«Eńbegi kóptiń – ónbegi kóp»: ShQO-da óz salasynda jemisti jumys istep júrgen názik jandar jaıly

ÓSKEMEN. QazAqparat – Shýaqty kóktemmen qatar ardaqty analar men aıaýly arýlardyń merekesi de kelip jetti. «Bir qolymen besikti, bir qolymen álemdi» terbetken názik jandar qandaı da bolsyn qurmet pen qoshemetke laıyq. QazAqparat tilshisi osy maqalada oqyrman qaýymdy eńbektiń jalaýyn jyqpaı júrgen shyǵysqazaqstandyq áıeldermen tanystyrýdy jón kórdi.

Aýyrdy da kóteredi, sýyqqa da tózedi

Óziniń eńbekqorlyǵymen ózgege úlgi bolyp júrgenderdiń biri – Samar aýdanynda turatyn Qarlyǵash Sultanbekqyzy. Ol «Dıgam» JShS balyq etin óndirý kesheninde uzaq jyl ter tógip júr.

- 2005 jyldan beri osynda jumys istep kelemin. Jumysym ózime unaıdy. Tabysymyz da jaman emes. Jumys bolǵan jerde ózindik qıyndyǵy da qatar júredi ǵoı. Balyq ónimderin tazalaý – ońaı sharýa emes. Onyń ıisi bar degendeı. Biraq qazir úırenip kettim. Alǵashynda ázer shydadym. Qazir kúnine 3-4 tonna balyq tazalaımyz. Tańnyń atysynan kúnniń batysyna deıin osyndamyz. Munda 100-ge jýyq jumysshy bar. Eki aýysymmen isteımiz. Ujymymyz óte berekeli, - deıdi Qarlyǵash Sultanbekqyzy.

Qoldan kelgen jumysyn eshqashan «anaý erdiki, mynaý áıeldiki» dep bólmegen. Aýyrdy da kóteredi, sýyqqa da tózedi.

- Qandaı jumys isteseńiz de, eń birinshi, tabandylyq kerek dep oılaımyn. Sonda ǵana nátıje shyǵady. Jumystyń ónimdiligi artady, – deıdi ol.

Talaıǵa kómegin tıgizgen psıholog

Óskemendik Oksana Petrova ShQO TJD-nyń jedel-qutqarý jasaǵynyń psıhology. Osy salada júrgenine 12 jyldan asqan. Sol ýaqyt ishinde azamattarǵa psıhologııalyq kómek kórsetý úshin 200-den astam oqıǵaǵa qatysqan.

- Qyzyǵynan qıyndyǵy basym bul salaǵa alǵashynda ózimdi synaý úshin keldim. Sodan soń adamdarǵa kómektesip, paıdańdy tıgizgen qatty unap, basqa jumysqa aýysý jaıly esh oılamaıtyn boldym. Tájirıbeli qutqarýshylardan kóp dúnıe úırendim, alpınızmdi de meńgerdim, túrli synaqtardan óttim. Áli kúnge deıin únemi izdeniste júrip, ózimdi damytýǵa tyrysamyn. Ár jaǵdaı ártúrli bolǵandyqtan, kúnderimiz bir-birine uqsamaıdy. Keı kezde ózime baǵa berip, is-áreketimdi túzetip otyramyn, - deıdi ol.

«Esińizde qalǵan erekshe oqıǵalar bar ma?» dep suraq qoıǵanymyzda keıipkerimiz oıǵa shomyp ketti. Sálden soń «Kóp qoı. Sonyń birin aıtyp bereıin» dedi.

- Bir jas jigit 9-qabattan sekirmek boldy. Oqıǵa ornyna kelip jettim. Barlyq jedel qyzmet, atap aıtqanda polıtsııa, jedel járdem, órt sóndirýshiler túgel sonda eken. Baspaldaqpen joǵary kóterildim. Er adam podezdegi terezeden aıaǵyn tómen túsirip, sekiremin dep qorqytyp tur. Onymen sóılesýge tyrysqanymda maǵan «Ket!» dep aıqaılady. Artqa sheginip, sál kúttim. Birtindep áńgimege tartyp, sáılese bastadym. Erni keýip shóldegenin baıqap sý usyndym. Sodan soń ol terezeden túsip, sý ishti. Іshteı qatty ýaıymdap tursam da baıqatpaýǵa tyrystym. Sóz arasynda aqyryndap janyna kelip otyrdym. Jigit maǵan qaraı burylǵan kezde qutqarýshylar shatyrdan tómen túsip kele jatqanyn baıqadym. Áriptester jyldam qımyldap, ony qaýipsiz jerge ıterip jiberdi. Adam eki oıly bolyp turǵanda, onyń janynda bolý jáne osy ómirde qalǵysy keletindeı mańyzdy sebep taba bilý qajet, - deıdi Oksana Petrova.

