Eńbek mınıstri zeınet jasynyń ulǵaıýyna qatysty pikir bildirdi
Mınıstr jumys sapary barysynda birqatar nysandy aralady. T.Dúısenova «Almaty kópir qurylysy» JShS eńbek ujymymen kezdesti. Kezdesý barysynda Eńbek kodeksi men ujymdyq eńbek shartyn sapaly júzege asyrý, kásipodaq qozǵalysyndaǵy áleýmettik áriptestikti damytý máseleleri sóz boldy.
Sonymen qatar, «Keńes» múgedekter qoǵamdyq birlestigi mınıstrlik basshysyna «Balalar densaýlyǵy damýynyń buzylýyna erte aralasý - sábılerdiń aýyr múgedektigi men erte jetim qalýynyń aldyn alýdyń kepili» qanatqaqty jobasyn tanystyrdy.
Joba barysynda múgedek bala ósirip otyrǵan 520 otbasy maman keńesin alyp úlgerdi. Ortalyq mamandarynyń boljamy boıynsha, jobaǵa qatysqan balalardyń 70%-dan astamy, bolashaqta balalar baqshasy men jalpy bilim beretin mektepterdegi qalypty ortaǵa aralasyp ketýge tolyq daıyn bolady.
«Keńes» ortalyǵy psıhonevrologııalyq aýytqýy bar balalar men olardyń otbasylarynyń quqyqtary men múddelerin qorǵaýǵa baǵyttalǵan áleýmettik jobalar men baǵdarlamalardyń damýyna eleýli úles qosyp keledi. Tamara Dúısenova ortalyqtyń jumys nátıjesine oń baǵasyn berip, elimizdiń ózge de óńirlerinde dál osyndaı ortalyqtardy ashýdyń mańyzdylyǵyna toqtaldy.
Keńes jıynynyda Tamara Dúısenova mınıstrliktiń áleýmettik-eńbek salasyn jańǵyrtý barysyndaǵy jumys nátıjeleri jaıly áńgimeledi.
Esterińizge sala keteıik, 2018 jyldyń 1 qańtarynan bastap, Elbasynyń «Ult jospary - 100 naqty qadam» ıdeıasy men halyqqa Joldaýynan týyndaıtyn tapsyrmalardy júzege asyrý maqsatynda áleýmettik-eńbek salasyn jańǵyrtýǵa baǵyttalǵan keshendi sharalar júzege asyryla bastaıdy.
Mınıstr búgingi tańdaǵy eń basym baǵyttyń biri - az qamtylǵan otbasylarǵa shartsyz jáne shartty túrde beriletin jańa sıpattaǵy ataýly áleýmettik kómektiń engizilýi ekenine nazar aýdardy.
Eger qazirgi tańda AÁK (ataýly áleýmettik kómek) tabysy kúnkóris deńgeıinen 40% tómen adamdar men otbasylarǵa qarjylaı kómek retinde beriletin bolsa, jańa jyldan bastap AÁK áleýmettik kelisimshart jasasqan jaǵdaıda beriletin bolady.
Sonymen birge, jańa jyldan bastap tólenetin AÁK - qazirgi tańdaǵy AÁK, balalar járdemaqysy jáne arnaıy memlekettik járdemaqy sekildi 3 áleýmettik tólemniń ornyna Biryńǵaı járdemaqy túrinde tólenetin bolady. Eń basty eskeretin jaıt, jańa AÁK mólsheri joǵaryda atalǵan 3 túrli járdemaqynyń jalpy somasynan joǵary bolady.
«Sondyqtan, jańa AÁK tek qana qarjylaı járdemaqy ǵana emes, kedeılik deńgeıinen shyǵýdyń keshendi sharasy bolmaq. Járdemaqynyń qoljetimdiligi men bıznes-protsesterdi ońtaılandyrý maqsatynda járdemaqyny bir tereze júıesimen Jumyspen qamtý ortalyqtary arqyly júrgizý usynylady», - dedi vedomstvo basshysy.
