Endi AQSh-ta bilim alamyn – halyqaralyq lıngvıstıka olımpıadasynyń júldegeri
- Qaıyrly kún, Darıa! Aldymen jeńisińizben quttyqtaımyn! Endi saýaldyń álqıssasyn ózińiz týraly aqparattan bastasaq.
- Men Qostanaı oblysynyń Arqalyq qalasynda dúnıege keldim. 7-synypqa deıin sol jaqta oqydym. Keıin 2011 jyly Nur-Sultan qalasyna kóship kelip, respýblıkalyq fızıka-matematıka mektebine oqýǵa tústim. Otbasynda jalǵyz balamyn.
- Lıngvıstıka ǵylymyna degen qyzyǵýshylyńyńyz neden bastaldy?
- Men shyn máninde lıngvıstıka ǵylymy bar ekeni týraly buryn-sondy bilmegen edim. Alǵash ret bul baǵyttaǵy olımpıadaǵa 8-synypta qatystym. Keıin men respýblıkalyq deńgeıde jeńimpaz atandym. Osynyń arqasynda meniń lıngvıstıkaǵa degen qyzyǵýshylyǵym artty. Sebebi, onda qoıylatyn tapsyrmalardyń barlyǵy – logıkalyq. Al, men bala kezimnen matematıkaǵa jaqynmyn. Sondyqtan olımpıadalarda kezdesetin suraqtardyń matematıkalyq baılanysyn anyqtap, olardy sheshýdiń jolyn úırenýge tyrystym. Osylaısha, til úırený, lıngvıstıkalyq tapsyrmadardy oryndaý ózime unaı bastady.
Lıngvıstıka boıynsha qoıylatyn olımpıada suraqtaryna jaýap berý úshin, til meńgerýdiń qajeti joq. Munda aqparatqa saraptama jasaý, logıkalyq baılanysty anyqtaı alý qabileti eskeriledi. Suraqtardyń qurlymy jáne onyń astarynda jatqan oıdy aıqyndaý arqyly kóne tilderdiń erejeleri qalaı qalyptasqanyn bilýge bolady.
Mysal úshin kúni keshe ótken saıysta kezdesken tapsyrmanyń birin aıta keteıin. Onda bir otbasynyń sýreti jáne ejelgi tilderde jazylǵan mátin boldy. Bizge qoıylǵan talap – otbasy músheleriniń týystyq jaqyndyǵyn anyqtaý. Sonymen qatar, «Ómir aǵashynyń» sýreti boldy. ıAǵnı, oǵan otbasy músheleriniń kimnen taraıtynyn sáıkestendirip jazý qajet. Al, bir-birine týysqan bolýy múmkin adamdar týraly aqparat bizge túsiniksiz, kóne tilde jazylǵan. Mine, biz osyndaı tapsyrmalardy sheshemiz.
- Mektep qabyrǵasynda budan da basqa zııatkerlik saıystarǵa qatysqan shyǵarsyz?
- Men 6- synyptan bastap «matematıka» páni boıynsha olımpıadalarǵa qatystym. Keıin 8-synypta lıngvıstıka baǵytyna aýysyp, kóbine osy ǵylymǵa den qoıdym. Sonymen qatar, 9, 10 jáne 11-shi synyptarda «Qazaqstan tarıhy» páni boıynsha oblystyq, respýblıkalyq olımpıadalarǵa qatysyp, júldeli oryndarǵa ıe boldym. Maǵan elimizdiń tarıhyn oqyǵan, zerttegen unaıdy.
- Darıa, ózińiz júlde alǵan halyqaralyq lıngvıstıka olımpıadasyna toqtalsaq. Іrikteý kezeńi jáne daıyndyq barysy qalaı ótti?
- Men bul olımpıadanyń ótetinin osydan 4 jyl buryn estigenmin. Sondyqtan Men aralyndaǵy zııatkerlik saıysqa qatysamyn dep sheshtim. Ol úshin jyl saıyn respýblıkalyq olımpıadaǵa qatysamyn. Bıyl jeńimpaz atanyp, irikteýden óttim. Bizdi saıysqa áýel basta Ilıa jáne Dana esimdi tálimgerler daıyndady. Keıingi ýaqytta tek Dana tálimgerlik etti. Qýanyshqa oraı, barlyq daıyndyq satysyn sátti aıaqtap, bir aıdan soń Men aralyndaǵy halyqaralyq olımpıadaǵa attandym.
