Fotosýret tarıhy – Aqmolanyń Bytyǵaı men Bespaqyr keseneleri
Bul fotosýretterde Aqmola oblysy Qorǵaljyn aýdanyndaǵy áıgili eki kesene – Bytyǵaı men Bespaqyr beınelengen. Aqmola oblysy Mádenıet basqarmasy Tarıhı-mádenı murany qorǵaý jáne paıdalaný ortalyǵynyń bas ınspektory Gúlim Raqymjanova Kazinform tilshisine kóne sáýlet eskertkishteri týraly baıandap berdi.
«Qorǵaljyn aýdany — Aqmola oblysynyń týrıstik aımaqtarynyń biri. Ol ásem tabıǵatymen ǵana emes, baı tarıhymen, áıgili jerlerimen de tanymal. Bul aýmaqta únemi kóshpelilerdiń jaıylymdary bolǵan. Aýdan 1928 jyly quryldy, oǵan quramyna alty bolys kirdi. Dál sol kezde Qorǵaljyn aýyly paıda boldy. 1932-1941 jyldar aralyǵynda aýdan Qaraǵandy oblysyna qarady. 1941 jyldan bastap ol Aqmola oblysynyń quramyna endi», — dep bólisti áńgimelesýshi.
Qorǵaljyn óńirinde kóne qorymdar, saq jáne kóne túrki dáýiriniń nysandary óte kóp. Olardyń arasynda Bytyǵaı, Bespaqyr keseneleri de bar. Birinshisi Nura ózeniniń sol jaǵalaýynda ornalasqan. Kezinde keseneniń ornynda Bytyǵaı (nemese Tátiǵaı) qalasy turdy.
«Keıbir tarıhı derekterge qaraǵanda, kezinde Bytyǵaı Táýke hannyń ordasy bolǵan. Uly Jibek jolynyń kerýen joldary osy jerden ótken», — dedi G.Raqymjanova.
Bespaqyr mazary Nura ózeniniń oń jaǵalaýynda, Qorǵaljyn aýdany, Abaı aýylynda eski qorym aýmaǵynda ornalasqan. Mazar quramyna qoı súti, jún, jylqynyń qyly, balshyq kirgen óńdelmegen kirpishten turǵyzylǵan.
«Halyq arasynda Bespaqyr mazary qazaqtyń sońǵy hany Kenesarynyń basshylyǵymen 1837–1847 jyldardaǵy ult-azattyq soǵysta qaza tapqan bes sarbazdyń qurmetine salynǵan degen ańyz bar», — dep qosty G.Raqymjanova.
Bul mazar eki bólikten turady — negizgi bóligi dıametri 6,5 metr bolatyn saǵan túrindegi (qazaq mádenıetinde qoldanylatyn sazdy ydystardyń erekshe túri) bólik jáne dıametri 2,8 metr kúmbezdi kireberis bóligi.
Baıandamashynyń aıtýynsha, Aqmola oblysynda barlyǵy 1733 eskertkish bolsa, onyń 5-i respýblıkalyq, 1034-i jergilikti mańyzy bar, 694-i aldyn ala esepke alynǵan. Sondaı-aq oblysta «Qasıetti Qazaqstan» tizimine engen 45 kıeli nysan bar. Qorǵaljyn aýdanynda olardyń altaýy bar. Búgin biz olardyń ekeýi týraly ǵana baıandadyq.
