Elimizge AES qajet pe – Oralda qoǵamdyq talqylaý ótti
ORAL. KAZINFORM — Oral qalasynda Qazaqstanda atom elektr stantsııasyn (AES) salý jospary talqylandy. Sharaǵa oblystyq jáne qalalyq máslıhat depýtattary, jergilikti atqarýshy bılik organdary men qoǵamdyq keńesterdiń, tabıǵatty qorǵaý uıymdarynyń ókilderi, energetıka salasyndaǵy jetekshi mamandar, ǵalymdar men oblys ortalyǵynyń belsendi turǵyndary jınalyp, AES qurylysyna qatysty óz pikirlerin bildirdi.
Jıyndy júrgizgen BQO qoǵamdyq keńesiniń tóraǵasy Erbol Salyqov AES qurylysyna baılanysty túrli pikirler bar ekendigin, sońǵy sheshim aldaǵy kúzde bolatyn búkilhalyqtyq referendým qorytyndysyna sáıkes qabyldanatynyn atap ótti.
AES salý ne úshin qajet?
QR Energetıka mınıstrligi Atom energetıkasy jáne ónerkásibi departamenti dırektorynyń orynbasary Gúlmıra Mursalovanyń málimdeýinshe, AES bolashaqta elimizdi elektr energııasymen qamtamasyz etý úshin qajet. Sol sebepti oń sheshim qabyldanǵan jaǵdaıda 2 reaktory bar, qýattylyǵy 2 200 MvT atom elektr stansasyn salý qarastyrylýda.
«Qazirgi tańda búkil álem jasyl energetıkaǵa kóship jatyr. Jańartylǵan energetıka kózderi de jasyl energetıkaǵa jatady. Qazaqstanda 148 nysan jumys isteıdi. Olardyń ishinde jel, kún, sý elektr stansalary bar. Bulardyń ónimi 2023 jyly Qazaqstanda óndirilgen barlyq energııa óniminiń 6 paıyzyn qurady. Jańa jobalar qolǵa alynyp jatyr. Alaıda jańartylǵan energetıka kózderiniń bir kemshiligi bar. Jel joq kezde energııa joq, kún joq kezde energııa joq. Sondyqtan 24 saǵat boıy turaqty jumys isteıtin elektr stansalaryn qarastyrý kerek. Sebebi óndiris jańartylǵan energııaǵa sene almaıdy. Zaýyttardy salyp, ınvestorlardy tartý úshin de turaqty energııa kózi kerek. Sol sebepti álem atom energetııkasyna bet burýda. Dúnıe júzinde 416 reaktor jumys isteıdi. Bir AES-ta 4-6 reaktorǵa deıin bolady. Bul jóninen AQSh alda tur. Sondaı-aq Frantsııa energııanyń 70 paıyzyn AES-tardan alady. Germanııa mundaı stantsııalardy jaýyp jatqanymen, energııany kórshiles elderden satyp alýǵa májbúr. Biz de shet elge táýeldi bolmaý úshin osy máseleni qarastyryp jatyrmyz», - dedi G.Mursalova.
Eń bastysy – nysan salynsa, qaýipsiz bolýy kerek
Jıynda sondaı-aq «Qazaqstandyq Atom elektr stantsııalary» JShS-niń bas dırektory Tımýr Jantıkın barlyq qaýipsizdik talaptaryna jaýap beretin reaktorlardyń tańdalatynyn, Qazaqstanda ýran qory mol bolǵandyqtan, ony elimizde paıdalanýdyń mańyzy zor ekendigin jetkizdi.
QR «Ulttyq ıadrolyq ortalyǵy» RMK atom energııasy ınstıtýtynyń dırektory Erbolat Qoıanbaevtyń aıtýynsha, salynýy múmkin atom elektr stansasynda eń aldymen qaýipsizdikke basa kóńil bólinedi.
«Qazaqstanda ІІІ+ býynyndaǵy reaktorlar qarastyrylyp otyr. Munyń qaýipsizdigi óte joǵary. 10 mln jylda bir ret oqıǵa bolýy múmkin. Mundaı reaktor 8 baldyq jer silkinisine, qatty jel men daýylǵa tótep beredi. Germetıkalyq tózimdiligi de myqty», - dedi E.Qoıanbaev.
«Atom elektr stansasyn salý – óte ózekti másele. Ony salý kerektigin qoldaýshylar basym dep oılaımyn. Qoldamaıtyndar da joq emes. Ol, bir jaǵynan, Semeı atom polıgonynyń zardabyna baılanysty. Biraq ekeýi eki túrli másele, jumys isteý baǵyty da basqasha. Semeıde ıadrolyq qarý synalsa, atom elektr stansasynda energııa óndiriledi. Birqalypty jumys istep turatyn nysanda jylý da óndirýge bolady. Atom elektr stansasy salynsa, ekologııaǵa da áser etedi. Odan kómir qyshqyl gazy men radıatsııa shyqpaıdy. Bul elde 7-10 mln tonnaǵa deıin kómir qyshqyl gazyn azaıtýǵa septesedi. Ekinshiden, ýran qoryn ózimizdiń ıgiligimizge nege paıdalanbasqa!? Úshinshiden, turaqty energııa kózi bolsa, ónerkásip oryndaryn ashýǵa, ınvestıtsııa tartýǵa múmkindik beredi. Nysan qurylysy kezinde 8-10 myń, paıdalanǵan ýaqytta 2 myńǵa deıin jumys orny ashylady. Stansanyń naqty orny áli aıqyndalǵan joq. Bizdiń usynyp otyrǵan jerimiz – Almaty oblysynda Úlken degen aýyl, Balqash kóliniń jaǵasynda. Ol mańda podstansa da bar», - dedi «Qazaqstandyq atom elektr stantsııalary» JShS-nyń jetekshi ınjeneri Asýan Sııabekov.
Jıynda energetıka salasynyń ardageri Jetibaı Otarbaev, «Naryn qasireti» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Qaırolla Sabırov, zeınetker-jýrnalıst Tıhon Álipqalı jáne basqa turǵyndar AES salý boıynsha usynys-pikirlerin bildirip, onyń, ásirese, Qazaqstan úshin qaýipsiz bolýy kerektigin atap kórsetti.
Eske sala keteıik, budan buryn AES qurylysy referendýmda sheshiletin másele ekendigin jazǵan bolatynbyz.
