kómegimen atqarýǵa kúsh salyp jatyrmyz. Iá, qazir shyǵyny kóp bolatyn shyǵar. Biraq keıin ol shyǵyn eselep aqtalady», - deıdi kásipker.
Qıyrdaǵy qazaqtyń bir-birine degen qamqorlyǵyn Balıdegi qazaqtardyń áńgimesinen kórýge bolady.
«Aramyzdaǵy qarym-qatynastyń kóbi dostyqqa negizdelgen. Qazaqstandyq bireý meıramhana ashsa, bári qoldap barady. Ondaǵy tamaqtyń dámi unamaýy da múmkin, biraq otandasyn qoldaý úshin barady. Osyǵan qýanam.
Balıdegi qazaqstandyqtar óreskel zań buzyp, eldiń atyn jaman jaǵynan shyǵarǵan oqıǵalar bolǵan joq, ıaǵnı Balıge keletin qazaqstandyq týrısterdi «sapaly» deýge bolady. Kóbine tabysy, jumysy bar adamdar keledi. Zańdy aınalyp, tabys tabý úshin júrgender az. Osynyń bári qazaqstandyqtardy balılikter men ózge sheteldikterdiń kóz aldynda jaǵymdy etip kórsetedi.
Balılikterdiń ulttyq kıimmen júretinin, kún saıyn kóshelerde túrli ǵuryptar ótip jatatynyn kórgen shyǵarsyzdar. Hramdardyń bos turǵan kezi bolmaıdy. Osy mádenıettiń bárin sheteldikterdi ózine tartady», – deıdi otandasymyz.
Tahmına sóz sońynda Balıge azǵantaı aqsha tabý úshin kelýdiń máni joq ekenin eskertti.
«Mysaly, Dýbaıǵa baryp daıashy bolyp jumys isteý jastar arasynda keń taralǵan. Bul jaqta ol tıimsiz. Óıtkeni, birinshiden, aılyq óte tómen. Daıashylar aıyna 200 dollar alady. Al munda shalqyp ómir súrý úshin bir adamǵa aıyna 2 myń dollar kerek. Eki adam bolsa, kerisinshe ómir súrý arzanyraq bolady. Óıtkeni baspana aqysyn bólip tóleýge bolady degendeı. Bul jaqqa bıznes bastap áketetin kapıtalmen nemese jumys istep turǵan, onlaın basqarýǵa bolatyn daıyn bıznespen kelý kerek.
Bir qazaqstandyqtyń ǵana deportatsııalanǵany esimde. Bilýimshe, bul jaqta eńbek vızasynsyz jumys istegen. Mundaı oqıǵalar reseılikterdiń, TMD turǵyndarynyń basynda jıi bolady.
Balıde tapshy mamandyq ıesi bolmasańyz, jumys tabý qıyn. Óıtkeni, jumys berýshińiz eńbek vızasyna dep aı saıyn 150 dollarǵa deıin jarna tólep otyrady. Ondaı shyǵynmen sheteldikti alýǵa kez kelgen jumys berýshi kelise qoımaıdy», - deıdi ol.
Tahmına ıÝnýsmetova Balıde turatyn qazaqtardy úsh topqa bólýge bolatynyn aıtady.
«Indonezııada qazaqstandyq stýdentter bar dep estımiz. Biraq olarmen jumys barysynda ushyrasyp kórmeppin. Óıtkeni, kóbine Jaqartada, sonyń irgesindegi shaǵyn qalalarda shoǵyrlanǵan. Al Balıde turatyndardy úsh sanatqa bólýge bolady. Birinshisi – Qazaqstandaǵy jyljymaıtyn múlikterin jalǵa berip, sonyń aqshasyna osynda bos jatyp ómir súretinder. Olardyń úlesi tym az. Ekinshisi – onlaın aqsha tabatyndar. Olardyń bir bóligi onlaın bıznespen aınalyssa, ekinshi bóligi onlaın jumys isteıdi. Balıdegi qazaqstandyqtardyń negizgi bóligi osylar, úlesi 50 paıyzdan artyq shyǵar. Al bulardan keıingi qatary mol top – osynda bıznes ashqandar», - deıdi otandasymyz.
Biz Balıden Qazaqstanǵa qaıtatyn kúni Dınara Shagırova joldasymen birge arnaıy kelip, sát-sapar tilep, shyǵaryp saldy.
«Naýryz kezinde kelseńizder, Balı qazaqtarynyń Ulys kúnin qalaı toılaıtynyn kóretin edińizder», - dedi Dınara.
Balıdegi Naýryz Ulan Nazaralıev esimdi qyrǵyz azamaty ashqan Buhara Bali meıramhanasynda ótkenin keıin áleýmettik jeliden kórdik.
Buǵan deıin habarlaǵanymyzdaı, Indonezııanyń Qazaqstandaǵy elshiligi birneshe BAQ ókili men kıno mamandarynyń, Balı aralynda kásippen aınalysyp júrgen qazaqstandyqtardyń basyn qosyp, aqparattyq saıahat uıymdastyrdy. Delegatsııa quramynda Kazinform tilshisi Esimjan Naqtybaı da bar. Sapardan jazylǵan alǵashqy materıaldy myna jerden oqı alasyz.
Aqparattyq saıahat marshrýty Labýan-Badjo qalasynan keıin teńiz deńgeıinen 800 metr bıikte jatqan eldi mekenge buryldy. Melo dep atalatyn etnoaýyl men ondaǵy qaıyqshy Dýradja týraly materıaldy da oqı otyryńyz.
