Halyqqa kredıttik amnıstııa nege berilmeıdi – sarapshy pikiri
«Qazaqstanǵa mıtıngke shyqqan halyq talaptarynyń biri – kredıtteri men qaryzdaryn esepten shyǵarý. 2020 jyly pandemııaǵa jáne kiristen aıyrylýǵa baılanysty 2021 jyldyń ishinde zańdy da, jeke tulǵalardyń da tarapynan kredıtke suranys artty. Qarjy naryǵyn retteý agenttiginiń málimetterine sáıkes, 2021 jyldyń qańtar-qazanynda 16 745,5 mlrd teńge kredıt berildi. Bul ótken jyldyń dál osyndaı kezeńimen salystyrǵanda 45,1 paıyzǵa kóp. Onyń ishinde 2021 jyldyń qańtar-qazanynda zańdy tulǵalarǵa berilgen kredıt 16,3 paıyzǵa, al jeke tulǵalarǵa 97,4 paıyzǵa artty. 2021 jyldyń 1 qarashasyndaǵy jaǵdaıǵa sáıkes, azamattardyń tutynýshylyq maqsattaǵy kredıtteriniń ózi 5 833,2 mlrd teńgeni qurady. Jeke tulǵalarǵa berilgen kredıtter boıynsha syıaqynyń teńgerimdi mólsherlemesi 2020 jylmen salystyrǵanda 2021 jyldyń qazanynda 18,1 paıyzdy quraǵanyna qaramastan ótken jyl boıy suranys 30 paıyzdan astamǵa ósti. Buǵan qosa, boryshkerler sany artyp, shamamen 1 mln azamattyń banktiń zaımdar men salyqtar boıynsha merzimi ótken bereshekteri bar», - dep atap ótedi ol.
Onyń atap ótýinshe, bereshek deńgeıi artyp, ruqsat etilgen normadan asqan synı jaǵdaıda ahýaldy birshama turaqtandyrýǵa múmkindik beretin túrli tetikter qoldanylady. Mundaı is-sharalardyń biri - kredıttik amnıstııa. Biraq, mundaı is-shara óte sırek qoldanylady. Óıtkeni, teris saldary bolýy múmkin. ıAǵnı, azamattardyń óz mindettemeleri boıynsha jaýapkershilik deńgeıi tómendep, masyldyq kóńil kúı qalyptasady.
«Qazaqstanda 2019 jyly mundaı is-shara qoldanyldy. Halyqtyń az qamtylǵan sanattarynyń qaryzdary keshirilip, 500 myńnan astam azamattyń shamamen 115 mlrd teńge qaryzy esepten shyǵaryldy. Sonymen qatar 1,2 mln azamattyń shamamen 33,6 mlrd teńge somasyndaǵy aıyppuldary men ósimpuldary óteldi. Ahýaldy quqyqtyq aıada retteýge jáne baqylaýǵa múmkindik beretin, kredıtter men salyqtar boıynsha bereshektiń shamadan tys artýyna jol bermeıtin birshama órkenıetti ádis – retteýshilik jáne quqyqtyq tetikterdi jetildirý. Mundaı qadam - Qazaqstanda jeke tulǵalardyń bankrottyǵy ınstıtýtyn engizý. Bul boryshker azamatty qorǵaýdyń birshama tıimdi ádisi sanalady ári bereshekten qutylýǵa jáne bárin taza paraqtan bastaýǵa múmkindik beredi. Mundaı ınstıtýttyń basty qundylyǵy – azamattarǵa zańdy tulǵalar men memleket aldynda óziniń múddesin qorǵaýǵa múmkindik berýinde. Azamat mindettemelerin óteýge qatysty qıyndyq týyndaǵan jaǵdaıda, kez kelgen satyda bankrottyqqa bastama jasaýǵa quqyly bolady. Túptep kelgende jeke tulǵalardyń bankrottyǵy ınstıtýty azamattarǵa qaryzdaryn qaıta qurylymdaý nemese sot sheshimimen boryshkerdiń múlkin satý arqyly óz tólem qabiletin qalpyna keltirýge múmkindik beredi. Bul azamattardyń, eń aldymen óhalyqtyń áleýmettik az qamtylǵan tobynyń múddesin qorǵaýǵa baǵyttalǵan asa qajetti ári mańyzdy qadam», - dedi Ásel Áben.