«Ǵalam biz úshin jaralǵan joq». Álem ǵalymdary Nobel Fest-te qandaı málimdemeler jasady
Qazaqstandaǵy barlyq ǵylym áýesqoılary men jankúıerleri asyǵa kútken Nobel Fest aıaqtaldy, dep habarlaıdy QazAqparat.
Álemdik ǵylymnyń jetekshileri – Nobel syılyǵynyń laýreattary, «Serpin» (ǵylymı Oskar) syılyǵynyń ıegerleri, zertteýshiler, ázirleýshiler, fýtýrologtar jáne basqa da progress jasaýshylar Qazaqstan halqymen júzdesý úshin álemniń túkpir-túkpirinen jınaldy.
Fýtýrolog, ınnovatsııadaǵy TOP-3 yqpaldy ǵalymdardyń biri (Wired), «Tehnologııa adamǵa qarsy» bestselleriniń avtory Gerd Leongard jasandy ıntellekt týraly óz pikirin ortaǵa saldy.
«Emotsııalar, shyǵarmashylyq, empatııa, janashyrlyqtyń kórinisi - munyń bárin jasandy ıntellekt túsinedi, biraq ol formaldy túrde ǵana túsinedi, alaıda sezbeıdi. Men kúndelikti jumys isteı alatyn robottardyń bolǵanyn qalaımyn, kompıýterlerdiń janashyr bolǵanyn, sezingenin, olardyń men bolǵanyn kórgim keledi. Biz neni adam jasaıtynyn jáne robotqa neni senip tapsyrýǵa bolatynyn anyqtaýymyz kerek», - dedi ol.
Arızona ýnıversıtetindegi jerdi jáne ǵaryshty zertteý kafedrasynyń negizin qalaýshy professory jáne «Origins» jobasynyń qurmetti dırektory Loýrens Kraýs bylaı dedi:
«Ǵalam biz úshin jáne bizdiń osynda bolýymyz úshin jaratylǵan joq. Ǵalam - fızıkalyq qubylystardyń belgili bir tizbeginiń nátıjesi. Biz osy ǵalamda ómir súremiz, óıtkeni biz osy jaǵdaılarda ómir súrýge beıimdelgenbiz. Biz juldyzdar, galaktıkalar, ǵalamdar jáne adamdar arasyndaǵy ózara árekettestiktiń arqasynda ómir súremiz. Biz bul jerge kezdeısoq keldik».
Sılıkon alqabynyń bilgiri, Foreign Policy jýrnalynyń 100 jahandyq oıshyldarynyń biri Vıvek Vadhva Nobel Fest sessııasynda bolashaq týraly aıtyp berdi.
«Bizdiń denemizde jaǵdaıymyzdy únemi baqylaıtyn sensorlar bolady. Ol deneniń ishinde ishki aǵzalarymyzdyń kúıin ólsheıdi. Bul ózgerister aldaǵy 10 jylda jetile túsedi», - dedi ǵalym.
Ol sondaı-aq Qazaqstanǵa mynadaı usynystar aıtty:
«Qazir naǵyz revolıýtsııanyń ýaqyty – barlyǵy derlik tegin jáne taza energııamen jumys isteıdi. Bul úderister Qazaqstanǵa da yqpal etedi, sondyqtan sizder ınnovatsııany óte jyldam engizýlerińiz kerek. Ǵaryshtyq zertteýler, Aıǵa týrıstik saparlar - bul jumystardyń barlyǵy únemi jáne júıeli túrde oryndalýy tıis. Sońǵy 100 jylda bizde keremet ónertabystar boldy. Biz eń uly ýaqytta ómir súrip jatyrmyz», - dedi ol.
Festıval barysynda tarıhı máseleler de kóterildi.
Bul baǵytta «Aspandaý» ǵylymı-bilim berý qory basqarmasynyń múshesi, «Aq-Orda. Qazaq handyǵynyń tarıhy», «Sońǵy batyrlar dáýiri», «Qazaqstan men Reseı» jáne «Babalar joly» sııaqty tarıhı kitaptardyń avtory Radık Temirǵalıev baıandama jasady.
«Qazaqtyń rýlary men taıpalary – Qazaqstannyń damýy men jańarýyna jaqsy jaǵynan yqpal ete me, álde teris jaǵynan ba? Jalpy, adamdardyń rýlyq yntymaqtastyǵy negizinde sheshim qabyldaýynda jaqsylyq joq. Biraq ekinshi jaǵynan alyp qarasaq, kez kelgen áleýmettik qubylystyń jaǵymsyz qasıetteri de, jaǵymdy qasıetteri de bar. Óziniń shyqqan tegine degen qyzyǵýshylyqtan mıkropatrıotızmnen úlken patrıotızm týady. Al, jalpy qazaq qoǵamynyń bizdi qazaq etetin qyry da osy», - dedi ol.
«Jaqsy kásipker – qorshaǵan ortany baqylaıtyn, basqalar kórmegen nárseni kóre alatyn adam. Kásipker neniń jaǵymsyz áser etetinin túsinýi jáne mundaı jaǵdaıdy boljaı alatyn túısigi bolýy kerek. Bizge bilim berý júıesin reformalaý qajet. Ol tek synaqtan ótýdi úıretip qana qoımaı, ekonomıkanyń qozǵaýshy kúshi, draıverleri kásipkerlerge qajetti daǵdylardy berýi tıis», - dedi ol.
Marına Arefıeva, «LERNA» jobasynyń HRD – Qazaqstandaǵy Skillbox, Geekbrains, SkillFactory ókili, eńbek naryǵyndaǵy talaptardyń qalaı ózgeretini týraly aıtyp berdi.
«Boljamdar boıynsha 2025 jylǵa qaraı qyzmetkerlerdiń 50% qaıta daıarlaýdan ótýi tıis. Eń soraqysy, meniń oıymsha, 6% óz kásibin tolyǵymen ózgertýge, ıaǵnı qyzmet salasyn aýystyrýǵa májbúr bolady. Biliktilik talaptarynyń 40% ózgeredi. Al eger biz mamandyq tańdap, ony óte ózekti jáne suranysqa saı ıgere alsaq, onda jańa qubylys, jańa paradıgma paıda bolady. Bul sheberliktiń ómir súrý uzaqtyǵy. Sizdiń mamandyǵyńyz joǵary tehnıkalyq bolsa da, siz qoldanatyn daǵdylar tez buzylady. Targetolog nemese kontekstolog sııaqty mamandyqtardy aıtpaǵannyń ózinde 2,5 jyldan keıin olardyń barlyq biliminiń jartysy qajetsiz bolyp qalady», - deıdi sarapshy.
Eske sala keteıik, festıval qonaqtary ǵylymmen qatar ónerdi de tamashalady. Nobel Fest kezinde tanymal qazaqstandyq pıanıst Ratovıchtiń kontserti ótti.
