Erkebulan Qojmambetov: AES taqyryby qoǵamda ashyq talqylanyp, túsindirilýi kerek
«Prezıdent myrzanyń keshe atom energetıkasy týraly ashyq aıtqany jaqsy boldy. Jaqynda ǵana ońtústik óńirlerde elektr qýaty úzilip, Ózbekstan men Qyrǵyz elinde qıyndyq týyndaǵanyn bilesizder. Mundaı aqaý keleshekte qaıtalanady. Jylyna eki ret, úsh ret elektr úzilýi múmkin. Bizdegi energetıka júıesin Balqashtan joǵary jáne Balqashtan tómengi bólik dep shartty túrde bólýge bolady. Joǵarǵy bólikte elektr energııasy óte kóp boldy. Kezinde kómirden qýat alyp, ony tómengi bólikke jiberip otyrdyq. Soltústik óziniń shekti shamasynan artyq bere almaıdy. Al Ońtústikte suranys artyp otyr. Halyq sany kóbeıip jatyr, jańa kásiporyndar, aýyr ónerkásipter iske qosylyp jatyr. Sondyqtan bizge aldaǵy eki jyldyń ishinde ashyq ári shynaıy aqparattyq túsindirý jumystaryn belsendi júrgizý kerek», - deıdi sarapshy.
Onyń paıymynsha, kez kelgen bastamanyń mańaıynda popýlıster júredi.
«Energetıka salasynda da sondaı. Kosmomonıtorıngti bes saýsaǵyndaı biletin adam bolýy múmkin. Biraq ol energetıkany túsinbeıdi. Soǵan qaramastan, atom energetıkasy salasyna pikir aıtyp, basyn suǵyp júredi degendeı. Qazir bizde blogerdiń bári energetık bolyp ketken. Bul durys emes. Munyń aldynda Energetıka mınıstrligin basqarǵan adamdar Prezıdent aıtqan sııaqty memlekettiń ustanymyn ashyp aıtpaı, syrǵytpa jaýap berip júrdi. N.Noǵaev másele 2040 jylǵa qaraı qaralady dese, M.Myrzaǵalıev múlde aınalyp ótýge tyrysty. Keshegi M.Myrzaǵalıev te, búgingi B.Aqsholaqov ta munaı salasynyń mamandary. Mınıstrliktiń basshylyǵyna energetıka salasynyń mamanyn qoımasa, osylaı júre beretin túri bar», - dedi qoǵamdyq keńes múshesi.
Maman atom energetıkasynyń tóńiregindegi úreılerden arylý úshin saýatty túsindirý jumystary júrgizilý kerek dep esepteıdi.
«Samuryq-Qazyna» qorynyń «Qazaqstannyń atom elektr stantsııalary» JShS degen enshiles uıymy bar. Solar qazir Reseımen, Qytaımen jáne Frantsııamen kelissózder júrgizip jatyr.
Halyqtyń esinde Chernobyl men Fýkýsımadaǵy apattardyń zardaby qalǵan. Sol basty úreı bolyp otyr. Bular sonaý ótken ǵasyrdyń alpysynshy jyldary salynǵan reaktorlar bolǵanyn túsindirý kerek. Eń alǵashqy býyndar deýge bolady. Al Prezıdenttiń aıtyp otyrǵany eń sońǵy «3+» býynynyń reaktorlary. ıAǵnı, burynǵydaı aspanǵa ketip, jarylyp jatpaıdy. Olardyń astyna «stakan» salynady. «Balqý túbegi» degen bolady. Osynyń arqasynda apat qaýpi joq. Qazir atom stantsııalarynyń baǵasy qymbattap ketken. Bir reaktordyń ózin 8 mlrd dollar dep eseptesek, onyń jarty aqshasy qaýipsizdigine ketedi. Mundaı atom energetıkasynyń tarıhynda buryn bolmaǵan. Sol úshin AES-ter qymbat. Óıtkeni qaýipsizdigi birinshi orynǵa shyǵyp otyr», - deıdi Erkebulan Qojmambetov.
Sondaı-aq ol AES salý máselesi Ózbekstanda da kún tártibinen shyqqanyn eske saldy.
«Qazir Balqashtyń janyndaǵy Úlken kentine eki reaktor salýdy kózdep otyr. Erteń kelissózderdiń túıini qoıylyp, qurylys bastalsa, halyq narazy bolýy múmkin. Sol úshin mınıstrlikter qazirden bastap halyqpen jumys isteýi kerek. Jýrnalısterdi Frantsııaǵa, Reseıge, Qytaıǵa aparyp, atom energetıkasynyń qaýipsizdigi týraly oqytý kýrstaryn uıymdastyrý kerek. Olar óz túsingenderin elge jetkizse, halyq ta AES salý bastamasynyń oryndy ekenin túsiner edi.
Al qazirgi jolmen kete bersek, jaýapty memlekettik organdar ne halyqqa, ne jýrnalısterge durys túsindirmeıdi de, qaıshylyq paıda bolady. Al odan eldiń energetıka júıesi zardap shegedi.
Qazir Ózbekstan da AES salsaq degen bastamany talqylap jatyr. Menińshe, olar áriden oılap otyr. Olar qazir jylyna 4-5 mlrd tekshe metr gazdy elektr energııasyn alý úshin jaǵyp otyr. Gaz degen – túbi bir sarqylatyn qýat kózi. Qashan bitedi dep kútip otyrǵansha, qazirden qam jasap jatyr. Іrgesindegi Qytaıǵa gazdy eksporttap, sodan túsken aqshaǵa AES salyp, sarqylatyn kózden áldeqaıda turaqty kózge kóshýge talpynyp jatqan sııaqty. Men olardyń talpynysynan osyndaı maqsat kórip otyrmyn», - deıdi sarapshy.
