Elimizge AES kerek pe: Qostanaıda qoǵamdyq talqylaý ótti

23 qazanda Qostanaıda atom elektr stantsııasynyń salynýyna qatysty qoǵamdyq talqylaý ótti. Kazinform bul týraly «Qostanaı tańy» gazetiniń ınternet-resýrsyna silteme jasap habarlaıdy.

Kópshilik tyńdaý barysynda ǵalymdar AES-tiń qajet ekendigin aıtyp, birneshe dálel keltirdi.

Sarapshylardyń sózinshe, energetıkany óristetý – eń áýeli, qaı eldiń bolsyn damý dárejesin kórsetedi. Atom elektr stantsııasy 100 jylǵa deıin eń «jasyl energetıka» bolyp esepteledi. Sondyqtan, órkenıet kóshine ilesý úshin memleketke mańyzdy máseleni qolǵa alý qajet.

Ǵalymdar elde elektr energetıkasyna suranys kúnnen-kúnge artyp kele jatqanyn atap ótti. Al elektr energııasy jetkilikti kólemde óndirilse, qazirgi kúni eń mańyzdy máseleniń biri – jylý júıesin retke keltirýge bolar edi.

Ekinshiden, elektr jelilerindegi jabdyqtardyń jartysynan kóbi tozǵan. Sonyń kesirinen birqatar óńirde jaryq jıi óship qalady. Atom elektr stantsııasyn salý – máseleni sheshýdiń tıimdi joly. Mamandardyń aıtýynsha, bul qorshaǵan ortany lastaıtyn qazba otynnan bas tartýǵa septigin tıgizedi.

«Qazaqstanda AES salý halyqaralyq naryqta asa qolaıly. Sondyqtan, kópke uzatpaı atom energetıkasyna kóshýimiz kerek. Bul – taza energetıka. Atom stantsııasy jel nemese kún stantsııalaryna qaraǵanda tıimdi ári qaýipsiz.

Máselen, sońǵy kezde usynylyp jatqan sý-energetıka reaktorynyń alǵashqysy 1957 jyly AQSh-ta, 1964 jyly KSRO-da ashylǵan. Sodan beri birde-bir ret apat bolyp kórdi me? Eshteńe bolǵan emes. Eń senimdi, kámil senýge bolatyn reaktorlardyń biri – osy dep esepteımin.

AES-ti Qazaqstan osydan birneshe ondaǵan jyldar buryn salý kerek-tin. Biraq, áli de kesh emes. Ony búginnen bastap qolǵa alsaq, elimizdiń energetıka ahýaly kóp túzeler edi. Qazir Ózbekstan, Túrkııa, Belarýs, Mysyr elderi salyp jatyr. Eger Ózbekstan bizden buryn salatyn bolsa, elektr energııasyn bizge satady. Al biz ýrannyń ústinde otyryp, olardan elektr energııasyn satyp alýymyz kerek pe? Bul – bolashaqqa jasalǵan naǵyz qastandyq bolar edi», –deıdi QR ıadrolyq fızıka ınstıtýtyń bas dırektory Saıabek Sahıev.

Jekelegen turǵyndar AES-tiń zııandy jaǵyn tizbelep, onyń qurylysyna úzildi-kesildi qarsy. Olardyń boıynda kúnderdiń kúninde Chernobyl, Fýkýsımadaǵy apattar qaıtalanýy múmkin degen úreı bar.

«Halyq betaldy qorqa bermeýi kerek. AES-tiń kóp paıdasy bar. Óıtkeni, qazir kún sanap ekonomıkamyz artyp jatyr. Erteń gaz da, munaı da taýsylady. Sol kezde munyń paıdasy kóp tıedi. Biz bolashaq urpaq úshin jumys isteýimiz kerek. Búginde órkenıetti elderdiń bárinde atom elektr stantsııasy bar. ıAǵnı, onyń tıimdiligin bilip otyr. Meniń oıymsha, bizge bir emes, úsh AES qajet. Bireýi jetimsiz»,–deıdi Z.Aldamjar atyndaǵy QÁTÝ basshysynyń keńesshisi, fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory Qadyrǵalı Jamanbalın.

Eske salaıyq, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev AES qurylysyna qatysty elde referendým ótkizýdi usynǵan bolatyn.

Buǵan deıin «Qazaqstan atom elektr stantsııalary» JShS bas dırektory Tımýr Jántikınniń atalǵan máselege qatysty pikirin usynǵan edik.

Atom elektr stantsııasy Balqash kóli mańynda, Almaty oblysynyń Úlken kenti aýmaǵynda salynýy yqtımal ekeni aıtyldy.