Elordada Ýkraına elshiligi ornalasqan ǵımarat mýzeıge aınalady

NUR-SULTAN. QazAqparat - Esildiń oń jaǵalaýynda kezinde qala ómiriniń mańyzdy ortalyqtary bolǵan tarıhı ǵımarattar bar. Solardyń biri - Kenesary kóshesiniń boıyndaǵy kópes Vasılıı Kýbrınniń úıi. Ǵımaratta 20 jyl boıy Ýkraına elshiligi boldy. 1910-1912 jyldary salynǵan úı qazirde «Nur-Sultan qalasynyń memlekettik arhıvi» MM-ne berilgen. Ǵımarat aldaǵy ýaqytta qandaı maqsatta paıdalanylatyny jaıly QazAqparat tilshisine arhıvtiń dırektory Meıram Bektembaev aıtyp berdi.

HH ǵasyrdyń orta sheninde ǵımaratta qalalyq bilim basqarmasy, Pıonerler úıi jumys istedi. 80-jyldary Tselınograd oblysynyń tarıhı-ólketaný mýzeıi ornalasty. Ýkraına elshiligine 2000 jyly berildi.

Memlekettik arhıv dırektorynyń aıtýynsha, ákimdik ǵımaratty arhıvke berý týraly bastamaǵa kelise ketken.

«Iá, elorda ákimdigi ǵımaratty bizge berdi. Bizdiń arhıvtiń ózi ákimdikke - Tilderdi damytý jáne arhıv isi basqarmasyna qaraıdy. Ákim bizdiń bastamamyzdy qoldady. Elbasynyń «Uly dalanyń jeti qyry» atty baǵdarlamalyq maqalasynda «Arhıv-2025» jobasy týraly aıtylǵan. Joba turǵyndardyń biregeı arhıv materıaldaryna qol jetkizýine jaǵdaı jasaý maqsatyn kózdeıdi», - deıdi Meıram Bektembaev.

Arhıv dırektory tarıhı ǵımaratta jóndeý jumystaryn júrgizýge restavratorlar shaqyrylǵanyn jetkizdi.

«Biz ǵımaratty tekserdik. Úıdiń tóbesi 1910 jyldan beri ózgermegen. Jalpy, kúrdeli jóndeýdiń asa qajeti de joq», - dedi ol.

«Ýkraına elshiligi basqa ǵımaratqa kóshkenin bilgen soń tarıhı-ólketaný mýzeıin qurý ıdeıasy týdy. Onyń ekspozıtsııasy qalanyń damý tarıhynan syr shertetin bolady. Osy ǵımaratta mýzeı men arhıvti biriktirý jaǵyn oılastyryp jatyrmyz», - dedi Meıram Bektembaev.

Qazir qala ákimdigi men memlekettik arhıvi birlesken sharalar josparyn ázirleýde. Ekspozıtsııany bıyldyń ózinde ashý jospary bar.

Meıram Bektembaev memlekettik arhıv astanalyqtardy kóneniń kózi bolarlyqtaı materıaldardy jınaýǵa úles qosýǵa shaqyryp jatqanyn aıtty.

«Biz «Astananyń jylnamasyna úles qos» aktsııasyn bastadyq. Turǵyndarda tarıhı qujattar, eksponattar bolsa, qýana qabyldar edik», - deıdi ol.

«Bizdiń qalada memleket qorǵaýyndaǵy mádenıet nysandary tizimine kiretin tarıhı ǵımarattar barshylyq. V. Kýbrın úıinen tys, Ortalyq klınıkalyq aýrýhana (Á. Mámbetov kóshesinde), kópes Egorovtyń úıi (M. Áýezov kóshesinde), V. Kýbrın salǵyzǵan taǵy bir úı - meteostansa ǵımaraty bar (Jańa Seıfýllın - Kúmisbekov qıylysynda). Q. Muńaıtpasov atyndaǵy stadıon da burynǵy Krepostnoı qabyrǵasynyń ústine salynǵan. Biz qalanyń tarıhyn jańǵyrtýdy qalaımyz», - deıdi arhıv basshysy.

Ol sondaı-aq ǵımarat qurylysynyń tarıhyna da toqtalyp ótti.

«Kópes Vasılıı Kýbrın qarapaıym saýdager ǵana emes, óte belsendi adam bolǵan. Eldiń qoǵamdyq ómirine únemi atsalysatyn. Memlekettik Dýmaǵa da saılanǵan. Sankt-Peterbýrgte súıiktisine júrek syryn ashqan soń, osynda, Aqmolaǵa kelýdi usynady. Qyz óziniń Sankt-Peterbýrgtegi úıindeı úı salyp berse ǵana kelisetinin aıtady. Kýbrın osy úıdi salý úshin Sankt-Peterbýrgten sáýletkerler ákeldi. Ózderińiz bilesizder, Sankt-Peterbýrg te, bizdiń astana sekildi sýly-batpaqty jerde boı kótergen. Úıdiń qurylysyna sol jaqtaǵydaı ádister qoldanylǵan», - deıdi ol.

Úıdiń art jaǵynda jerasty joly bolǵan degen ańyz da bar. Qazir arhıv onyń ras-ótirigin anyqtamaq.

«Bul jaqtyń qysy qatty bolǵandyqtan, Vasılıı Kýbrın jer astynan jol qazdyrǵan bolýy múmkin. Biz Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetimen birge geoskanerdiń kómegimen mańaıdy tekseremiz. Eger jerasty jolyn tapsaq, ol úlken jańalyq bolýshy edi. Eger tabylmasa, ańyzdaǵydaı etip arnaıy qazýǵa da bolady», - deıdi Meıram Bektembaev.

Avtory Aqbota Kúzekbaı