Aıta ketý kerek, men bul olımpıadaǵa ótken jyly da qatystym. Ol joly da qola medal alǵan edim. Biraq byltyr saıys koronavırýsqa baılanysty onlaın formatta ótti. Al, bıyl lıngvıstıka olımpıadasyna baryp qatysý múmkingidi buıyrdy.
Olımpıadaǵa Qazaqstan atynan qatysqan oqýshylardyń barlyǵynyń daıyndyǵy birdeı boldy. Degenmen meniń bul baǵytta tájirıbem kóp. Álı ekeýmiz bul saıysqa eki jyl qatarynan qatysyp kelemiz. Al, Aıda men Ahmet birinshi ret qatysyp otyr. Lıngvıstıka boıynsha ótetin olımpıadaǵa jaqsy daıyndalý múmkin emes. Sebebi, qandaı suraqtar keletinin belmeısiń. Óıtkeni, munda kóbine buryn-sondy bolmaǵan logıkalyq tapsyrmalar qoıylady.
- Jeńiske jetý ońaı emes ekeni anyq. Eńbek aqtalsa, baǵalansa – bir baqyt. Al, endi sizdiń osy jetistigińizben alǵash bolyp kimder quttyqtap úlgerdi?
- Birinshi kezekte bul jetistigime ata-anam qatty qýandy. Jalpy, dál osy olımpıadadan Qazaqstan oqýshylary 5 medal alǵan. Biraq eki márte júldeger atanǵan tek men ǵana. Bul ázirge elimiz boıynsha rekord.
Sondaı-aq, bizdi Oqý-aǵartý mınıstri Ashat Aımaǵambetov quttyqtady. Ol kisi quttyqtaý hatyn bizdiń toptyń basshysy arqyly joldady. Kóp quttyqtaýlar túsip jatyr. Degenmen kóbimen sóılesý múmkindigi bolmaı tur. Men - aral bolǵandyqtan, bul jerde uıaly baılanys, ınternet nashar.
- Qazaqstandyq jastar lıngvıstıkaǵa ǵylymyna qanshalyqty qyzyǵýshylyq tanytady?
- Men lıngvıstıkaǵa qyzyǵýshylyq tanyta bastaǵan ýaqytta bul ǵylymdy kóbi bile bermeıtin. Al, bıyl lıngvıstıka boıynsha respýblıkalyq olımpıadalarǵa qatysatyn oqýshylardyń sany 3 ese kóbeıdi. Sondaı-aq, men óz mektebimde bul salany oqytý, úıretý boıynsha kýrstar ashtym. Meniń oıymsha, aldaǵy birneshe jylda bizdiń elde bul sala óte jaqsy damıdy. Tıisinshe, kásibı mamandar men bilimdi jastar qatary artady.
- Aldaǵy josparlaryńyzben bólise ketseńiz.
- Men osy jyly mektepti támamdadym. Endi AQSh-ta oqýdy josparlap otyrmyn. Qazirgi ýaqytta Fıladelfııa qalasyndaǵy belgili ýnıversıtetke tústim. Onda «bıznes-saraptama» mamandyǵy boıynsha bilim alamyn. Óıtkeni, ol sala mamandary saraptama jasaý, logıkalyq sheshimder boıynsha jumys isteıdi. Sondyqtan bul – ózime óte jaqyn.
Ýnıversıtetke jartylaı grant negizinde qabyldandym. Meniń halyqaralyq olımpıadalardaǵy jetistikterim eskerilip, 70 paıyzdyq bilim grany berildi.
Aldaǵy ýaqytta AQSh-ta oqı júrip, lınvıstıka boıynsha halyqaralyq olımpıadalardy uıymdastyrýǵa qatysqym keledi. Árıne, bastapqy ýaqytta erikti retinde.
- Darıa, ýaqyt bólip, suhbat bergenińizge rahmet! Aldaǵy zııatkerlik saıystarda da úzdik atanýyńyzǵa tilektespiz!