Mınıstr alda turǵan maqsattardy eskere otyryp, jumyspen qamtý ortalyqtaryn kúsheıtý arqyly jumyspen qamtý men áleýmettik baǵdarlamalar bólimderinde qosymsha jumys oryndaryn ashyp, materıaldyq-tehnıkalyq jabdyqtalýy men maman daıarlaý isine asa mán berý kerek ekenin atap ótti.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri jınalǵandardyń nazaryn máseleniń asa mańyzdylyǵyna aýdara otyryp, keler jyldan bastalatyn zeınet jasynyń ulǵaıýy jóninde naqty, ári túsinikti áńgimelep berdi. Keler jyldan bastap bazalyq zeınetaqy taǵaıyndaý tetigi ózgeredi.
Eger qazirgi tańda bazalyq zeınetaqy zeınerkerlik jasyna tolǵan barlyq azamattarǵa birdeı mólsherde tólense, yntymaqty nemese eńbek zeınetaqysy 1998 jyldyń 1 qańtaryna deıingi eńbek ótiline baılanysty tólenýde.
Tolyq zeınetaqyny nemese aılyq eńbekaqysynyń 60% (47 AEK-ten aspaıtyn) 20 jyldyq eńbek ótili bar áıelder men 25 jyldyq eńbek ótili bar er azamattar alady. Eger eńbek ótili osydan az bolsa, sáıkesinshe zeınetaqy mólsheri de az bolady. Bul aıyrmashylyq eńbek ótiliniń azdyǵymen ulǵaıa beredi. 1960 jyldary týǵandarǵa bul eńbek ótili ortasha - 18 jyl bolsa, 1970 jyly týǵandarǵa - 10 jyl, al 1980 jyly týǵandarǵa eshqandaı eńbek ótili joq.
Osyǵan baılanysty, áıelder arasyndaǵy zeınetaqynyń azaıý bóligin óteý maqsatynda Qazaqstan Úkimeti mynadaı sharalardy qabyldap otyr:
a) 2018 jyldyń 1 qańtarynan bastap bazalyq zeınetaqy tóleý tetigi ózgeredi.
Bul ózgeris boıynsha bazalyq zeınetaqy taǵaıyndaý mólsheri azamattardyń 1998 jyldyń 1 qańtaryna deıingi eńbek ótili men 1998 jyldan beri qaraıǵy biryńǵaı zeınetaqy jınaqtaý júıesine qatysýyna tikeleı baılanysty bolmaq;
á) zeınetaqy jarnalary salymdarynyń úzilissizdigin qamtamasyz etý maqsatynda, 2014 jyldan bastap jumys istep júrip, 1 jasqa deıingi bala kútiminde otyrǵan áıelderdiń zeınetaqy jarnalarynyń 10%-yn respýblıkalyq bıýdjetten sýbsıdııalaý júzege asyp keledi;
b) jınaq mólsherin ulǵaıtý maqsatynda, 2020 jyldan bastap júzege asatyn zeınetaqy jınaqtaý júıesinde jumys berýshiniń óz qyzmetkeriniń jınaqtaý esebine taǵy da 5 % mólsherinde zeınetaqy jarnasyn aýdarýy zańmen mindettelgen.
Bul júıe boıynsha, áıel azamattardyń alatyn zeınetaqy mólsheri zeınetaqy jınaqtaý júıesine qatysý merzimi men zeınetaqy jınaqtaý jarnasyn úzilissiz aýdaryp otyrǵanyna tikeleı baılanysty bolady.
Sondyqtan, keler jyldan bastap engizilgeli otyrǵan zeınet jasyn kezeń-kezeńmen joǵarylatý júıesi zeınetaqy jınaqtaryn da ulǵaıtýǵa múmkindik beredi. Bul júıe jyl saıyn 6 aıǵa ulǵaıa otyryp, 2018 jyldan 2028 jylǵa deıin 10 jyl qatarynan júzege asatyn bolady.
Sonymen qatar, áıelderdiń zeınetkerlikke erte shyǵý boıynsha jeńildikteri saqtalatyn bolady. 5 bala tárbıelegen jáne 20 jyldyq eńbek ótili bar áıelder zeınetkerlikke 53 jasynda shyǵa alady. Bul jaǵdaıda memleket ár bala úshin jalpysy 12 jyldan aspaıtyn, 3 jyldyq eńbek ótilin esepke alady. 50 jasynda zeınetkerlikke shyǵý múmkindigi jeke zeınetaqy esebinde mindetti zeınetaqy jarnasy men mindetti kásibı jáne erikti jarnalary jetkilikti mólsherde jınalǵan áıelderde saqtalady.