2021 jyly Rıdderde aýqymdy órt bolǵan kezde ol dárigerlermen birge sol jerge attanǵan. Aq halattylar zardap shekkenderge medıtsınalyq, al Oksana psıhologııalyq kómek kórsetken. Sebebi úıinen aıyrylǵan nemese jaqyny jaraqat alǵan jandarǵa qoldaý aýadaı qajet.

- Balalarmen jumys istegen kezde ata-analarǵa da kóp kóńil bólinedi. Biz balalarǵa jan-jaqty túsindirip, qoldaý kórsetemiz, biraq onyń sanasy kóp dúnıeni anasy men ákesi arqyly ǵana qabyldaıdy. Taǵy bir túsingenim, jumys pen jeke ómirdi eshqashan aralastyrmaý kerek. Úıde sen ana, jar bolsań, jumysta kásipqoı mamansyń. Eger jumystan shyqqanda barlyq negatıvti ózińmen birge alyp júrseń, onda jeke ómiriń buzylady. Sol úshin óz nazaryńdy basqaǵa aýdaryp, jumysty umytý kerek. Men án aıtqandy, gúl ósirgendi jaqsy kóremin. Ár jańa gúl men úshin úlken qýanysh. Úıde 70-ke jýyq gúlim bar, - deıdi psıholog.

Otyz jylyn oqyrmanǵa arnady

Óskemendegi rýhanııat oshaǵynda eńbek etip júrgen Aıgúl Ahmetjanova Zaısan aýdany Jarsý aýylynda dúnıege kelgen.

- Oralhan Bókeı atyndaǵy ortalyqtandyrylǵan kitaphanalar júıesinde jumys istep kele jatqanyma 30 jylǵa jýyqtady. Kitaphana – rýhanı azyq izdegender jınalatyn shańyraq qoı. Kezinde kitaphananyń qazaq bóliminde qyzmet etkenimde ınternet degen múlde bolmaǵan. Qazaq tilindegi kitaptar ta joqtyń qasy edi. Sonda aqparat izdep kelgen oqyrmandy qur qaıtarmas úshin birlesip kitap qoryn, merzimdi basylymdardy aqtara otyryp kóptegen aqparatqa qanyq bolatynbyz. Ártúrli taqyryptaǵy sharalarǵa daıyndalý barysynda da ózime talaı jańalyq ashtym, - deıdi kitaphana dırektorynyń orynbasary.

Onyń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta kitaphana basqa deńgeıge aıaq basty. Ásirese balalarǵa, jastarǵa arnalǵan túrli jobalar iske asyrylýda.

- Kitap óz qundylyǵyn eshqashan joǵaltpaıdy. Búgingiler burynǵy aǵa býyn sııaqty kitapty jastana oqymasa da, arasynda kitapqumar jastar da bar. Bizde elektrondy kitaptardyń túr-túri kezdesedi. Olardy kitaphanaǵa kelmeı-aq, gadjetter arqyly qalaǵan jerde oqýǵa bolady. Jastar kóbinese komıksterdi, qııal-ǵajaıyp týyndylardy, psıhologııalyq baǵyttaǵy kitaptardy oqıdy. Kim biledi, ýaqyt óte kele olar da klassıkalyq shyǵarmalardy oqı bastar. Tájirıbe kórsetkendeı, jańa tehnologııalarmen jabdyqtalǵan, tıisti jaǵdaı jasalǵan kitaphanalarǵa oqýshylar da, stýdentter de kelgisi keledi. Máselen, bizdegi «VR-stýdııa», «IT-ARU mektebi», «Jas IT mamany» sııaqty jańashyl jobalardy iske asyrý barysynda kelýshilerdiń sany áldeqaıda artty. Balalar kitaphanada emin-erkin robot qurap, modeldeý, 3D úlgisinde zamanaýı jáne ulttyq kıimder jasaýmen aınalysady, 3D prınterdiń kómegimen túrli sývenırler jasaıdy, oqyǵan kitaptarynyń jelisimen nemese ózderiniń qııalymen mýltstýdııamyzǵa baryp, mýltfılmder shyǵara alady. Sondyqtan «balalar kitap oqymaıdy, kitaphanaǵa múlde kelmeıdi» dep otyra bermeý kerek, - deıdi Aıgúl Ahmetjanova.

Óz sózinde ol XXI ǵasyrdaǵy kitaphanalar arhıtektýralyq dızaınmen jasalyp, arnaıy jabdyqtarmen jabdyqtalyp, oqyrmanǵa barynsha qolaıly bolýy tıistigin jetkizdi.

- Endi zamanaýı kitaphana jumysy jańa tehnologııa, aqparattyq sandyq baza, mobıldi qosymshalardy paıdalanýmen tyǵyz baılanysty bolmaq. Tipti birer jylda jasandy ıntellekttiń derekter qorymen jumys isteýimiz múmkin. Al kitaphanashylar tsıfrlyq tehnologııalarmen jumys isteı bilýi úshin kásibı bilimin únemi jetildirip otyrýy qajet. Sebebi eski sarynmen júretin bolsaq, qazirgi oqyrmannyń suranysyn qanaǵattandyra almaı qalamyz, - deıdi tájirıbeli maman.