Eńbekaqysy ýaqytyly tólenbegen azamattar endi jumys berýshiden moraldyq shyǵyn talap ete alady - Joǵarǵy sot
Jalpy otyrystyń kún tártibindegi birinshi másele retinde «Sottardyń moraldyq zııandy óteý jónindegi zańnamany qoldanýy týraly» normatıvtik qaýlynyń jobasy talqylandy. Joǵarǵy sot daıyndaǵan bul normatıvtik qujattyń tyń jańalyǵy - azamatty zańsyz jumystan bosatqan, eńbekaqysyn ýaqytyly tólemegen, tipti, jumysy úshin syıaqy tólemegen jumys berýshini óz qyzmetkerine moraldyq shyǵyn tóleýge mindetteıdi. Bul týraly normatıvtik qaýlynyń negizgi mazmunyn túsindirgen Joǵarǵy Sottyń sýdıasy Erbol Ismaılov málim etti.
«Joǵarǵy Sottyń «Azamattyq jáne ákimshilik ister» jónindegi qadaǵalaýshy sot alqasymen Konstıtýtsııalyq zańnyń 17-babyn, Joǵarǵy Sottyń 2015 jylǵa kózdegen jumys josparyn oryndaı kele, «Sottardyń moraldyq zııandy óteý jónindegi zańnamany qoldanýy týraly» sot praktıkasyn zerttep, jınaqtalǵan qorytyndy boıynsha osy normatıvtik aktiniń qaýlysy daıyndaldy. Jalpy, zań boıynsha azamattyń iskerlik bedelin qorǵaý týraly talap moraldyq zııandy óteý týraly talapty qospaǵanda, tıisinshe zańdy tulǵanyń iskerlik bedelin qorǵaýǵa da qoldanylady. Zańdy tulǵanyń iskerlik bedelin qorǵaýǵa Azamattyq kodekste belgilengen tártip boıynsha zalaldardy óteý týraly qaǵıdalar qoldanylady. Bundaı zań talaptarynyń naqtylyǵy kúmán keltirmeıtin bolsa da, osy normatıvtik akt arqyly túsindirý jumystarynyń artyq emestigin kórsetkimiz keldi. Múliktik emes ózindik quqyqtardy qorǵaýdyń Azamattyq kodekste kózdelgen tásilderin sottar basqa normatıvtik quqyqtyq aktilerde, mysaly, «Eńbek týraly» zańnamaly aktilerde arnaıy bekitilmegen jaǵdaılarda qoldanýy múmkin»,-degen sýdıa qoǵamda jıi kezdesetin bir mysal keltirdi.
«Mysaly, jumys berýshiniń quqyqqa qarsy áreketi arqyly nemese, kerisinshe, áreketsizdigi arqyly kelgen moraldyq zııandy óteý týraly másele Eńbek kodeksinde rettelmegen. Biraq, bul turǵyda, Azamattyq kodekstiń 1-babynda tikeleı kórsetilgendeı, azamattyq zańnamalardy qoldaný múmkindigi qarastyrylǵan. Jumystan zańsyz shyǵarý, eńbek aqyny ýaqytyly tólemeý, qyzmetkerdiń eńbegi úshin syıaqy alý qyzmetkerdiń konstıtýtsııalyq quqyǵyn buzý bolyp esepteledi. Sebebi, jumys berýshiniń osy áreketteri jumysshyny kún kórisinen aıyrady. Amaly taýsylǵan jumysshy qaryz suraýǵa májbúr bolady, ómir súrý jaǵdaıy nasharlaıdy. Osy quqyqtyq qatynastar azamattardyń múliktik emes quqyqtaryna jatady. Sondyqtan, eńbekaqyny óndirip alý týraly talap qoıylǵan kezde, onyń moraldyq quqyǵy da qorǵalýy kerek. Biz osy túsindirmeni aıtýdy jón sanadyq»,-deıdi E.Ismalılov.
Aıta keteıik, Joǵarǵy Sottyń praktıkasynda osynda normatıvtik qaýlylardy qabyldaý jáne sot praktıkasynda kezdesetin máseleler boıynsha túsindirme berý - «Qazaqstan Respýblıkasynyń sot júıesiniń, sýdıalarynyń mártebesi týraly» Konstıtýtsııalyq zańnyń 17-babynda tikeleı qarastyrylǵan eń mańyzdy máselelerdiń biri bolyp sanalady.
